Druga połowa lat siedemdziesiątych w PRLPRLPRL to narastający kryzys gospodarczy i niezadowolenie społeczeństwa z realiów państwa komunistycznego. Wybór Polaka, kardynała Karola WojtyłyKarol WojtyłaKarola Wojtyły, na papieża w październiku 1978 r. oraz jego pielgrzymka do ojczyzny w czerwcu 1979 r. obudziły nadzieje społeczeństwa na zmiany. Historyk Andrzej Paczkowski napisał o tych czasach, że „Polacy klękając przed papieżem, zarazem wstawali z kolan”.

W 1980 r. wybuchły strajki, które zmieniły bieg historii i były początkiem końca komunizmu w Europie. Bezpośrednią przyczyną protestów w sierpniu 1980 roku stały się podwyżki cen, które wywołały strajki w największych zakładach produkcyjnych w całej Polsce.

14 sierpnia 1980 r. przerwano pracę w Stoczni Gdańskiej. Poza postulatami ekonomicznymi zażądano przywrócenia do pracy usuniętych za działalność związkową Anny WalentynowiczAnna WalentynowiczAnny Walentynowicz i Lecha WałęsyLech WałęsaLecha Wałęsy.

Powstał wówczas Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS), na czele którego stanął Lech Wałęsa. Komitet sformułował 21 postulatów dotyczących m.in. zgody na powołanie niezależnych od partii Wolnych Związków Zawodowych, zagwarantowania prawa do strajku, uwolnienia więźniów politycznych.

18 sierpnia strajk rozpoczął się w Szczecinie, gdzie także utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy kilkudziesięciu zakładów pracy. Władze wycofywały się z podwyżek, ale nie chciały wyrazić zgody na postulaty polityczne.

Na całym Wybrzeżu rozpoczął się strajk generalny. Robotników wsparli intelektualiści, m.in. Tadeusz Mazowiecki, Bronisław Geremek, Andrzej Wielowieyski. Doradzali oni działaczom „Solidarności” w kwestiach prawnych i ekonomicznych, ale decyzje podejmowali strajkujący robotnicy.

31 sierpnia 1980 r. w Gdańsku nastąpiła historyczna chwila: Lech Wałęsa w imieniu wszystkich strajkujących pracowników podpisał porozumienie z Komisją Rządową, tzw. porozumienia sierpnioweporozumienia sierpnioweporozumienia sierpniowe. Władze zgodziły się na realizację 21 postulatów, w tym na zarejestrowanie ogólnopolskiego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.

10 listopada 1980 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował statut NSZZ „Solidarność”.

Nowa siła polityczna, konkurencyjna w stosunku do partii komunistycznej, niezwykle szybko się rozrastała. Już jesienią 1980 r. Solidarność liczyła ok. trzech milionów członków, a w połowie 1981 r. było to już około dziewięciu milionów osób. Co ciekawe, w tym samym czasie PZPR (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) liczyła zaledwie 2,8 miliona członków.

Porozumienie z władzą okazało się jednak kruche. „Karnawał Solidarności” trwał tylko szesnaście miesięcy. 13 grudnia 1981 r. władza rozprawiła się z NSZZ „Solidarność”, ogłaszając stan wojenny. O tych wydarzeniach opowiada film Andrzeja Wajdy „Człowiek z żelaza”.

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” stał się głównym ośrodkiem opozycji przeciwko władzy komunistycznej w Polsce, zrzeszającym wiele milionów ludzi. Solidarność formalnie była jedynie związkiem zawodowym, faktycznie jej znaczenie szybko zaczęło wykraczać poza tę rolę. Przerodziła się w potężny ruch społeczny, z którym wiązano nadzieje na zmianę i niepodległość kraju.