RJvt0fgtmL4Uf1
Obraz główny przedstawia kilka postaci. Są ukazane w sposób odrealniony. Po prawej stronie znajduje się mężczyzna z długimi włosami. Przed jego twarzą jest druga twarz - może to jego maska. Maska ma kozią bródkę i otwartą część głowy. Ramię mężczyzny z maską jest wyciągnięte do przodu, dłoń opuszczona w dół w taki sposób, jakby miał ją ktoś pocałować. Nad ramieniem widać głowę kota w kapeluszu. Kot ma długie wąsy. U stóp mężczyzny z maską widać kolejną twarz - brodatego mężczyzny. Po lewej stronie obrazu znajduje się kobieta z długimi, rudymi włosami. Obok niej jest twarz mężczyzny w kapeluszu. Przed nim wisi na łańcuszku owalna zawieszka z wizerunkiem psa przypominającego pudla. Na dole po lewej stronie widać wizerunek kobiety z obnażonymi piersiami. Na szyi ma zawieszkę na długim łańcuszku, na głowie koronę. Obok niej stoi mężczyzna ubrany w pasiasty strój. Ma na głowie jarmułkę. Dotyka głowy kobiety. W tle obrazu stoją trzy butelki. Obraz ma bogatą kolorystykę. Opisano: 1. Apokryf Na ilustracji jest witraż przedstawiający dwóch mężczyzn. Jeden a nich stoi i przytula klęczącego przed nim drugiego mężczyznę przepasanego tkaniną. Stojący mężczyzna ma na sobie długą szatę i rodzaj turbanu na głowie. Mianem apokryfów (z greckiego Apókryphos – ukryty) określa się teksty o tematyce biblijnej, które nie zostały włączone do kanonu Pisma Świętego . Apokryfami nazywa się również opowieści nawiązujące do historii biblijnych, jednak stanowiące wariacje na ich temat – wątki biblijne są w nich przetwarzane, uzupełniane i, niekiedy polemicznie, interpretowane. 2. Realizm socjalistyczny Obraz przedstawia głowy dwóch mężczyzn jedna obok drugiej. Obaj mają na głowach kapelusze. Mężczyzna po prawej stronie ma siwe włosy i wąsy. Po lewej stronie ma dłuższą brodę i cienkie, długie wąsy. W prawym oku (lewym od strony patrzącego) ma monokl – rodzaj okularów na jedno oko. Mężczyźni mają poważny wyraz twarzy. Patrzą w lewo, przed siebie. Są ubrani elegancko – w marynarki i koszule. Realizm socjalistyczny (inaczej: socrealizm) był doktryną estetyczną podporządkowaną socjalistycznej ideologii; został wprowadzony oficjalnie w ZSRR w 1934 r. (po II wojnie proklamowano go we wszystkich krajach komunistycznych). Według założeń socrealizmu celem artysty – „inżyniera dusz ludzkich” – było „skonstruowanie” nowego człowieka. Dzieło socrealistyczne miało służyć propagandzie, przekonywać odbiorcę o słuszności nowego ustroju. Tematyka powinna dotyczyć życia robotników, ich ciężkiej pracy i dojrzewania ideologicznego, a także przedstawiać zmagania ludzi władzy z wrogami ustroju i poświęcanie się rządzących dla społeczeństwa. Wzorem dla utworów realizmu socjalistycznego miała być poetyka dziewiętnastowiecznej sztuki i literatury realistycznej. W rzeczywistości jednak twórczość socrealistyczna, nastawiona na propagowanie oficjalnej ideologii i głosząca jedynie słuszne przekonania, bliższa była raczej literaturze tendencyjnej, którą od dojrzałego realizmu różniły głównie wyraźnie formułowana teza oraz schematyzm w przedstawianiu świata i bohaterów. 3. Cenzura Grafika przedstawia twarz młodego mężczyzny z zasłoniętymi ustami. Cenzura to kontrola treści informacji upowszechnianych publicznie. W nowoczesnych społeczeństwach najczęściej jest domeną władzy państwowej, istnieją jednak również cenzury kościelna, redakcyjna, a nawet autocenzura, czyli samoograniczanie się osoby piszącej. Cenzura przybrała monstrualne rozmiary w państwach totalitarnych. Kontroli poddawane były wszelkie rodzaje publikacji, prywatna korespondencja a nawet rozmowy. Często cenzurowano wypowiedzi osób uznanych przez władzę za nieprawomyślne. Wobec niektórych pisarzy, artystów czy publicystów stosowano represje jeszcze dotkliwsze niż cenzura: zamykano ich w więzieniach lub szpitalach psychiatrycznych, zsyłano do obozów pracy a nawet skazywano na śmierć. Tego rodzaju praktyki były częste w ZSRR, gdy władzę sprawował Józef Stalin (czyli w latach 1924–1953). 4. Karnawalizacja rzeczywistości Zdjęcie prezentuje maskę karnawałową – to twarz kobiety z długim, garbatym nosem i z wydatnym, wysuniętym do przodu podbródkiem. Przypomina babę-jagę. Twarz jest pomalowana. Z tyłu maski znajduje się zielony materiał imitujący kaptur. Karnawał to okres w chrześcijańskim roku liturgicznym między świętem Trzech Króli a środą popielcową, gdy odbywają się huczne zabawy, pochody i maskarady. W ludowej tradycji średniowiecza i renesansu był to czas zawieszenia reguł obowiązujących przez resztę roku, czas bezkarnego odwracania obowiązujących hierarchii. Pojęcie karnawalizacji wprowadził do badań literackich rosyjski historyk i teoretyk literatury Michaił Bachtin (1895–1975). Zwrócił on uwagę na wpływ elementów kultury karnawałowej na literaturę (głównie na powieść). Literatura skarnawalizowana miała nawiązywać – w treści lub formie – do ludowych obyczajów karnawałowych. W karnawałowym „świecie na opak” króluje śmiech; mądrość okazuje się głupia, a głupota – mądra; elementy kultury wysokiej są zastępowane przez to, co niskie i trywialne. Znaczącą rolę w kulturze karnawałowej odgrywają cielesność i ciało, szczególnie jego „niskie” części związane z seksualnością i wydalaniem. Dzieła literackie wzorujące się na kulturze karnawału chętnie posługują się parodią i groteską, typowe jest dla nich mieszanie stylów (na przykład wzniosłego i wulgarnego), łączenie elementów poważnych i komicznych. Rzeczywistość skarnawalizowaną ukazuje w Mistrzu i Małgorzacie Bułhakow. Wraz z przybyciem do Moskwy Wolanda i jego świty zakwestionowane zostają dotychczasowe hierarchie i unieważniony obowiązujący porządek. 5. Dekonstrukcja Zdjęcie przedstawia dwie otwarte na środku książki ułożone jedna na drugiej. W środku książek leżą narzędzia do pisania. Dekonstrukcja to jedna z metod interpretacyjnych w literaturoznawstwie przełomu XX i XXI w. Uważna lektura tekstu i precyzyjna analiza języka oraz formy dzieła służą odkryciu w nim znaczeń nieoczywistych lub zazwyczaj niedostrzeganych przez odbiorców. Dekompozycji podlega sposób mówienia o świecie i człowieku. Celem dekonstrukcji nie jest jednak sama destrukcja, przeciwnie – z rozbitych elementów trzeba zbudować nowy dyskurs, czyli wypowiedź uporządkowaną myślowo. W szerszym znaczeniu pojęcia dekonstrukcji używa się dla opisania praktyki nieufnego, podejrzliwego przyglądania się rzeczywistości. W Mistrzu i Małgorzacie Bułhakow każe wkroczyć diabłu w uporządkowany świat podległy systemowi sowieckiemu. Diabeł swoimi działaniami dekonstruuje rzeczywistość, by zdemaskować jej obłudę. Taka strategia autorska wymaga odpowiednich działań interpretacyjnych. Czytelnik powinien uważnie przyglądać się językowi powieści, formom powieściowego świata, konwencjom narracyjnym, aby stworzyć (odkryć) prawdę o strukturach społecznych ukazanych w utworze i narzucanym ludziom światopoglądzie. Dekonstrukcja jest zatem twórczą reinterpretacją sposobów przedstawiania rzeczywistości, a w konsekwencji odkrywaniem w świecie tego, co nieoczywiste, skryte pod powierzchnią tradycyjnej kultury i zależne od oficjalnych instytucji.
Vladimir Rylkin, Mistrz i Małgorzata
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 1
Zapoznaj się z opisami ilustracji interaktywnej, które dotyczą problematyki Mistrza i Małgorzaty. Na podstawie zawartych tu informacji udowodnij, że powieść Mistrza jest apokryfem.
Zapoznaj się z opisami ilustracji interaktywnej, które dotyczą problematyki Mistrza i Małgorzaty. Na podstawie zawartych tu informacji udowodnij, że powieść Mistrza jest apokryfem.
RVaK6y8ZnnVF31
(Uzupełnij).
1
Ćwiczenie 2

Na przykładzie wybranej sceny z powieści udowodnij, że Michaił Bułhakow przedstawił rzeczywistość państwa totalitarnego w sposób skarnawalizowany.

RnwS4m65GH2Ax
(Uzupełnij).