Jak żyje się pod wodą?
Gdy ktoś ci powie, że ryby głosu nie mają, to możesz stanowczo zaprzeczyć. W rzeczywistości wiele ryb wydaje odgłosy. Przeważnie jednak ludzie nie są w stanie ich usłyszeć. Poza tym dźwięk w wodzie przenosi się znacznie szybciej niż w powietrzu, za to światło przenika wodę tylko do niewielkiej głębokości.
jakie zwierzęta spotykamy w wodzie;
jakie są cechy charakterystyczne ryb;
że zwierzęta wodne pobierają tlen rozpuszczony w wodzie.
wskazywać przystosowania ryb do pokonywania oporu wody;
wyjaśniać, jakie czynniki mają największe znaczenie dla życia w wodzie.
1. Warunki życia wodzie
Woda jest ośrodkiem o znacznie większej gęstości niż powietrze. Bardzo małe organizmy mogą się w niej swobodnie unosić. Natomiast duże zwierzęta muszą wykonać znaczny wysiłek, by pokonać opór wody. Aby go zmniejszyć, przybierają wrzecionowaty kształt, a ich skóra często pokryta jest śliskim śluzem.
![Fotografia wykonana spod mikroskopu przedstawia plankton znajdujący się w wodzie. Plankton ukazany w dużym powiększeniu składa się z organizmów o różnych kształtach: kulistym, prostokątnym, taśmowatym. Organizmy planktonowe są prześwitujące z widocznymi strukturami różnego kształtu wewnątrz, np. chloroplastami w kształcie gwiazdy u glonu taśmowatego.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RjvZPlLcsrP1F/5/14g0ie0OmsOTanFWiqFzD9cxwuOqk8kP.jpg)
Temperatura wody zmienia się w znacznie mniejszym stopniu i zdecydowanie wolniej niż na lądzie, co jest korzystne dla organizmów. Woda przewodzi ciepło lepiej niż powietrze. W związku z tym organizmy żyjące w wodzie są narażone na szybszą utratę ciepła niż te, które występują na lądzie. Zwierzęta stałocieplne (ssaki i ptaki) żyjące w wodzie mają grubą warstwę tłuszczu pod skórą, a niektóre dodatkowo powłokę z gęstej sierści lub piór, aby powstrzymać utratę ciepła.
![Ilustracja prezentuje mapę świata z zaznaczonymi temperaturami powierzchniowej warstwy wód morskich i oceanicznych w postaci różnych kolorów. Pod mapą znajduje się kolorowa podziałka z zaznaczonymi temperaturami co pięć stopni od 0°C do 30°C. Każdy przedział jest oznaczony innym kolorem z gradacją odcieni. Kolejne kolory począwszy od 0°C to: fioletowy, niebieski, zielony, żółty, pomarańczowy, czerwony. Wody zimne o temp. od 0°C do 5°C w kolorze fioletowym i niebieskim znajdują się wokół biegunów oraz kontynentów, które do nich przylegają. Następnie kolor niebieski, to wody o temp. od 5°C do 10°C w strefie umiarkowanej na obydwu półkulach, kolejny kolor zielony, temp. od 10°C do 15°C, żółty temp. od 15°C do 20°C, a na równiku i w strefie międzyzwrotnikowej kolor czerwony, temp. od 25°C do 30°C. Widać daę wykonania mapy - 5 lutego 2013.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Ru7vzfa2fZHvK/5/22dMPw0vktDnHbXbL1gFXdTkKjBNR2vN.png)
Ilość tlenu w wodzie zależy od jej temperatury. W zimnej wodzie jest więcej tlenu niż w ciepłej. Ponadto w sąsiedztwie roślin wodnych i przy powierzchni jest go znacznie więcej niż w głębszych warstwach.
![Fotografia prezentuje dwa płynące jeden pod drugim ssaki morskie – kaszaloty. Kaszaloty są całkowicie zanurzone w niebieskich wodach oceanu. Dorosły kaszalot ma długą prostokątna głowę i ciało zakończone potężną poziomą płetwą ogonową. Płetwy piersiowe małe, a płetwy grzbietowej brak. Kolor ciała ciemnoszary. Poniżej płynie młody kaszalot. Różni się od dorosłego rozmiarami, ale nie kształtem ciała.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1eQd3FYVsTK4/6/BbfYLPdpN1XYrMfZ7ADYOnA2x9Ilz3iA.jpg)
Ogromne ciśnienie wody i niewielka ilość tlenu na dużych głębokościach uniemożliwiają zwierzętom osiąganie dużych rozmiarów. Chociaż ryby głębinowe na zdjęciach przypominają legendarne potwory, rzadko osiągają długość powyżej kilkudziesięciu centymetrów.
2. Życie w wodzie słodkiej i słonej
Warunki życia w wodzie zmieniają się w zależności od głębokości. Wraz ze wzrostem głębokości rośnie ciśnienie wywierane przez wodę i spada ilość dostępnego światła. Na głębokości kilkuset metrów jest już zbyt ciemno dla roślin, a głębiej panują właściwie całkowite ciemności.
![Ilustracja przedstawia w postaci pionowego pasa dostępność światła w oceanie na różnej głębokości. U góry żółta kreska oznacza poziom 0. Od niej w dół kolor błękitny do głębokości 80 m, gdzie żółta linia wskazuje dolną granicę występowania planktonu roślinnego. Barwa niebieska ciemnieje do kolejnej linii na głębokości 350 m, oznaczającej koniec strefy o ograniczonej ilości światła. Na głębokości 550 m opisano granicę widzenia dla oka ludzkiego, a na głębokości 800 m granicę reakcji skorupiaków na światło. Obok zamieszczono informację, ile trzeba czasu na zaciemnienie kliszy fotograficznej. Klisza fotograficzna ciemnieje, czyli reaguje na światło na głębokości 1000 m po 80 minutach, a na głębokości 1700 m po 120 minutach. Niżej jest już całkowita ciemność. Zaznaczono 4 km jako średnią głębokość oceanu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RX7jxE7YDR1lP/5/1FOqIFkOMqmet7rn5MvZis4XJcQv3Yro.png)
Niektóre ryby głębinowe wykształciły specjalne narządy, które świecąc w ciemnościach, przyciągają zaciekawione ofiary tuż przed ich paszcze.
Kolejnym ważnym czynnikiem wpływającym na życie w wodzie jest zasolenie. W wodach morskich jest średnio 3,5% soli. Z kolei w wodach słodkich soli jest bardzo mało, poniżej 0,1%. Dlatego organizmy żyjące w wodach słodkich rzadko mogą przeżyć w słonych i odwrotnie. Do nielicznych wyjątków należą ryby takie jak węgorz czy łosoś, które w ciągu życia zmieniają środowisko.
![Fotografia przedstawia przepławkę dla ryb, umieszczoną wzdłuż koryta rzeki. W głębi ustawiona jest zapora z metalowymi śluzami. Z lewej wybudowano schodkowo kolejne betonowe śluzy, którymi ryby mogą opłynąć przeszkodę.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1cnF7CpOFM3P/6/1ISkKWmX8rWWyAjAK2V73BO6EkS3285V.jpg)
Podsumowanie
Woda stawia większy opór niż powietrze poruszającym się w niej ciałom.
Woda zmienia temperaturę wolniej niż powietrze i w mniejszym zakresie.
W wodzie jest znacznie mniej tlenu niż w powietrzu.
Rośliny mogą żyć tylko w przypowierzchniowej warstwie mórz i oceanów.
Większość organizmów morskich nie może żyć w wodach słodkich, zaś słodkowodne unikają wód słonych.
Aby przekonać się, jakim zagrożeniem dla organizmów stałocieplnych jest zimna woda, przeprowadź następującą obserwację. W mroźny dzień wystaw na mróz wiadro z wodą. Następnie zdejmij rękawiczkę i trzymaj odsłoniętą dłoń przez 15 sekund na mrozie. Tę samą rękę zanurz na chwilę w zamarzającej wodzie. Opisz swoje odczucia.
Zobacz także.
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Różnorodność zwierząt
Procesy życiowe zwierząt
Ryby
Zadania
Wybierz przystosowania występujące u zwierząt stałocieplnych, które chronią je przed szybką utratą ciepła w wodzie.
- gruba warstwa tłuszczu
- gęste pióra
- gęste futro
- worki powietrzne
- łuski
- śluz
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących zawartości tlenu w wodzie.
Prawda | Fałsz | |
W ciepłej wodzie rozpuszcza się więcej tlenu. | □ | □ |
Najwięcej tlenu jest zawsze przy dnie zbiornika. | □ | □ |
W zimnej wodzie rozpuszcza się więcej tlenu niż w ciepłej. | □ | □ |
Woda zawiera więcej tlenu niż powietrze. | □ | □ |
Wskaż, ile wynosi przeciętne zasolenie wód oceanicznych.
- około 3,5%
- dokładnie 17,3%
- 50%
- około 1%
- około 2,5%
- około 6,5‰
Uzupełnij z listy.
tłuszczem, opływowy, jest bardziej zmienne, jest cieplejsze, woskiem, stawia większy opór, zróżnicowany, dowolny, spłaszczony, śluzem i łuskami
Organizmy wodne funkcjonują w środowisku, które .......................................... niż środowisko lądowe. Duże zwierzęta wodne muszą mieć .......................................... kształt, a ich skóra często pokryta jest ...........................................