Przeczytaj
Aby dowiedzieć się więcej na temat twórczości Friedricha Nietzschego, zapoznaj się z poniższymi materiałami:
Friedrich Nietzsche: filozofia życiaFriedrich Nietzsche: filozofia życia
Wczesne prace Friedricha NietzschegoWczesne prace Friedricha Nietzschego
Drugi etap twórczości Friedricha Nietzschego. Krytyka, koncepcja prawdy, wiara w rozumDrugi etap twórczości Friedricha Nietzschego. Krytyka, koncepcja prawdy, wiara w rozum
Friedricha Nietzschego krytyka religii chrześcijańskiejFriedricha Nietzschego krytyka religii chrześcijańskiej
Friedrich Nietzsche: krytyka moralnościFriedrich Nietzsche: krytyka moralności
NadczłowiekNadczłowiek
Specyfika twórczości Nietzschego i jej fazy
Już we wczesnym tekście Friedrich Nietzsche pisał:
O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensieCzymże więc jest prawda? Ruchliwą armią metafor, metonimiimetonimii, antropomorfizmówantropomorfizmów, krótko, sumą ludzkich stosunków, które zostały poetycko wzmożone, przetransponowane i upiększone, a po długim użytkowaniu wydają się ludowi kanoniczne i obowiązujące: prawdy są złudami, o których zapomniano, że nimi są […].
Źródło: Friedrich Nietzsche, O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensie, tłum. B. Baran.
Twórczość Nietzschego przypomina trochę kalejdoskop. W środku kalejdoskopu jest kilka czy kilkanaście kryształów – jednak kiedy obracamy kalejdoskopem i na nie patrzymy, uzyskujemy nieskończoną ilość kombinacji barwnych kształtów. Podobnie jest z dziełami Nietzschego. Zawierają kilkanaście kluczowych idei, do których autor podchodzi z różnych stron – do tego należy dodać jeszcze perspektywę czytelnika. Trudno przewidzieć, jaki uzyskamy efekt.
Nietzsche miał specyficzne oczekiwania: nie chciał, aby jego książki były przyswajane intelektualnie. Liczył na efekt psychologiczno‑egzystencjalny. Stan ducha człowieka, to, jak odmienia się jego życie pod wpływem lektury książki, to jedyna prawda, która się dla filozofa liczyła.
Istotnym czynnikiem w recepcji dzieł niemieckiego filozofa stała się również ewolucja jego myśli. Nietzsche nigdy się nie zatrzymywał. Stale parł do przodu. Znawcy jego dzieł wymieniają trzy główne fazy:
wczesna faza, w której dominuje estetyczna wizja kultury – piękno i geniusz jako usprawiedliwienie tragizmu życia (mniej więcej do 1876 r.);
środkowa faza, w której dominuje racjonalistycznaracjonalistyczna (w duchu oświeceniowym), analityczna krytyka wszystkich przyjętych przekonań (mniej więcej do 1881 r.);
późna faza, w której dominuje duch odnowy kultury pod hasłem śmierci Boga, idei nadczłowiekanadczłowieka i wiecznych powrotów (do 1888 r.).
Słownik
(gr. ánthrōpos – człowiek, morphḗ – kształt) w religioznawstwie oznacza wyobrażanie bóstw i bytów nadprzyrodzonych na podobieństwo ludzkie; w sztukach plastycznych jest to przedstawienie pod postacią ludzką bóstw, przedmiotów i zjawisk przyrody
(gr. metōnymía — przenośnia) figura stylistyczna polegająca na zastąpieniu jednej nazwy inną, związaną z poprzednią stosunkiem przyczyny do skutku, części do całości itp., np. cała Warszawa zamiast wszyscy mieszkańcy Warszawy
w filozofii Nietzschego: osobnik władczy, bezwzględny, którego nie obowiązują powszechne normy etyczne; nadczłowiek to nieosiągalny ideał, wolny od wszelkich ograniczeń, tak wewnętrznych, jak i zewnętrznych; istota, która świadomie kieruje się wolą mocy, radością istnienia, jest wzniosła i wyrafinowana, rozwija wszystkie swoje instynkty, nawet te najbardziej subtelne
(łac. rationalis — rozsądny, łac. ratio — rozum) kierunek filozoficzny przyznający rozumowi główną bądź wyłączną rolę w procesie poznania; stanowisko domagające się przestrzegania restrykcyjnych norm naukowości poznania