Ilustracja interaktywna. Ilustracja składa się z dwóch zdjęć. Pierwsze zdjęcie przedstawia portret młodego mężczyzny. Jego twarz jest pociągła. Mężczyzna ma ciemne, proste, zaczesane ku górze włosy. Mężczyzna ma gęste, długie wąsy. Ubrany jest w surdut, koszulę. Pod szyją ma zawiązaną wąską wstążkę. Drugie zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Jego twarz jest owalna, nos duży, oczy małe, osadzone blisko siebie. Mężczyzna ma półdługie, proste włosy zaczesane na prawą stronę. Ubrany jest w garnitur, wzorzystą kamizelkę, koszulę i krawatkę. W ręku trzyma cygaro. Opisane elementy ilustracji interaktywnej. 1. Sigmund Freud (1856–1939) Austriacki psycholog i filozof kultury, twórca psychoanalizy. Jego teoria wcześnie spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem w Stanach Zjednoczonych, w Europie natomiast pewnym prestiżem zaczęła się cieszyć przed wybuchem I wojny światowej. Powodem zaś ostatecznego ugruntowania się pozycji Freuda okazał się sukces metody psychoanalitycznej w pracy z nerwicami urazowymi żołnierzy wracających z frontu. 2. Na pytanie, czy inspirował się twórczością Nietzschego, Sigmund Freud udzielał odpowiedzi przeczącej, uzasadniając to faktem, że nigdy nie czytał dzieł Nietzschego. Jednak biografowie twórcy psychoanalizy ustalili, że w okresie studiów był on członkiem filozoficznego klubu dyskusyjnego, w ramach którego często dyskutowano o poglądach niemieckiego filozofa. 3. W obszarze stanu wiedzy naukowej o człowieku Freud dążył do przezwyciężenia wielu stereotypów i paradoksów – wierzono przykładowo w ścisły determinizm fizyczny w otaczającym nas świecie, ale nie stosowano tej zasady do tłumaczenia zjawisk natury psychologicznej. Wynikał z tego szereg zadań, jakie stawiał przed sobą twórca psychoanalizy. Przede wszystkim:

ogarnięcie wiedzą ściśle naukową obszarów dotychczas zaniedbanych, jak marzenia senne, zaburzenia psychiczne, czynności pomyłkowe, zachowania seksualne;

stworzenie spójnej teorii tłumaczącej jednocześnie wymiar biologiczny i psychiczny człowieka (w czasach Freuda nieumiejętnie, jego zdaniem, redukowano człowieka do wymiaru czysto biologicznego);

opracowanie i zrozumienie metody leczenia rozmową zaburzeń na tle emocjonalnym i nerwowym;

wyjaśnienie metodami naukowymi (wywodzącymi się z psychologii) sposobu powstawania i sensu istnienia kultury, w tym religii. 4. Ilustracja przedstawia stronę tytułową w języku niemieckim. Znawcy twórczości Freuda wykazują ponadto liczne podobieństwa do teorii Nietzschego, które mogą być efektem inspiracji. W szczególności występująca w pismach autora Tako rzecze Zaratustra koncepcja fałszywej świadomości jest jednocześnie jedną z kluczowych idei austriackiego psychologa. 5. Nietzsche sam uważał się za psychologa. Często podkreślał, że wiele jego analiz i argumentów ma charakter bardziej psychologiczny niż filozoficzny. Rozumiejąc tajniki psychologii ludzkiej, rozumiemy też zawiłości jego rozumowań, tego, co i dlaczego uważa za prawdę. Możemy powiedzieć, że Nietzsche odkrył to, co we współczesnej psychologii nazywa się racjonalizacją, a więc mechanizm, zgodnie z którym ludzie przyjmują pewne poglądy czy wyjaśnienia za prawdziwe, żeby uniknąć cierpienia. Jest to, zdaniem Nietzschego, główny mechanizm wiary chrześcijańskiej. 6. Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę. Ma głębokie zmarszczki na twarzy, siwą, krótką brodę z wąsami oraz okrągłe okulary. Ma na głowie szeroki kapelusz, ubrany jest w garnitur. Relacja między poglądami Nietzschego a psychoanalizą zainspirowała jednego ze współczesnych psychoterapeutów, Irvina D. Yaloma, do napisania interesującej powieści Kiedy Nietzsche szlochał.