Jak powstał świat? Mity kosmogoniczne
Jak powstał świat? Mity kosmogoniczne.
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Wprowadzenie nowego pojęcia: kosmogonia.
Poznanie kosmogonicznego mitu greckiego.
Przypomnienie kosmogonii biblijnej.
Hipoteza naukowa o Wielkim Wybuchu.
Wiedza o tym, że o Kosmosie i jego początkach prawie nic nie wiadomo.
b) Umiejętności
Czytanie ze zrozumieniem.
Ustne opowiadanie przeczytanego tekstu.
Formułowanie definicji nowego pojęcia (kosmogonia).
Porównywanie różnych tekstów i hipotez na ten sam temat, wnioskowanie na ich podstawie.
Notowanie w punktach.
Uzasadnianie.
c) Postawy
Tolerancja wobec cudzych przekonań i wiary (religijnej lub naukowej). 5 min.
Metoda i forma pracy
Ustne opowiadanie, pogadanka, burza mózgów, ciche czytanie ze zrozumieniem, notatka w punktach.
3. Środki dydaktyczne
Teksty czytane przed i w toku lekcji:
Jan Parandowski, Chaos, Gaja i bogowie.
Anna Kamieńska, „Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię”.
Wielki Wybuch, artykuł z podręcznika pt. To lubię! Klasa 5.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Powitanie. Przypomnienie tytułów, tematyki i cech poznanych przez dzieci legend przyrodniczych i historycznych. 3 min.
b) Faza realizacyjna
Kilku wybranych uczniów streszcza kolejne fragmenty przeczytanego w domu mitu greckiego o stworzeniu świata pt. Chaos, Gaja i bogowie. 3 min.
Nauczyciel pyta, jaka jest zasadnicza różnica między mitem a legendą (mit wiąże się z wiarą religijną). 2 min.
Wskazany przez nauczyciela uczeń głośno czyta pierwszy akapit mitu. Nauczyciel pyta, kto wie, jak zaczyna się Ewangelia świętego Jana (jeśli nikt nie wie, nauczyciel sam przytacza pierwsze zdanie). Pyta, co może w tym wypadku oznaczać wyraz: Słowo; czy może oznaczać to samo, co Chaos? Wszystkie odpowiedzi uczniów są zapisywane na tablicy. Gdy wyczerpią się pomysły, klasa wspólnie z nauczycielem weryfikuje zapisane odpowiedzi, pozostawiając tylko te, które – w intuicyjnym odczuciu większości – najlepiej mogą oddać istotę tego, co było przed stworzeniem świata. 9 min.
Nauczyciel zapisuje na tablicy temat, uczniowie piszą go w zeszytach. Uczeń, który pierwszy zapisał temat, dostaje zadanie znalezienia w słowniku wyrazów obcych słowa: kosmogonia. Czyta wyjaśnienie pozostałym uczniom; nauczyciel dodaje wyjaśnienia niezrozumiałych wyra‑zów i skrótów. Następnie prosi wybranego ucznia o sformułowanie wyjaśnienia tego słowa jednym zdaniem i podyktowanie go pozostałym uczniom. 3 min.
Uczniowie samodzielnie po cichu czytają fragment Biblii – Księgi Genezis - zredagowanej przez Annę Kamieńską, pt. „Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię”. Mają za zadanie zrobić notatkę w punktach o przebiegu tworzenia świata przez Boga. 8 min.
Wskazani uczniowie odczytują swoją notatkę (2‑3 osoby). 2 min.
Wybrany uczeń czyta artykuł na temat naukowej koncepcji stworzenia świata – Wielkiego Wybuchu. 3 min.
Nauczyciel pyta, czy teoria Wielkiego Wybuchu jest zaprzeczeniem mitów kosmogonicznych? Co było po Wybuchu? Jak można by to coś nazwać? Co się działo dalej według Biblii, mitu greckiego oraz według nauki? Jak przebiegała ewolucja? Czy można ją zapisać w podobnych punktach, jak fazy biblijnego tworzenia świata? 7 min.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel pyta, kto z uczniów woli teorię biblijną lub inną kosmogonię, a do kogo bardziej przema‑wia hipoteza naukowa o stworzeniu świata. Zanim wybierze uczniów do odpowiedzi, zaznacza, że każdy ma prawo wierzyć w to, w co wierzy i co jest mu najbliższe, i nikomu nie wolno niegrzecznie komentować poglądów innych osób ani źle odnosić się do ludzi inaczej myślących, w klasie oraz poza nią. 4 min.
Zadanie pracy domowej: napisz, czym różni się mit od legendy. Uzasadnij swoje zdanie. 1 min.
5. Bibliografia
Coyne George V., Omizzolo Alessandro, przekł. Włodarczyk Krzysztof, Podróż przez Wszech‑świat: poszukiwanie sensu przez człowieka, Wyd. WAM, Kraków 2003.
Davies P. C. W., przekł. Amsterdamski Piotr, Bóg i nowa fizyka, Cyklady, Warszawa 1996.
Ferguson Kitty, przekł. Amsterdamski Piotr, Ogień w równaniach: nauka, religia i poszukiwania Boga, Zysk i S‑ka, Poznań 2001.
Hawking Stephen, przekł. Amsterdamski Piotr, Ilustrowana krótka historia czasu, Zysk i S‑ka, Poznań 1996.
Kwak Andrzej Z., Klucz do świętej historii wszechświata, Marpress, Gdańsk 2001.
Sitchin Zacharia, przekł. Pisarski Marcin, Genesis jeszcze raz: czy współczesna nauka dościga stan wiedzy starożytności, Prokop, Warszawa 1997.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
brak
b) Zadanie domowe
brak
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Uczniom zainteresowanym kosmologią można polecić książkę S. Hawkinga pt. Krótka ilustrowana historia czasu.