R2NmUvRgHg0m711
Okladka Źródło: domena publiczna.
domena publiczna

Codziennie stajemy przed potrzebą poszukiwania informacji, np. chcemy się dowiedzieć, w jakich godzinach otwarte są biblioteka miejska lub urząd, w którym musimy załatwić pilną sprawę; interesuje nas, w którym sklepie w najkorzystniejszej cenie możemy kupić nową kurtkę przeciwdeszczową i którym środkiem komunikacji miejskiej najłatwiej i najszybciej do niego dotrzemy; staramy się ustalić, jaką pogodę synoptycy przewidują na kolejny dzień.

Już wiesz

Jakie informacje były ci niezbędne wczoraj? Czy były ci one potrzebne do wykonania pracy domowej, czy też – w innych celach? Jakie źródła się przydały?

j0000007XJB1v38_0000000E

Jak zacząć poszukiwania?

Informacje możemy zdobywać w różnych celach: zawodowych, naukowych, rozrywkowych, związanych z codziennym życiem lub zainteresowaniami. Współczesny człowiek korzysta z wielu źródeł informacji: odbiera je kanałem wzrokowym (przybierają one wówczas formę rękopiśmienną, drukowaną lub elektroniczną), a także słuchowym. Bezpośrednim źródłem informacji może być człowiek lub dokument, który został stworzony przez człowieka.

Zanim zaczniemy poszukiwać informacji, powinniśmy zdać sobie sprawę z tego, czego szukamy i co już wiemy na dany temat. Następnie dobrze jest przygotować listę źródeł, z których możemy skorzystać. Ważne jest, byśmy w tym przebogatym zbiorze rozmaitych tekstów potrafili ocenić ich przydatność w konkretnych sytuacjach oraz żebyśmy umieli odróżnić opisy faktów od ich interpretacji, czyli od opinii.

Choć nie ma uniwersalnych źródeł informacji, to warto wspomnieć o pewnych ważnych zasadach wyboru źródła. Powinno ono cechować się aktualnością, wiarygodnością, zrozumiałością, rzetelnością w przedstawianiu faktów, a także dążnością do obiektywizmu. Ten ostatni warunek jest bardzo trudny do spełnienia, mimo to okazuje się szczególnie ważny, zwłaszcza gdy informacje chcemy wykorzystać w celach naukowych lub zawodowych. Kiedy natomiast poszukujemy informacji w celach rozrywkowych, to brak obiektywizmu nie stanowi przeszkody. Często właśnie zaletą takich materiałów jest ich subiektywizm, umożliwiający poznanie indywidualnych opinii na dany temat.

Warto mieć świadomość, jakie są etapy wyszukiwania informacji. Wymieńmy je zatem.

R12ERZePelvjb1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000007XJB1v38_0000000M

Źródła informacji

Ćwiczenie 1
R1eDE0RtkyZ6G1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Kiedy szukamy informacji w sieci, możemy skorzystać z katalogu stron internetowych.

Jeżeli natomiast chcemy postawić konkretne pytania, korzystamy z wyszukiwarek. Wpisujemy wtedy kluczowe słowo lub frazę i uzyskujemy listę stron, na których one wystąpiły.

Warto też pamiętać, by wpisywać kilka słów (najlepiej rzeczowników) w jednym zapytaniu, używając małych liter i cudzysłowu. Dobrze jest też maksymalnie skonkretyzować swoje zapytanie, co oznacza, że słowa wpisywane w wyszukiwarce powinny być dość szczegółowe.

Polecane jest posługiwanie się operatorami logicznymi, np. „and” i „not” – są one pomocne w formułowaniu pytań w wyszukiwarkach. Dzięki operatorowi „and” można połączyć dwa elementy w jeden zbiór (np. zwierzę AND ssak), a dzięki operatorowi „not” – wykluczyć któryś z elementów (np. zwierzę NOT ssak).

j0000007XJB1v38_0000000W

Zarządzanie wiedzą

Bardzo ważną umiejętnością jest gromadzenie wiedzy. Pomocne może się tu okazać sporządzanie map myśli.

Mapy myśli to specjalny rodzaj notowania, w którym wykorzystuje się słowa hasła (słowa klucze), wywołujące skojarzenia z pewnym zagadnieniem, liczby oraz rozmaite obrazki i symbole graficzne. W mapach myśli stosuje się wiele kolorów (oczywiście każdy z nich pełni jakąś funkcję, więc nie mogą pojawiać się przypadkowo), a szczególne znaczenie jest przypisywane przestrzennemu rozplanowaniu tekstu oraz różnorodności stylów i wielkości czcionki. W centrum umieszcza się najważniejsze słowo (temat danej mapy myśli), od którego promieniście odchodzą linie ze słowami kojarzącymi się z nim (na jednej linii umieszcza się jedno słowo). Wykorzystujemy tu więc schemat „od ogółu do szczegółu”. W mapach myśli stosuje się różne skróty i symbole. Ważne jest to, by po pewnym czasie były one czytelne i zrozumiałe dla osoby, która je tworzy. Mapy myśli są pomocą dla uczniów, studentów, nauczycieli, wykładowców, biznesmenów, polityków, projektantów, konstruktorów oraz przedstawicieli wielu innych profesji.

Mogą być przydatne w różnych sytuacjach: podczas sporządzania notatek, powtarzania wiadomości, zapamiętywania ważnych informacji, planowania spotkań lub tygodniowego rozkładu zajęć, a także podczas burzy mózgów.

Najważniejsze zalety mapy myśli

przejrzystość

atrakcyjność

oszczędność czasu w przygotowaniu notatki i jej przyswojeniu

możliwość dopisania w każdej chwili dodatkowych elementów

pobudzanie mózgu do kreatywności, czyli uruchamianie twórczego i logicznego myślenia

wykorzystanie intuicji i pamięci

skuteczność

Zarządzanie wiedzą to umiejętność wykorzystania wiedzy do rozwiązywania rozmaitych problemów i tworzenia nowej wiedzy; to zdolność przetwarzania informacji. Uczeń przyswajający wiedzę powinien zdawać sobie sprawę z konieczności łączenia wiadomości z różnych przedmiotów (z różnych dziedzin wiedzy). Rozwiązywanie zadań z fizyki wymaga wiedzy matematycznej, właściwa interpretacja utworów literackich jest możliwa często tylko dzięki znajomości historii. Umiejętności zdobyte na informatyce wykorzystujecie na różnych innych przedmiotach, np. przygotowując na nie prezentacje, wyszukując informacje w internecie, projektując tabele i wykresy.

Zapamiętaj!

Wiedza to umiejętność wykorzystania informacji.

j0000007XJB1v38_000EX001
JPOL_E3_E4_Zadaniowo

Zadaniowo

Ćwiczenie 2
R7EVztsFODRC11
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3

Wyjeżdżasz na kilkudniową wycieczkę do Krakowa. Jeden z wieczorów chcesz spędzić w teatrze. Masz zamiar obejrzeć współczesną adaptację dowolnego dzieła klasycznego. Które źródło informacji może ci pomóc w wyborze konkretnego teatru i tytułu sztuki, na którą się wybierzesz?

Ćwiczenie 4
R7xUoqNyFjiD11
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5

Ustal, które książki dowolnego zdobywcy Nagrody Nike można wypożyczyć:

  • w twojej bibliotece szkolnej,

  • w najbliższej bibliotece miejskiej.

Ćwiczenie 6

Ustal, które tomiki wierszy polskiej noblistki można:

  • kupić w księgarni, która znajduje się najbliżej twojego domu,

  • wypożyczyć w twojej bibliotece szkolnej,

  • wypożyczyć w najbliższej bibliotece miejskiej.

Ćwiczenie 7

Spośród podanych niżej źródeł informacji zaznacz różnymi kolorami te, które:

  • uznajesz za najbardziej wiarygodne,

  • mogą być przydatne podczas wykonywania zadań domowych.

JPOL_E3_E4_Dodatkowyopiszasobow

felieton w „Rzeczpospolitej”; notatka prasowa w dzienniku „Fakt”; podręcznik historii dla szkół średnich wydany w latach 70. XX wieku; podręcznik biologii dla szkół ponadgimnazjalnych wydany dwa lata temu; słownik poprawnościowy wydany przez PWN; internetowe forum dyskusyjne na temat przyczyn katastrofy smoleńskiej; www.pudelek.pl; blog Małgorzaty Falby; praca naukowa opublikowana w Wydawnictwie Uniwersytetu Wrocławskiego; artykuł popularnonaukowy opublikowany w czasopiśmie „Poradnik Językowy”; www.gov.pl; artykuł pochodzący z „Wiedzy i Życia”; audycja Studia reportażu i dokumentu w radiowej Jedynce; opinia Rady Języka Polskiego na temat formy żeńskiej rzeczownika marynarz; dane liczbowe na temat bezrobocia w Polsce opublikowane w roczniku statystycznym.

Ćwiczenie 8

Z jakich źródeł skorzystasz, aby przygotować referat na temat: „Rynek prasy w Polsce po roku 1989”?

Ćwiczenie 9

Jakich informacji i materiałów należy szukać, aby przygotować:

  • prezentację na lekcję geografii na temat „Parki narodowe w Polsce”,

  • referat na lekcję historii dotyczący kultury sarmackiej,

  • rozprawkę na temat „Czy język polski należy chronić?”,

  • obronę Antygony na lekcję języka polskiego?

Ćwiczenie 10
R1Ykn7DISluvo1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11

Jakich informacji potrzebujesz, by doradzić koledze, jaką książkę powinien zabrać ze sobą na wakacje?

Ćwiczenie 12

Z jakich źródeł informacji skorzystasz w poniższych sytuacjach?

  • Planujesz wzmocnić swoje ciało. Chcesz więc zapisać się na ciekawe zajęcia sportowe organizowane poza twoją szkołą.

  • W sobotni wieczór chcesz obejrzeć ciekawy film.

  • Wybierasz się z rodziną na wakacje na Mazury. Szukasz dla was niedrogiego noclegu.

  • Chcesz dowiedzieć się, jakie są możliwości dotarcia pociągiem z miejscowości, w której mieszkasz, do Szczecina.

Ćwiczenie 13

Z jakich źródeł możesz skorzystać, aby odpowiedzieć na poniższe pytania? Wybierz źródło informacji i udziel odpowiedzi.

  • Jakie jest dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na witaminę C?

  • Jaki jest wzór chemiczny metylocykloheksanu?

  • Który pierwiastek chemiczny ma symbol Pt?

  • Kto i kiedy wynalazł radio?

Ćwiczenie 14

Jakie frazy należy wpisać do wyszukiwarki internetowej, by zdobyć informacje poszukiwane w dwóch poprzednich zadaniach?

Ćwiczenie 15

Wykorzystując mapę myśli, przygotuj swój plan tygodnia. Hasłami przy poszczególnych dniach tygodnia mogą być nazwy zajęć lub kojarzące się z nimi nazwy przedmiotów.

Ćwiczenie 16

Skorzystaj z internetu, by zapoznać się z kilkoma przykładowymi mapami myśli. Potraktuj ten materiał jako inspirację do tworzenia własnych map myśli, np. podczas powtórek materiału i przygotowań do sprawdzianów.

Ćwiczenie 17

Przejrzyj notatki z dowolnego przedmiotu. Wybierz jedno zagadnienie i opracuj je w formie mapy myśli.

Ćwiczenie 18

Zbierz informacje o jakiejś ciekawej osobie (żyjącej lub nieżyjącej) ze swojej rodziny i przygotuj kilkunastozdaniowy tekst, który mógłby pełnić funkcję sylwetki prasowej tej osoby.

Ćwiczenie 19

Zweryfikuj swój wizerunek zamieszczony na wybranym portalu społecznościowym (np. na Facebooku) i powiedz, które informacje o tobie mogą być niekorzystne w oczach przyszłego pracodawcy. Podobne zadanie wykonaj, analizując wizerunek swoich znajomych.

Ćwiczenie 20

Przejrzyj jeden numer czasopisma, które regularnie czytasz. Wynotuj z niego 5 całkowicie nowych dla ciebie informacji, a następnie powiedz, w jakiej sytuacji i w jaki sposób możesz je wykorzystać.

Ćwiczenie 21

Sporządź listę informacji zdobytych w ostatnim tygodniu z mediów, które wzbogaciły twoją wiedzę:
a) humanistyczną,
b) przyrodniczą,
c) na temat sztuki.

Ćwiczenie 22

W ciągu 5 minut zaprezentuj w jak najatrakcyjniejszej formie swoją wiedzę na temat:
a) Polski Piastów;
b) twórczości Jana Kochanowskiego;
c) frazeologizmów pochodzenia biblijnego i mitologicznego.

Ćwiczenie 23

Przeczytaj poniższy tekst i potraktuj go jako pretekst do poszukiwania informacji na temat współczesnych praw i przywilejów osób niesłyszących w Polsce.

Języki migowe często traktowane są jako gorsze. W wielu krajach europejskich […] głuchym dzieciom zabraniano migać, każąc im uczyć się języka słyszącej większości i odczytywać go z ruchu ust […].
Zmiana nastawienia przyszła z USA w latach 80. XX w. Za przełomowe wydarzenie uważa się strajk niesłyszących studentów na waszyngtońskim Uniwersytecie Gallaudetaj0000007XJB1v38_000tp001Gallaudeta dla głuchych, którzy zaprotestowali przeciwko mianowaniu rektorem osoby słyszącej. Wygrali. Dziś Uniwersytet Gallaudeta ma głuchego rektora i głuchych dziekanów, głuchych wykładowców i głuchy samorząd studencki. Tu prowadzi się największe badania nad społecznością głuchych. Ich językiem i obyczajami.
Innym krajem, w którym głusi wywalczyli swoje prawa, jest Szwecja. W latach 70. powstał tam ruch Deaf Powerj0000007XJB1v38_000tp002Deaf Power, który uświadamiał słyszące społeczeństwo w sprawach dotyczących głuchych. To pierwszy kraj na świecie, w którym głuchych wpisano do konstytucji jako mniejszość językową […]. W każdej instytucji publicznej: urzędzie, przychodni, większym sklepie – jest człowiek, który miga i może służyć za tłumacza.

Ćwiczenie 24

Kto z twojego otoczenia może być dla ciebie źródłem wiedzy:
a) historycznej,
b) językowej,
c) informatycznej?

R1CVdRZJR16LX1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
j0000007XJB1v38_000tp001
j0000007XJB1v38_000tp002