1. Warunki życia wodzie

Woda jest ośrodkiem o znacznie większej gęstości niż powietrze. Bardzo małe organizmy mogą się w niej swobodnie unosić. Natomiast duże zwierzęta muszą wykonać znaczny wysiłek, by pokonać opór wody. Aby go zmniejszyć, przybierają wrzecionowaty kształt, a ich skóra często pokryta jest śliskim śluzem.

RjvZPlLcsrP1F1

Fotografia wykonana spod mikroskopu przedstawia plankton znajdujący się w wodzie. Plankton ukazany w dużym powiększeniu składa się z organizmów o różnych kształtach: kulistym, prostokątnym, taśmowatym. Organizmy planktonowe są prześwitujące z widocznymi strukturami różnego kształtu wewnątrz, np. chloroplastami w kształcie gwiazdy u glonu taśmowatego.

Temperatura wody zmienia się w znacznie mniejszym stopniu i zdecydowanie wolniej niż na lądzie, co jest korzystne dla organizmów. Woda przewodzi ciepło lepiej niż powietrze. W związku z tym organizmy żyjące w wodzie są narażone na szybszą utratę ciepła niż te, które występują na lądzie. Zwierzęta stałocieplne (ssaki i ptaki) żyjące w wodzie mają grubą warstwę tłuszczu pod skórą, a niektóre dodatkowo powłokę z gęstej sierści lub piór, aby powstrzymać utratę ciepła.

Ru7vzfa2fZHvK1

Ilustracja prezentuje mapę świata z zaznaczonymi temperaturami powierzchniowej warstwy wód morskich i oceanicznych w postaci różnych kolorów. Pod mapą znajduje się kolorowa podziałka z zaznaczonymi temperaturami co pięć stopni od 0°C do 30°C. Każdy przedział jest oznaczony innym kolorem z gradacją odcieni. Kolejne kolory począwszy od 0°C to: fioletowy, niebieski, zielony, żółty, pomarańczowy, czerwony. Wody zimne o temp. od 0°C do 5°C w kolorze fioletowym i niebieskim znajdują się wokół biegunów oraz kontynentów, które do nich przylegają. Następnie kolor niebieski, to wody o temp. od 5°C do 10°C w strefie umiarkowanej na obydwu półkulach, kolejny kolor zielony, temp. od 10°C do 15°C, żółty temp. od 15°C do 20°C, a na równiku i w strefie międzyzwrotnikowej kolor czerwony, temp. od 25°C do 30°C. Widać daę wykonania mapy - 5 lutego 2013.

Ilość tlenu w wodzie zależy od jej temperatury. W zimnej wodzie jest więcej tlenu niż w ciepłej. Ponadto w sąsiedztwie roślin wodnych i przy powierzchni jest go znacznie więcej niż w głębszych warstwach.

R1eQd3FYVsTK41

Fotografia prezentuje dwa płynące jeden pod drugim ssaki morskie – kaszaloty. Kaszaloty są całkowicie zanurzone w niebieskich wodach oceanu. Dorosły kaszalot ma długą prostokątna głowę i ciało zakończone potężną poziomą płetwą ogonową. Płetwy piersiowe małe, a płetwy grzbietowej brak. Kolor ciała ciemnoszary. Poniżej płynie młody kaszalot. Różni się od dorosłego rozmiarami, ale nie kształtem ciała.

2. Życie w wodzie słodkiej i słonej

Warunki życia w wodzie zmieniają się w zależności od głębokości. Wraz ze wzrostem głębokości rośnie ciśnienie wywierane przez wodę i spada ilość dostępnego światła. Na głębokości kilkuset metrów jest już zbyt ciemno dla roślin, a głębiej panują właściwie całkowite ciemności.

RX7jxE7YDR1lP

Ilustracja przedstawia w postaci pionowego pasa dostępność światła w oceanie na różnej głębokości. U góry żółta kreska oznacza poziom 0. Od niej w dół kolor błękitny do głębokości 80 m, gdzie żółta linia wskazuje dolną granicę występowania planktonu roślinnego. Barwa niebieska ciemnieje do kolejnej linii na głębokości 350 m, oznaczającej koniec strefy o ograniczonej ilości światła. Na głębokości 550 m opisano granicę widzenia dla oka ludzkiego, a na głębokości 800 m granicę reakcji skorupiaków na światło. Obok zamieszczono informację, ile trzeba czasu na zaciemnienie kliszy fotograficznej. Klisza fotograficzna ciemnieje, czyli reaguje na światło na głębokości 1000 m po 80 minutach, a na głębokości 1700 m po 120 minutach. Niżej jest już całkowita ciemność. Zaznaczono 4 km jako średnią głębokość oceanu.

Kolejnym ważnym czynnikiem wpływającym na życie w wodzie jest zasolenie. W wodach morskich jest średnio 3,5% soli. Z kolei w wodach słodkich soli jest bardzo mało, poniżej 0,1%. Dlatego organizmy żyjące w wodach słodkich rzadko mogą przeżyć w słonych i odwrotnie. Do nielicznych wyjątków należą ryby takie jak węgorz czy łosoś, które w ciągu życia zmieniają środowisko.

R1cnF7CpOFM3P1

Fotografia przedstawia przepławkę dla ryb, umieszczoną wzdłuż koryta rzeki. W głębi ustawiona jest zapora z metalowymi śluzami. Z lewej wybudowano schodkowo kolejne betonowe śluzy, którymi ryby mogą opłynąć przeszkodę.

Podsumowanie

• Woda stawia większy opór niż powietrze poruszającym się w niej ciałom.

• Woda zmienia temperaturę wolniej niż powietrze i w mniejszym zakresie.

• W wodzie jest znacznie mniej tlenu niż w powietrzu.

• Rośliny mogą żyć tylko w przypowierzchniowej warstwie mórz i oceanów.

• Większość organizmów morskich nie może żyć w wodach słodkich, zaś słodkowodne unikają wód słonych.

Zobacz także.

Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Różnorodność zwierząt
Procesy życiowe zwierząt
Ryby

Zadania