Ilustracja interaktywna. Ilustracja przedstawia mężczyznę w szacie liturgicznej, z bogatą biżuterią na klatce piersiowej. Mężczyzna idzie leśną drogą. W jednej ręce trzyma otwartą księgę, w drugiej pióro. Elementy ilustracji interaktywnej. 1. Dowody św. Tomasza z Akwinu na istnienie Boga nazywane są pięcioma drogami, gdyż stanowią drogę rozumu do prawd objawionych, a zwłaszcza najważniejszej – istnienia Boga. 2. Stanowią ostateczny i najważniejszy przykład tego, jak rozum spotyka się z wiarą. 3. Tak naprawdę nie mają przekonać do istnienia Boga, jedynie wzmocnić wiarę w Niego. Wiara jest bowiem pierwszym i najważniejszym założeniem, jakie czyni człowiek wierzący. Rozum ma jedynie uzasadnić, dopełnić kwestie wiary. 4. Drogi św. Tomasza stanowią sumę dotychczasowych rozważań filozofii chrześcijańskiej na temat istnienia Boga, a przy tym ukazują szereg reinterpretacji myśli wyłożonych przez Arystotelesa ze Stagiry.

Ilustracja interaktywna. Ilustracja przedstawia drogę poprzez pola, w tle widoczny jest las. Treści przedstawiają uzasadnienie dowodu ruchu. Tytuł ilustracji brzmi: Pierwsza droga. Tak zwany dowód z ruchu (łac. ex moti. Elementy ilustracji interaktywnej. 1. Opiera się na podobnym sposobie dowodzenia, co arystotelesowski dowód na istnienie pierwszej przyczyny wszelkiego ruchu., 2. Widzimy, że wszelkie zmiany, jakie dokonują się w rzeczywistości, to zmiany polegające na ruchu substancji (wewnętrznymi zmianami przedmiotów, ich przemieszczaniami itp.)., 3. Wiemy, że każda istniejąca rzecz, jaka jest w ruchu, czy wykonuje dany ruch, była wcześniej poruszona przez inną rzecz., 4. Ruch jest bowiem niczym innym, jak wyprowadzaniem czegoś z możności do aktu (z możliwości stania się jakimś, do stania się właśnie takim)., 5. Musi więc istnieć pierwotna, obiektywna przyczyna, która wprawiła w ruch całą rzeczywistość, a przy tym sprawia, że ruch ten nigdy nie stanie w miejscu., 6. Tę przyczynę uważa się powszechnie za Boga.

Ilustracja interaktywna. Ilustracja przedstawia drogę poprzez pola, w tle widoczny jest las. Treści przedstawiają uzasadnienie dowodu z przyczynowości sprawczej. Tytuł ilustracji brzmi: Druga droga. Tak zwany dowód z przyczynowości sprawczej (łac. es ratione causae effintis - z niesamoistności świata). Elementy ilustracji interaktywnej: 1. Wiemy, że wszystkie istniejące substancje mają swoją przyczynę sprawczą (coś, co powołało je do istnienia, „wprawiło je w ruch”)., 2. Niemożliwe jest, aby nie istniała przyczyna sprawcza całej rzeczywistości., 3. Gdybyśmy bowiem założyli, że wszelki ruch w rzeczywistości jest odwieczny, to nigdy nie znajdziemy żadnego powodu, dla którego w ogóle miałby się rozpocząć., 4. Z konieczności musi więc istnieć przyczyna wszystkich przyczyn (istota, która wprawiła wszystko w ruch)., 5. Jednocześnie ta istota musi nie mieć żadnej przyczyny, nie może istnieć cokolwiek, co mogłoby ją wprawić w ruch (być jej przyczyną)., 6. Taką Istotę powszechnie uważa się za Boga.

Ilustracja interaktywna. Ilustracja przedstawia drogę poprzez pola, w tle widoczny jest las. Treści przedstawiają uzasadnienie dowodu przypadkowości i konieczności. Tytuł ilustracji brzmi: Trzecia droga. Tak zwany dowód przypadkowości i konieczności (łac. ex possibili et necessario). Elementy ilustracji interaktywnej: 1. Wiemy, że istniejące byty (substancje) istnieją, choć równie dobrze mogłyby nie istnieć, a bez nich cały świat nadal by istniał. Ty, ja, mój pies, twój plecak – wszystko to jest, istnieje z jakiejś przyczyny, lecz równie dobrze mogłoby nie istnieć lub być inne, niż jest., 2. Są to więc byty przygodne, przypadkowe, dowolne. Istnieją i są jakieś, lecz równie dobrze mogły by nie istnieć, albo być zupełnie inne, niż są (mieć inne właściwości, niż mają)., 3. Nie jest jednak możliwe, aby istniał cały świat, bez substancji koniecznej, dzięki której istnieje., 4. Poza istnieniem mnogości rzeczy, które nie są konieczne (wchodzących w skład szeroko rozumianej rzeczywistości), musi istnieć jedna rzecz konieczna., 5. Wszystko, co istnieje, istnieje przez to, że coś powołało je do istnienia na mocy koniecznych praw., 6. Musi więc istnieć jedna rzecz konieczna, która jest zasadą samej siebie – jej konieczność leży w niej samej. Dopiero z tej istoty koniecznej (bezpośrednio lub pośrednio) wynika konieczność istnienia innych rzeczy., 7. O tej konieczności wszystkich konieczności ludzie powiedzą że jest Bogiem.

Ilustracja interaktywna. Ilustracja przedstawia drogę poprzez pola, w tle widoczny jest las. Treści przedstawiają uzasadnienie dowodu z hierarchii doskonałości. Tytuł ilustracji brzmi: Czwarta droga. Tak zwany dowód z hierarchii doskonałości (łac. ex grabitus perfections). Elementy ilustracji interaktywnej: 1. Każdy wie, że wszystkie byty (substancje) da się ułożyć w hierarchię od najdoskonalszej do najmniej doskonałej., 2. Jeśli więc ułożymy taką gradacyjną hierarchię bytów, zawsze na jej najwyższym stopniu będzie byt najdoskonalszy pod każdym względem., 3. Co zrozumiałe, tak rozumiany byt doskonały pod każdym względem będzie bytem jedynym, niematerialnym, wykraczającym poza nasze zdolności poznawcze., 4. Byt takowy ludzie muszą nazwać Bogiem.

Ilustracja interaktywna. Ilustracja przedstawia drogę poprzez pola, w tle widoczny jest las. Treści przedstawiają uzasadnienie dowodu z powszechnej celowości przyrody. Tytuł ilustracji brzmi: Piąta droga. Tak zwany dowód z powszechnej celowości przyrody (łac. ex gubernatione rerum). Elementy ilustracji interaktywnej: 1. Wszelkie substancje dążą do uzyskania najlepszego dla siebie stanu (położenia, sytuacji, miejsca). Rzucony kamień opada na ziemię, gdyż jest cięższy od powietrza, a lżejszy od gleby, na którą upada. Zwierzę zmierza do celu, jakim jest zaspokojenie przez nie wszelkich potrzeb. Człowiek zmierza do celu, jakim jest osiągnięcie przez niego szczęścia., 2. Nie jest możliwe, aby tak skonstruowany świat funkcjonował bez uprzedniego stworzenia go przez Istotę, która wytyczyła każdej substancji cel dążeń., 3. Jest oczywiste, że tą Istotą jest Bóg.

Ilustracja interaktywna. Ilustracja przedstawia drogę poprzez pola, w tle widoczny jest las. Na pierwszym tle widoczni są dwaj mężczyźni. Jeden z nich jest młody, ma lekko kręcone, brązowe włosy. Ubrany jest w szaty liturgiczne. W jednej ręce trzyma otwartą księgę, a w drugiej pióro. To św. Tomasz z Akwinu. Drugi mężczyzna w średnim wieku, ubrany jest w zwykłe szaty, ma w rękach małą książeczkę. Ma siwe, długie włosy zaczesane do tyłu. Dyskutuje o czymś ze św. Tomaszem. Tytuł ilustracji brzmi: Pięć dróg św. Tomasza a dowód św. Anzelma. Elementy ilustracji interaktywnej: 1. Dowody rozpisane przez św. Tomasza stanowią podsumowanie wszelkich możliwych rozumowań na temat istnienia Boga., 2. Wcześniejsze próby dowiedzenia Jego istnienia miały charakter cząstkowy, odwoływały się bowiem tylko do niektórych sposobów dowodzenia., 3. Przykładem może tu być dowód św. Anzelma, który odwołuje się do treści Biblii: „Mówi głupi w swoim sercu: Boga nie ma” [Ps. 53,2]., 4. Założenie tego dowodu mówi o tym, że z samego rozważania pojęcia bytu, rzeczy, przedmiotu, wyciągamy wniosek, że wszystko, co istnieje, można szeregować od bytów najmniej doskonałych, do najdoskonalszego. Jest więc oczywiste, że musi istnieć jeden, doskonały, niematerialny byt, którym jest Bóg., 5. Takowe rozumowanie św. Anzelm uważa za wręcz „zdroworozsądkowe”, gdyż sam fakt poprawnego myślenia unaocznia nam, że Bóg musi istnieć i być dokładnie takim, jako poucza nas Biblia. Trzeba być głupcem (osobą, która nie myśli w ogóle), aby powiedzieć, iż Boga nie ma., 6. Św. Anzelm zakładał jednak, że wiara poszukuje zrozumienia, a więc, że rozum jest wierze w pełni podporządkowany. Św. Tomasz natomiast zakładał równorzędność rozumu i wiary, przez co wyłożył pełny wachlarz dowodów na istnienie Boga., 7. Właśnie dlatego dowód św. Anzelma odpowiada tylko jednej z dróg św. Tomasza – dowodowi z hierarchii doskonałości (trzecia droga).