Ilustracja interaktywna
Polecenie 1
Zapoznaj się z opisami znajdującymi się w galerii interaktywnej i odpowiedz na pytanie, jaki wzorzec miłości został wykreowany przez Francesca Petrarkę w Sonetach do Laury. Sformułuj swoje spostrzeżenia w formie notatki.
„Poeta odtwarza pewne uczucia, które towarzyszyły mu przez całe niemal życie. Radość i ból, gorące pragnienie miłości i sławy, marzenia i rozczarowania, ekstaza kontemplacyjna i stany depresji duchowej cechują osobowość Petrarki. Ustawiczne wahania stwarzają stan niepewności. Wszystko wydaje się względne, przemijające, co potęguje nastrój melancholii. Refleksje, kontemplacja, ekstaza, cierpienia następują po sobie, zależnie od sytuacji. Petrarca stara się wyciągnąć ze swych przeżyć wnioski o treści religijnej i moralnej. Poezja jest jedną z możliwości ucieczki od doczesności do wieczności”.Kalikst Morawski, Wstęp, [w:] F. Petrarca, Wybór pism, wybór, wstęp i komentarze K. Morawski, przeł. F. Faleński, J. Kurek, K. Morawski, Wrocław 1982, s. XCVII. 3. Laura i Petrarca, miniatura z XIV–XV wieku. Obraz przedstawia kobietę i mężczyznę w średniowiecznych strojach. Para siedzi w ogrodzie, rozmawia, gestykuluje. Licencja: domena publiczna. „Laura staje się narzędziem lirycznej konkretyzacji stanów duszy poety, nie zawsze związanych z miłością do kobiety, ale znajdujących w wariantach uczuciowego stosunku do kobiet odzwierciedlenie idei o szerokim aspekcie; chodziło o struktury myślowe charakteryzujące wykształcony i wyrafinowany umysł, uwikłany jednocześnie we wszystkie sprzeczności współczesnego mu świata”. Józef Heistein, Historia literatury włoskiej. Zarys, Wrocław 1979, s. 43. 4. Portret Laury, miniatura z 1463 roku, Biblioteka Laurenziana we Florencji. Obraz przedstawia twarz młodej kobiety. Jest zamyślona, ma przymknięte oczy. Na głowie ma bogato haftowany czepiec, wystają spod niego starannie ułożone, długie włosy. Domena publiczna. Miłość do Laury jest również uczuciem zmysłowym:
„Erotyzm Petrarki w swojej metaforyce okazuje się na wskroś fizyczny, poeta skupia się na elementach kobiecego ciała – odbiera je w sposób zmysłowy. To somatyczne opisywanie kobiety, własnych doznań prowadzi w kierunku duchowego wymiaru miłości i jej przedmiotu – Laura przedstawiana jest jako istota, której pochodzenie jest pozaziemskie. Jest aniołem. I jak anioł jest dla człowieka nieosiągalna. Co za tym idzie, ekstatyczne uczucia są u Petrarki niespełnione – jego utwory to poezja abstynenta, pragnącego być z Laurą, od której jest uzależniony, a z który nie może być”. Eliza Krzyńska-Nawrocka, Petrarka: sztuka kochania, sztuka istnienia, „Tarnowskie Colloquia Naukowe” 2017, nr 2, s. 29. 5. Laura na fresku, Villa Torlonia w Rzymie. Obraz przedstawia portret młodej kobiety w zdobnej sukni. Kobieta ma pociągłą twarz, jest zamyślona. Ma lekko uniesioną prawą dłoń. Źródło: Stefano Bolognini, licencja: CC BY 3.0, dostępne przez: Wikimedia Commons. Śmierć nie kończy opiewania Laury, stanowi nowy wymiar sytuacji lirycznej – język miłości staje się językiem lamentu. Petrarka wyjawia przyczynę bólu, wielbi utraconą, szuka pocieszenia – charakter treniczny sonetów do Laury umarłej jest niezwykle mocny. Miłość jako cierpienie nabiera nowego znaczenia – bohater zostaje uwolniony z pęt uczucia, co nie przynosi mu ulgi, dostępuje on takiego cierpienia, które nie było mu dotychczas wiadome – jest to cierpienie maksymalne – związane z nieodwracalnie utraconą ukochaną”. Eliza Krzyńska-Nawrocka, Petrarka: sztuka kochania, sztuka istnienia, „Tarnowskie Colloquia Naukowe” 2017, nr 2, s. 41. 6. Philippe-Jacques van Bree, Laura i Petrarca na tle źródła Vaucluse w Prowansji, 1816. Obraz przedstawia scenę rodzajową. Nad skalistym, wysokim wodospadem siedzi młody mężczyzna. Za nim stoi młoda kobieta w długiej sukni. Trzyma lewą dłoń na czole młodzieńca. Nieopodal nich stoją dwie wykwintnie ubrane, młode kobiety oraz piastunka trzymająca na rękach małe dziecko. Grupka przygląda się parze. Licencja: domena publiczna. O tym, jak skomplikowanym uczuciem jest miłość, Petrarca pisał w 1350 roku w liście do jednego z przyjaciół: „Długie doświadczenie życiowe nauczyło mnie, że niczego nie należy opłakiwać i że wszystko należy znosić i to otarło powoli me łzy. Czego nie mógł dokonać rozum, tego dokonała natura i wiek. We dwoje zwyciężyli tam, gdzie jedno byłoby pokonane. Czas, który wszystko pochłania, uspokoił i tę miłość, którą śmierć zabiła. Rozżarzony płomień zgasł skutkiem działania czasu, przed grobem zagasły jego iskry. Obecnie mały kawałek marmuru zamyka ten ogień, który palił mnie tak długo, obecnie ze spokojnym sercem współczuję kochankom i wstydzę się naszych młodzieńczych zapałów”. Francesco Petrarca, Epistolae metricae, przeł. K. Morawski, [w:] tegoż, Wybór pism, wybór, wstęp i komentarze K. Morawski, Wrocław 1982, s. 157.
Tycjan, Wenus i Kupidyn z zasłoniętymi oczyma, ok. 1565 rok
Źródło: domena publiczna.
Polecenie 2
Przeanalizuj mapę myśli, która zawiera charakterystyczne cechy petrarkizmu. Do podanych w mapie haseł dodaj cytaty z sonetów Petrarki.
- Nazwa kategorii: petrarkizm
- Nazwa kategorii: bohaterka liryczna
- Nazwa kategorii: [italic]donna angelicata[/italic]
- Nazwa kategorii: uosobienie idei [br]dobra i piękna
- Nazwa kategorii: piękno duchowe [br]i fizyczne Koniec elementów należących do kategorii bohaterka liryczna
- Nazwa kategorii: bohater liryczny
- Nazwa kategorii: równowaga [br]intelektualna[br] i moralna
- Nazwa kategorii: stworzony do [br]miłości
- Nazwa kategorii: poddany [br]grzechowi
- Nazwa kategorii: medytacja nad [br]stanem duszy Koniec elementów należących do kategorii bohater liryczny
- Nazwa kategorii: miłość
- Nazwa kategorii: doświadczenie [br]niepokoju
- Nazwa kategorii: powolna śmierć
- Nazwa kategorii: podnieta [br]zmysłowa
- Nazwa kategorii: miłość duchowa
- Nazwa kategorii: sprzeczne reakcje [br]psychofizyczne
- Nazwa kategorii: żar i chłód
- Nazwa kategorii: śmiech i łzy Koniec elementów należących do kategorii sprzeczne reakcje [br]psychofizyczne
- Nazwa kategorii: przeciwne afekty
- Nazwa kategorii: cierpienie
- Nazwa kategorii: szczęście Koniec elementów należących do kategorii przeciwne afekty
- Nazwa kategorii: język poetycki
- Nazwa kategorii: konwencja [br]adoracji damy
- Nazwa kategorii: metaforyka[br] choroby,[br] wojny i niewoli
- Nazwa kategorii: animizacje i [br]personifikacje
- Nazwa kategorii: paralelizmy
- Nazwa kategorii: antytezy i[br] oksymorony
- Nazwa kategorii: wykrzyknienia
- Nazwa kategorii: pytania retoryczne
- Nazwa kategorii: synonimy
- Nazwa kategorii: epitety Koniec elementów należących do kategorii język poetycki
- Elementy należące do kategorii petrarkizm
- Elementy należące do kategorii bohaterka liryczna
- Elementy należące do kategorii bohater liryczny
- Elementy należące do kategorii miłość
- Elementy należące do kategorii sprzeczne reakcje [br]psychofizyczne
- Elementy należące do kategorii przeciwne afekty
- Elementy należące do kategorii język poetycki
-
petrarkizm
-
bohaterka liryczna
-
[italic]donna angelicata[/italic]
-
uosobienie idei [br]dobra i piękna
-
piękno duchowe [br]i fizyczne
-
-
bohater liryczny
-
równowaga [br]intelektualna[br] i moralna
-
stworzony do [br]miłości
-
poddany [br]grzechowi
-
medytacja nad [br]stanem duszy
-
-
miłość
-
doświadczenie [br]niepokoju
-
powolna śmierć
-
podnieta [br]zmysłowa
-
miłość duchowa
-
sprzeczne reakcje [br]psychofizyczne
-
żar i chłód
-
śmiech i łzy
-
-
przeciwne afekty
-
cierpienie
-
szczęście
-
-
-
język poetycki
-
konwencja [br]adoracji damy
-
metaforyka[br] choroby,[br] wojny i niewoli
-
animizacje i [br]personifikacje
-
paralelizmy
-
antytezy i[br] oksymorony
-
wykrzyknienia
-
pytania retoryczne
-
synonimy
-
epitety
-
-
Polecenie 3
Uzupełnij tabelę, wpisując imiona kochanków znanych z literatury. Podaj utwór, z którego pochodzą bohaterowie, autora utworu oraz gatunek literacki.
Przypomnij sobie imiona kochanków znanych z literatury. Podaj utwór, z którego pochodzą bohaterowie, autora utworu oraz gatunek literacki.
| Imiona kochanków | Utwór i autor | Gatunek literacki |
|---|---|---|
Ćwiczenie 1