Obraz interaktywny przedstawia scenę zbiorową. Jest to pochód zmierzający ulicą Warszawy. W centralnej części obrazu znajduje się Stanisław Małachowski, ówczesny marszałek sejmu, który jest trzymany przez dwóch mężczyzn i w swojej prawej ręce unosi tekst Konstytucji 3 maja. W lewej ręce trzyma laskę marszałkowską. Jego jasna sylwetka wyróżnia się na ciemniejszym tle. Po lewej stronie znajduje się król Stanisław August Poniatowski, który jest ubrany w czerwony płaszcz. Z tła obrazu wyłania się fasada Zamku Królewskiego z wieżą zakończoną kopułą. Opis punktów umieszczonych na ilustracji: 1. Czas i miejsce akcji Powrót posła rozgrywa się w ciągu jednego dnia w bliżej nieokreślonej posiadłości wiejskiej Podkomorstwa, podczas trwania obrad Sejmu Wielkiego. Umiejscawiając akcję komedii z dala od Warszawy, Niemcewicz dał do zrozumienia, że mieszkańcy prowincji, w takim samym stopniu jak mieszkańcy stolicy, są żywo zainteresowani aktualnie toczącym się sporem politycznym. Potrafią rozmawiać na temat proponowanych zmian ustrojowych, wysuwać argumenty racjonalnie oceniające skuteczność wprowadzanych rozwiązań, zwłaszcza tych, które mają bronić suwerenności i podmiotowości kraju i jego mieszkańców, agitować na rzecz reform także za pomocą ośmieszania przeciwników politycznych, demaskowania ich poglądów czy wyznawanych zasad i obyczajów., 2. Postacie Stworzone przez Niemcewicza postacie i ich działania staja się niejako przekrojowym odzwierciedleniem postaw osób biorących udział w sporach politycznych, wokół których toczyły się obrady Sejmu Czteroletniego. W Powrocie posła sportretowano dwie przeciwstawne grupy bohaterów, których poglądy pozwalają określić ich jako zwolenników i przeciwników reform, a działania są głównie podporządkowane sprawom politycznym. Taki dość schematyczny podział ról wpłynął na kreacje poszczególnych postaci. O ile bohaterowie myślący nowocześnie, mający na uwadze dobro ojczyzny, jej usprawnienie, ale również jej polityczną siłę przejawiającą się przede wszystkim w samostanowieniu prawa (Walery, Podkomorzy czy jego żona) są przedstawiani stereotypowo, bezbarwnie, o tle ich przeciwnicy, odwołujący się w swoich poglądach do tradycji sarmackiego konserwatyzmu, szanujący prawne status quo, w którym poczesne miejsce zajmowały egoizm i moralność szlachecka (Gadulski, Starościna oraz Szarmancki) zostali sportretowani w sposób satyryczny, budzący śmiech, ale też niepokój., 3. Dydaktyka czy propaganda? Komedia Niemcewicza ma zarówno charakter dydaktyczny, polegający na kompromitacji, obnażaniu głupoty, zacofania czy obskurantyzmu osób, które były przeciwnikami zmian ustrojowych państwa, jak i propagandowy, agitacyjny, którego istotą było zwiększenie poparcia dla reform wprowadzanych przez Sejm Wielki., 4. Tło akcji Istotnym czynnikiem zawiązującym akcję komedii politycznej oraz tło wydarzeń jest nawiązanie do bieżącej sytuacji politycznej. W utworze Niemcewicza o tym, czym żyją mieszkańcy dworku Podkomorstwa, dowiadujemy się z ust Jakuba (lokaja) już na początku aktu pierwszego. Wypowiadana przez niego kwestia, dotycząca zdarzeń minionej nocy, nie tylko oddaje cechy osobowościowe jednego z bohaterów komedii – Starosty Gadulskiego, lecz też wprowadza kontekst polityczny, wokół którego toczyć się będzie akcja utworu.
Pan Starosta ich wczoraj tak do późna znudził:
Jak zaczął to o sejmie, to o wojnach bajać,
Ze wszystkimi się sprzeczać, wszystkich kłócić, łajać,
Gęba się nie zamknęła przez całą wieczerzę,
Powywracał butelki, szklanki i talerze,
Na ostatek, chociaż mu nikt nie odpowiadał,
On jednak, zaperzony, jak gadał, tak gadał;
I dopiero, jak postrzegł, że już wszyscy spali,
Że świce gasły, przecież mrucząc, wyszedł z Sali
I na schodach dokończył ostatka swej mowy.
Prawdziwyż to gaduła!
_{Źródło: Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła. Komedia w trzech aktach, oprac. Z. Skwarczyński, Wrocław 1983, s. 9–10.}, 5. Liberum veto Ważnym tematem dyskusji, wokół których toczyły się obrady Sejmu Wielkiego, była kwestia zniesienia zasady liberum veto. Dawała ona możliwość każdemu z posłów przerwania obrad, a tym samym unieważnienia wszystkich podjętych na sejmie uchwał. Zwolennicy zmian widzieli w liberum veto element hamujący rozwój państwa, wprowadzający chaos i stagnację, przeciwnicy natomiast twierdzili, że jest ona elementem tradycji parlamentaryzmu Rzeczypospolitej, zapewniającym szlachcie wolność i swobody
Zasada liberum veto została zniesiona wraz z uchwaleniem Konstytucji 3 maja. Istotę liberum veto z perspektywy konserwatywnego sarmaty prezentuje w komedii Starosta., 6. Sukcesja tronu Żywą dyskusję wzbudzała także sprawa przywrócenia w kraju sukcesji tronu, czyli jego dziedziczenia. Przeciwieństwem sukcesji i obowiązującym wówczas w kraju prawem wybierania króla była wolna elekcja. To szlachta decydowała, kto ma zostać władcą. Zwolennicy tej zasady podkreślali przede wszystkim jej wolnościowy charakter, przeciwnicy natomiast zwracali uwagę na osłabienie roli króla, destabilizację państwa w czasie bezkrólewia i możliwość korumpowania elektorów, dzięki czemu dorabiali się oni majątków oraz stawali się osobami zdemoralizowanymi. Uchwalona 3 maja Konstytucja przywracała sukcesję tronu. W Powrocie posła spór wokół wolnej elekcji toczą przede wszystkim Starosta i Walery., 7. Uwłaszczenie chłopów Obradujący w Warszawie sejm dyskutował również na temat uwłaszczenia chłopów, czyli nadania im na własność ziemi przy jednoczesnym zwolnieniu z płacenia podatków na rzecz dawnego jej właściciela. Z chwilą ustanowienia takiego prawa chłop stałby się wolnym człowiekiem, samodzielnie dbającym o jakość własnego życia. Sejm Wielki uchwalił stosowne prawa uwłaszczeniowe, lecz nie weszły one z życie ze względu na zaangażowanie w 1792 roku Rosji w sprawy polskie. W Powrocie posła osobą, która uznaje, że uwłaszczenie chłopów jest nie tylko podniesieniem jakości ich życia, lecz również elementem postępu społecznego, jest Podkomorzy.
PODKOMORZY

No, moi kochani,

Agatka obyczajna, tyś człowiek poczciwy,

Ja dwakroć w dniu dzisiejszym sądzę się szczęśliwy,

Że i takiej synowej Pan Bóg dał mi dożyć

I razem do waszego szczęścia się przyłożyć.

Wszak wszyscy, co w obrębie mej włości mieszkacie,

Po dzieciach pierwsze miejsce w sercu moim macie;

Słodko mi było waszym zatrudniać się stanem,

Być raczej waszym ojcem aniżeli panem,

Mieć nad wami staranie, chciwości dalekie,

Rozciągać nie surowość, lecz tkliwą opiekę.

Dzień dzisiejszy jest dla mnie święty i radośny,

Nie chcę, ażeby obchód oznaczył go głośny,

Milej mi będzie, że ci, z których żyjem pracy,

Stwierdzą go szczęściem swoim poczciwi wieśniacy,

Niech ich podległość ze dniem dzisiejszym ustaje:

Ciebie i włość mą całą wolnością nadaję.
_{Źródło: Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła. Komedia w trzech aktach, oprac. Z. Skwarczyński, Wrocław 1983, s. 94.}