1. Dlaczego raczej coś aniżeli nic, przecież nic jest o wiele prostsze? pytał Hegel. {audio}Georg Wilhelm Friedrich Hegel
Fenomenologia ducha
Od strony zaś ducha ogólnego jako substancji nie oznacza to nic innego, jak tylko to, że substancja nadaje sobie swoją samowiedzę, że wytwarza swoje stawanie się i swe refleksyjne kierowanie się ku sobie.
_{Źródło: Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Fenomenologia ducha, tłum. A. Landman, Warszawa 1963, s. 39.}

2. Akt Stworzenia powstaje w wyniku określania się świata. _{Licencja: CC 0, Pixabay}

{audio}Wtedy właśnie z Niczego wyodrębniony zostanie mocą Bożego aktu – Byt. Cały stworzenie świata jest przejściem od nieokreśloności do pełni określoności. To spostrzeżenie nazwał Hegel refleksją absolutną. Kształtowanie się świata jest nieskończonym odnoszeniem się do siebie w ruchu powstawania i znoszenia siebie samego przez świat. W ten sposób Hegel doszedł do prawdy, że: creatio est aliquid ex nihilo facere – stworzenie jest kreacją czegoś z niczego.

3. _{Ruiny Akropolu w Atenach
Licencja: CC 0, Pixabay}

{audio}W systemie Hegla zawarta jest również kultura – wytwór człowieka. System ten jest tak skonstruowany, że kultura jest zorientowana na cel. Ważnym elementem świata jest pojęcie ducha, który w pewien sposób kieruje kulturą.

4. _{Licencja: CC BY SA 4.0, Wikimedia Commons}

{audio}Wojciech Chudy
Metafizyka Hegla byt a refleksja twórcza Absolutu
Heglowskie twierdzenie o prymacie ducha jako przyczyny celowej dziejów świata nie musi być odczytywane w sensie nazbyt teologicznym. To właśnie fakt, że różne sfery ludzkiego działania wpływają na siebie, choć żadnej z nich nie można przypisać roli ostatecznie determinującej, skłonił Hegla do wysunięcia hipotezy ducha jako celowej przyczyny biegu dziejów.
_{Źródło: Wojciech Chudy, Metafizyka Hegla byt a refleksja twórcza Absolutu, „Poznanie bytu czy ustalanie sensów? Zadania Współczesnej Metafizyki” 2019, s. 103–117.}

5. Jorge Luis Borges w jednym ze swoich opowiadań zawarł żartobliwy dowód na istnienie Boga, który pokazuje w jaki sposób Hegel myślał o określaniu się. _{Licencja: CC 0, Pixabay}

{audio}Jorge Luis Borges
Twórca
Zamykam oczy i widzę stado ptaków. Wizja trwa sekundę albo i mniej; nie wiem, ile ptaków widziałem. Czy ich liczba była określona czy też nie określona? Zagadnienie to pociąga za sobą inne: istnienie Boga. Jeżeli Bóg istnieje, liczba jest określona, bowiem Bóg wie, ile ptaków widziałem. Jeżeli Bóg nie istnieje, liczba jest nieokreślona, nikt bowiem nie może dokonać rachunku. W takim wypadku widziałem (przypuśćmy) mniej niż dziesięć ptaków, a więcej niż jednego, ale nie widziałem dziewięciu, ośmiu, siedmiu, sześciu, pięciu, czterech, trzech czy też dwóch ptaków. Widziałem ilość pomiędzy dziesięcioma a jednym, która nie była jednak liczbą dziewięć, osiem, siedem, sześć, pięć i tak dalej. Taka liczba całkowita jest nie do pomyślenia, ergo, Bóg istnieje.
_{Źródło: Jorge Luis Borges, Twórca, tłum. Z. Chądzyńska, K. Rodowska-Wiesiołowska, Warszawa 1974, s. 15.}

6. _{Marian Bogusz Krzysztof Coriolan, Henryk Gała,"forma przestrzenna bez tytułu", projekt, dokumentacja z wystawy w Muzeum Architektury we Wrocławiu
Licencja: CC BY SA 4.0, Wikimedia Commons}

{audio}Hegel pytał na czym polega to, co jest określone? I sam sobie odpowiadał, że określone jawi się jako coś pozytywnego i negatywnego zarazem. Ta opozycja powoduje ruch umysłu, w którym to, co pozytywne, jest ciągle wzbogacane, poprzez to, co negatywne. "Każda określoność jest określonością tylko wobec (albo przeciwko) innej określoności". Dookreślanie zachodzi w konflikcie, który jest podstawowym elementem gry określania się, która konstytuuje byt i stwarza świat.