Ilustracja interaktywna
Konteksty
Zapoznaj się z kontekstami potrzebnymi do zrozumienia dzieła plastycznego.
Albrecht Dürer (1471‑1528) – niemiecki malarz, rysownik, grafik, uważany
za najwybitniejszego przedstawiciela sztuki renesansowej w północnej Europie.
Urodził się w Norymberdze, gdzie
do piętnastego roku życia kształcił się w rzemiośle złotnictwa. Zdecydował się jednak porzucić tradycję rodzinną (jego ojciec był złotnikiem) i podjąć naukę malarstwa. Terminował w warsztacie znanego malarza Wolgemuta, a następnie odbył podróże m.in. do Strasburga i Bazylei, gdzie poznał tajniki drzeworytnictwa i zdobył pierwsze zamówienia. W następnych latach rozwijał swoją sztukę, tworząc drzeworyty i obrazy. Kolejne podróże do Włoch, w szczególności do Wenecji, i zetknięcie się z dziełami oraz malarzami włoskiego renesansu były decydującymi doświadczeniami dla jego artystycznego rozwoju. Przyswojenie i przetworzenie sztuki włoskiej miało znaczenie nie tylko dla jego dzieła. Dürer zyskał jeszcze za życia popularność większą niż którykolwiek artysta Europy, z wyjątkiem największych Włochów. Sława i oddziaływanie jego sztuki były tak ogromne dzięki nowej technice graficznej, w której się wypowiadał. Od Hiszpanii po górę Atos i od Francji po Polskę stał się Dürer źródłem natchnienia artystów szukających nowej inwencji. Łącząc w swej sztuce tradycję północno‑średniowieczną z nowymi założeniami renesansu włoskiego, tłumacząc niejako na zrozumiały dla północnoeuropejskich artystów język klasyczne piękno Odrodzenia i starożytności osiągnął Dürer to, czego pragnął w młodości, do czego dążył w swej sztuce i pracy teoretycznej: sprawił, iż Odrodzenie sztuki – Wiedererwachsung, jak je nazywał w swym nowatorskim języku – które nastąpiło we Włoszech, rozciągnęło się na inne kraje Europy. Tak jak marzył – z «płomienia» przezeń rozpalonego «rozniecił się wielki ogień i oświecił cały świat».
(J. Białostocki).
Dürer był prawdziwym artystą renesansu, człowiekiem wykształconym, przyjacielem znakomitych pisarzy‑humanistów, kolekcjonerem, miłośnikiem muzyki, znawcą pięknych strojów. Pasjonowało go wiele dziedzin sztuki i kultury, przez całe życie rozwijał się jako człowiek i artysta. Większość jego dzieł malarskich powstawała
na zamówienie, jak np. Madonna z czyżykiem, Święto Różańcowe, Ołtarz Paumgärtnerów, Męczeństwo dziesięciu tysięcy chrześcijan, Adoracja Trójcy Świętej.
Tworzył także znakomite portrety i autoportrety. Jego prace graficzne powstawały najczęściej bez wcześniejszych zamówień, z potrzeby serca. W dziedzinie drzeworytu osiągnął mistrzostwo, w którym do dzisiaj niewielu artystów mu dorównuje. Dowodem tego są cykle: Apokalipsa, Wielka Pasja i Życie Marii. Odbitki tych dzieł, w szczególności Apokalipsy, były doskonale znane w całej Europie. Również w technice miedziorytu pozostawił po sobie wybitne dzieła. Najwyżej cenione są trzy ryciny, stanowiące całość myślową: Rycerz ze śmiercią i diabłem, Święty Hieronim w celi i Melancholia. Ich bogata symbolika i siła oddziaływania nadal intryguje badaczy i inspiruje do tworzenia nowych interpretacji.
W bogatym dorobku niemieckiego malarza znajdują się także akwarele, znakomite rysunki natury – roślin i zwierząt, projekty przedmiotów, jak również naukowe rozprawy o geometrii, fortyfikacjach i proporcjach ciała ludzkiego.
Praca z dziełem plastycznym
Etap 1: Zapoznanie się z dziełem
Zapoznaj się z reprodukcja obrazu, poznaj ją z bliska i z oddali, w różnym świetle; poświęć na zapoznanie się z dziełem odpowiednią ilość czasu,
nie spiesz się.„Poddaj się” atmosferze dzieła, tylko w ten sposób doznasz wrażenia estetycznego, pamiętaj, aby wykonywanie ćwiczeń interpretacyjnych
nie odebrało ci przyjemności oglądania obrazu.Zapisz imię i nazwisko autora, tytuł, technikę, w jakiej obraz został namalowany, czas powstania, epokę, prąd lub szkołę, jaką reprezentuje.
Zapoznaj się z różnymi, dostępnymi w sieci opisami obrazu. Poświęć na to odpowiednią ilość czasu, nie spiesz się. „Poddaj się” atmosferze dzieła, tylko w ten sposób doznasz wrażenia estetycznego - zastanów się, co szczególnie uderza cię w różnych opisach obrazu, co je łączy, a co różni. Zapisz imię i nazwisko autora, tytuł, technikę, w jakiej obraz został namalowany, czas powstania, epokę, prąd lub szkołę, jaką reprezentuje.
Opis punktów znajdujących się na ilustracji:
1. Opis dzieła. Rysunek przedstawia wizerunek artysty; uwagę zwraca nagość i dynamiczne ujęcie postaci. Sylwetka do kolan, w kontrapoście, z wysuniętą do przodu prawą nogą. Prawa ręka znajduje się z przodu; widzimy ją tylko do przedramienia, ponieważ dłoń nie została narysowana. Lewa ręka jest również niewidoczna, ale tym razem za sprawą pozy – mężczyzna trzyma ją za sobą, na plecach. Wygięcie ciała sprawia, że postać jest lekko nachylona do przodu, w stronę oglądającego rysunek. Biały kolor kredy podkreśla grę światła na ciele, wydobywa lewą połowę twarzy, torsu, kolana, zaznacza linię prawego ucha, ramienia i biodra. Sylwetka jest proporcjonalnie zbudowana, umięśniona. Artysta przedstawił także niedoskonałości swojego ciała – wystające kolana, pofałdowaną skórę. Twarz, w pozycji trzy czwarte, podobnie jak tors, jest lekko przechylona w prawą stronę. Długie włosy są spięte rodzajem siatki, spod której wystają pojedyncze kosmyki. Wąsy i wymodelowana broda zdobią oblicze o wyrazistych rysach. Uwagę przyciągają oczy, intensywnie wpatrujące się w oglądającego rysunek. Twarz, podobnie jak ciało, nie jest idealna, żłobią ją zmarszczki. Postać stoi na tle ciemnej powierzchni. Lewa część obrazu, podobnie jak prawa dłoń, pozostała niezamalowana; tłem jest kolor i faktura papieru, na którym wykonano rysunek.
2. Technika:
– rysunek został wykonany na papierze w kremowym kolorze;
– artysta użył piórka (trzcinowego z wystruganego bambusa) oraz pędzla i białej kredy;
– podstawowy rysunek został wykonany piórkiem i czarnym tuszem, pędzel posłużył do uzupełnień, a kreda do wymodelowania postaci (jej torsu, części twarzy, kolan).
3. Włosy:
– długie;
– spięte rodzajem siatki, spod której wystają pojedyncze kosmyki.
4. Twarz:
– wyraziste, ładne rysy;
– proporcjonalna;
– szeroko otwarte, przykuwające uwagę oczy;
– zastanawiający wyraz twarzy (pewność siebie? poczucie własnej wartości? napięcie wewnętrzne?).
5. Tło. Puste tło uwidacznia kolor papieru.
6. Ciało:
– nagie;
– pokazane bardzo dokładnie zarówno w swoich zaletach (proporcjonalna budowa), jak i wadach (wystające kolana, fałdy skóry).
7. Kompozycja:
– centralna;
– otwarta.
8. Kolory:
– czerń tuszu;
– biel kredy
– kremowa barwa papieru.
9. Nienarysowany fragment postaci (rysunek niedokończony?).
10. Kreska:
– żywa
– giętka.
Etap 2: Zrozumienie treści
Zanotuj i odpowiedz na pytania: Jak rozumiem to dzieło? Jak oddziałuje na mnie?
Zapisz swoje pierwsze rozumienie, wstępną hipotezę interpretacyjną.
Opisz, które elementy dzieła wydają ci się najważniejsze, dominujące?
Co jest tematem rysunku?
Etap 3 i 4: Analiza i interpretacja
Zbadaj stronę formalną dzieła (malarskie środki wyrazu).
Zaznacz (jeśli są) wszelkie osobliwości, nazwij je i skomentuj.
Zastanów się i opisz, jakimi środkami wyrazu dysponują malarze.