Polecenie 1

Czy Antygona jest postacią tragiczną w rozumieniu Poetyki Arystotelesa? Napisz tekst liczący co najmniej 120 słów, w którym uzasadnisz swoje zdanie.

Rs6lwBCQePy7U
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Wymień trzy pary skontrastowanych ze sobą postaci z Antygony Sofoklesa (ta sama postać może występować w różnych parach) oraz wyjaśnij, na czym polega zasadnicza różnica między bohaterami wymienionymi przez ciebie w danej parze.

R1eY06vWPURKY
(Uzupełnij).
R1bJgG3hE4EY4
Ilustracja interaktywna przedstawia portret młodej kobiety. Jest ona odwrócona do widza lewym profilem. Kobieta ma miedziane, kręcone, krótkie włosy przepasane na głowie tasiemką. Jej nos jest wydatny. Ukazany jest wyraźnie zarysowany drugi podbródek. Kobieta ubrana jest w luźną szatę. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Antygona. Obraz przedstawia młodą kobietę w długiej sukni, która prowadzi dojrzałego mężczyznę, trzymając go za prawą rękę. Mężczyzna ma zamknięte oczy, podpiera się drewnianym kijem. domena publiczna
Edyp i Antygona, 1825–1828

Antygona towarzyszyła ojcu do końca. W Królu Edypie Sofoklesa władca sam opuszcza Teby, a córki zostawia pod opieką Kreona. Mity podają jednak także inną historię: oślepiony Edyp i Antygona tułają się przez lata po Grecji, żyjąc z tego, co wyżebrze były król Teb. Ostatecznie docierają do Kolonos, gdzie Edyp umiera. Stamtąd Antygona wraca do rodzinnego miasta, w którym rządy przejęli bracia Eteokles i Polinejkes.
Motywacja Antygony towarzyszącej ojcu na wygnaniu została przedstawiona przez Sofoklesa w dramacie Edyp w Kolonie. Po części zgadza się ona z tą, którą córka władcy Teb kierowała się w utworze zatytułowanym Antygona. Przede wszystkim było to przekonanie o wyższości prawa boskiego nad ludzkim – nakazuje ono szacunek wobec rodzica, ale także przedłożenie nad więzy rodzinne obowiązków wynikających z maksymalizmu etycznego, który ma źródło w pewności, że nie wolno przeciwstawiać się bogom., 2. Kreon. Zdjęcie przedstawia aktora na scenie. To młody mężczyzna w slipach. Ma uniesione do góry ręce, w których trzyma koronę. Christian Michelides / Burgtheater, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.com
Joachim Meyerhoff jako Kreon

Kreon miał dla Teb wielkie zasługi – dwukrotnie objął rządy w swoim mieście, by kierować życiem mieszkańców w trudnych dla nich chwilach (po śmierci Lajosa oraz po bratobójczej walce Eteoklesa i Polinejkesa). On też sprawił, że Teby nie uległy zjednoczonej armii siedmiu państw, którą sprowadził Eteokles. Wówczas na polecenie Tejrezjasza Kreon złożył w ofierze własnego syna Megareusa, który zgodził się poświęcić dla innych.
Postępowanie Kreona w Antygonie można tłumaczyć na kilka sposobów. Z jednej strony – król Teb wie, że funkcjonowanie państwa wymaga stosowania prawa i karania każdego, kto je przekroczy, bo dzięki temu obywatele mogą mieć zaufanie do władzy. Z drugiej strony – przekonanie o własnej nieomylności wynika z nadmiernej dumy człowieka, który jest przekonany, że najlepiej wie, jak należy postępować., 3. Hajmon. Zdjęcie przedstawia dwóch aktorów stojących na scenie. Mężczyźni szarpią się. Jeden ma szeroko otwarte usta, jakby krzyczał. {image#}Christian Michelides / Burgtheater, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.com
Mirco Kreibich jako Hajmon (po prawej)

Mity różnie przedstawiają losy Hajmona. Najbardziej znana jest wersja, którą przedstawił w Antygonie Sofokles: Hajmon popełnia samobójstwo po tym, jak wcześniej próbował zaatakować swego ojca. Istniała też wersja, zgodnie z którą Hajmon został pożarty przez Sfinksa, potwora siejącego strach wśród mieszkańców Teb. Kreon, ojciec Hajmona, obiecał wówczas, że ten, kto pokona Sfinksa, otrzyma rządy w mieście.
W Antygonie Hajmon jest wewnętrznie rozdarty i nie ma w sobie tej pewności, z którą postępują Antygona i Kreon. Młodym mężczyzną kieruje odwzajemniona miłość do dziewczyny. Wie on jednak, że ojcu należy się szacunek – Kreon w oczach syna był osoba wartościową, mądrym władcą zapewniającym polityczną stabilizację w ojczyźnie. Tragizm, który jest udziałem Hajmona, wynika z tego, że oba uczucia są pozytywne i bardzo silne., 4. Ismena. Zdjęcie przedstawia aktorkę na scenie. Kobieta siedzi na podkurczonych nogach. Ma szeroko otwarte usta, jakby krzyczała. Christian Michelides / Burgtheater, CC BY-SA 4.0, commons.wikimedia.com
Mavie Hörbiger jako Ismena

Ismena należy do niezbyt popularnych postaci mitologii greckiej. Wprawdzie istniała opowieść o tym, że została zamordowana przez jednego z uczestników wojny o Teby, ale za sprawą Sofoklesa do kultury przeszła głównie jako siostra sprzeciwiająca się Antygonie. Dzięki pokazaniu dwóch odmiennych charakterów obu sióstr dramaturg uwypuklił cechy wojowniczej Antygony.
W Antygonie Ismena w trakcie rozmowy z siostrą jednoznacznie wyjaśnia swoją odmowę, gdy ta proponuje – wbrew rozkazowi Kreona – pochować ich brata. Objawia się wtedy główna cecha jej charakteru, czyli uległość. Ismena ma świadomość, że musi słuchać Kreona, bo w świecie, w którym żyje, młoda dziewczyna podlega starszemu mężczyźnie, a obywatelka Teb – królowi tego miasta. Kiedy natomiast okazało się, że Antygona spełniła przyrzeczenie i dokonała symbolicznego pochówku Polinejkesa, w Ismenie odezwały się inne uczucia: siostrzana solidarność i miłość., 5. Tejrezjasz. Obraz przedstawia postać Boga. To siwowłosy, brodaty starzec w luźniej szacie. Stoi na wzniesieniu. Wskazuje na przyklękającego mężczyznę z mieczem. Przy mężczyźnie leży zwierzę z poderżniętym gardłem, z którego płynie krew. domena publiczna
Henry Fuseli, Tejrezjasz ukazuje się Odyseuszowi, 1780-1785

Mity wyjaśniały, jak to się stało, że Tejrezjasz otrzymał dar wieszczenia. Jedna z wersji mówiła o tym, że przypadkiem podpatrzył kąpiącą się nago Atenę. Za to zuchwalstwo bogini go oślepiła. Jednak matka Tejrezjasza, nimfa Chariklo, uprosiła Atenę, by jej syn mógł w pewien sposób widzieć: otrzymał więc dar jasnowidzenia. Po upadku Teb wieszcz nie żył już długo – jedna z opowieści mówi o tym, że zmarł, bo napił się bardzo zimnej wody ze źródła, przy którym zatrzymał się, gdy uciekał z rodzinnego miasta.
Zachowanie Tejrezjasza opisane w Antygonie wynikało z kilku czynników. Jako osoba potrafiąca przewidzieć przyszłość, wiedział, jakie będą konsekwencje rządów człowieka pysznego i przekonanego o własnej nieomylności, a przy tym lekceważącego odwieczne prawa bogów. W imię odpowiedzialności za Teby Tejrezjasz nie zawahał się stanąć przeciwko Kreonowi. Mógł przy tym liczyć na szacunek, jakim dotąd darzył go władca, doceniający zasługi wieszczka dla ojczyzny i obdarzający atencją starego człowieka.
Frederic Leighton, Antygona, 1882
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.