Ilustracja interaktywna. Obraz przedstawia mężczyznę, który siedzi na krześle. Jest ubrany w strój papieski. Ma szeroko otwarte usta. Jego sylwetka jest niewyraźna. Opis punktów znajdujących się na ilustracji. 1. „Dużo o tym wierszu napisano. Nie jest on jasny. Więcej, nie może być jasny. Komentatorzy dopowiadali swoje trzy grosze. Czytali często Cierń z własnego stanowiska, przez pryzmat własnej wiary, własnej niewiary albo własnej nadziei, własnego zwątpienia. Znajdowali też – zgodnie ze swą potrzebą – punkty zaczepienia w twórczości Różewicza, przyjmowanej jako kontekst interpretacyjny”.

^{Jacek Łukasiewicz, TR, Kraków 2012, s. 302.}

1
Francis Bacon, Studium ludzkiego ciała – sylwetka w ruchu, 1982 (Uri Jimenez Carrasco / flickr.com / CC BY 2.0). Obraz przedstawia zniekształconą sylwetkę nagiego mężczyzny. Stoi na ławce. Za nim znajdują się pomarańczowe tło oraz niebieski prostokąt. Na prostokącie jest czerwona strzałka. Wskazuje na mężczyznę. 2. Cierpienie „Różewicz, czytając Ewangelię, kieruje wzrok ku ciału: myśli »o cierniu, który rozdziera nasze oczy, usta«, i odczuwa wspólnotę w cierpieniu ciała z innymi ludźmi i Nim, którego już nie może nazwać Bogiem, gdyż zaprzeczył jego boskim funkcjom przekraczania cierpienia i śmierci (…) Cierpiący i martwy Chrystus jest tylko cierpiącym i martwym ciałem, i jeśli nawet jest synem Bożym, to wcielony, wziął na siebie kondycję ludzką, ale utracił boską”.

^{Ewa Nawrocka, Dotykanie ciernia, „Tytuł” 1991, nr 4, s. 49.}

2
Francis Bacon, Portret George'a Dyera w trakcie jazdy na rowerze, 1966 (Bob Ramsak / pirancafe.com / CC BY-NC-ND 2.0). Obraz przedstawia mężczyznę na rowerze. Sylwetka mężczyzny jest zniekształcona. Rower jest powyginany. 3. Brak metafizicznej zasady świata „Ten, kto mówi »nie wierzę« , przyjmuje cierń […] »który rozdziera nasze oczy i usta | teraz | i w godzinę śmierci«. Godzi się więc na taki kosmos, którego zasadą jest brak zasady, brak wyraźnego sensu, brak porządkującej siły. Wybiera świat, który bezustannie przypomina mu o samotności, niepewności, odpowiedzialności za samego siebie”.

^{Marian Stala, Czas, który nastał po czasie marnym. O jednym wierszu Tadeusza Różewicza, [w:] tegoż, Druga strona. Notatki o poezji współczesnej, Kraków 1997, s. 47–48.}

3
Francis Bacon, Trzy studia Luciena Freuda (fragment), 1969 (A. Davey / flickr.com / CC BY-NC-ND 2.0). Obraz przedstawia mężczyznę, który siedzi na krześle. Jego sylwetka jest zniekształcona. 4. Bolesna utrata „Wypada tylko dodać, że nie-wiara pozwala inaczej zobaczyć, oświetlić przedmioty wiary. I to – co paradoksalne – nie wykraczając poza wiedzę, przekonania i wyobrażenia człowieka wierzącego, nie opuszczając kręgu zakreślonego przez wiarę i wyrosłą z niej kulturę (…) W końcu cierń, symbol Męki staje się znakiem bolesnej utraty, nie dającej się usunąć obecności wiary, która zawsze zmienia sposób patrzenia i mówienia o świecie”.

^{Aleksander Fiut, Po śmierci Boga, [w:] tegoż, Pytanie o tożsamość, Kraków 1995, s. 159-160.}

4
Francis Bacon, Portret Petera Bearda, 1976 (cea + / flickr.com / CC BY 2.0). Obraz przedstawia popiersie mężczyzny. Na twarzy znajdują się blizny. Prawa część jego twarzy jest zniekształcona. 5. Totalność niewiary „Różewicz wykrzykuje swoją »niewiarę«, jakby w głębi swojej świadomości nie mógł pogodzić się ze swoim ateistycznym stanowiskiem światopoglądowym. (…) Deklarowana przez poetę totalność niewiary wydaje się być krzykiem kogoś, kto utraciwszy wiarę w Boga, utracił zarazem najintymniejszą cząstkę samego siebie”.

^{Mirosław Dzień, Człowiek w perspektywie eschatologicznej w poezji Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza. Studium analityczno-interpretacyjne, Bielsko Biała 2010, t. 2, s. 25–26.}

5
Francis Bacon, Tryptyk 1974-1977 (fragment), 1974-1977 (cea + / flickr.com / CC BY 2.0). Na obrazie znajduje się zniekształcona sylwetka człowieka na plaży. Człowiek chowa się pod czarnym parasolem. Po prawej stronie obrazu w oddali dwoje ludzi jeździ konno. W tle znajduje się morze. 6. Klęska form reprezentacji rzeczywistości „Poeta mówi o nieustannym rugowaniu pierwiastka boskiego, co prowadzi do »upadku« wszelkich form reprezentacji tego, co absolutne, w tym także sztuki sakralnej, często – zdaniem Różewicza – »tandetnej« i »powierzchownej«. I nie chodzi tutaj bynajmniej o warsztat i umiejętności artystyczne. […]”.

^{Dariusz Szczukowski, Tadeusz Różewicz wobec niewyrażalnego, Kraków 2008, s. 177.}

6
Francis Bacon, Druga wersja Tryptyku 1944 (fragment, panel centralny), 1989 (cea + / flickr.com / CC BY 2.0). Obraz przedstawia stwora w kształcie gęsi. Na końcu jego szyi zamiast głowy są ludzkie zęby. Jego nogi są drewniane. Stwór stoi na czerwonym piedestale. 7. Negatyw „Jednym z najbardziej przejmujących wyznań typu antycredo jest wiersz Cierń. Tematem jest [...] opis skutków. Strukturalnie jest to rodzaj antypsalmu, jaki śpiewano w drodze do świątyni, budowanego na wyliczaniu miejsc i sytuacji wyznawania, okazywania czci, wyśpiewania chwały i wysławiania przejawów obecności w życiu wiernych. Wszystkie te elementy pojawiają się w wierszu, tyle że jako negatyw”.

^{Józef Maria Ruszar, Różewicz. Ewangelia według Kaina, [w:] Ewangelia odrzuconego. Szkice w 90. rocznicę urodzin Tadeusza Różewicza, red. J.M. Ruszar, Warszawa 2011, s. 145–146.}

7
Francis Bacon, Studia Isabel Rawsthorne, 1983 (cea + / flickr.com / CC BY 2.0). Na obrazie znajdują się dwie kobiecie głowy. Przedstawiają prawy i lewy profil twarzy. Obydwie twarze posiadają blizny. Na obydwu oczy są niewyraźne. 8. Czy na pewno antycredo? „Ze względu na to, że podmiot liryczny deklaruje w utworze niewiarę we wszystko, z emfazą podkreślając absolutny jej charakter, można ten wiersz określić jako antycredo. […] Równie często, jak w tym tekście, poeta mówi wprost: »nie wierzę« w innych utworach; wpisywał nie-wiarę w poprzedzające powstanie Ciernia teksty. Wiara podlega w tych wierszach nieustannej negacji. W omawianym tu utworze negacja ta została tylko stematyzowana, ukazana na powierzchni wiersza, wprost, bez potrzeby angażowania procedur interpretacyjnych. Mimo to w ostatnich słowach wiersza dostrzec można, że rozpacz podmiotu lirycznego nie jest bez granic, że gdzieś w oddali dostrzega podmiot nikłe światełko nadziei, o które to antycredo rozbija się”.

^{Wojciech Kruszewski, Deus desideratus. Sacrum w poetyckim dziele Tadeusza Różewicza red. J.M. Ruszar, Lublin 2005, s. 157.}

8
Francis Bacon, Słoń przekraczający rzekę, 1952 (cea + / flickr.com / CC BY 2.0). Obraz przedstawia słonia. Słoń stoi w wodzie. W tle znajduje się roślinność.