Jaka to melodia?
Wprowadzenie
Tim Kelly [czytaj: tim kelli] Muzykoterapia. Podstawy teoretyczne do zastosowania muzykoterapii w procesie stresuŻycie muzyki nigdy się nie zatrzymuje. Cały czas gramy ją, gramy z nią i gramy w niej.
cyt1 Źródło: Tim Kelly [czytaj: tim kelli], Muzykoterapia. Podstawy teoretyczne do zastosowania muzykoterapii w procesie stresu, tłum. Małgorzata Kronenberger, Szczecin 2003.
wymieniać sposoby interpretacji utworów muzycznych;
definiować pojęcie analizy muzycznej;
opowiadać o elementach dzieła muzycznego na przykładach literatury muzycznej.
Analiza i interpretacja dzieł muzycznych
Pod pojęciem analizy dzieła muzycznego powinniśmy rozumieć następujące kryteria:
posiadanie powszechnej wiedzy, która bezpośrednio wiąże wszelkie zjawiska muzyczne z historyczną wiedzą o epoce;
dysponowanie wiedzą o twórcach dzieł i chronologicznym układzie zdarzeń w dziejach historii muzyki;
posiadanie umiejętności wnioskowania i interpretacji treści z przedstawionej formy dzieła;
znajomość podstawowej terminologii muzycznej;
orientowanie się w zakresie stylów i technik kompozytorskich;
konstruowanie wypowiedzi o utworze i twórcy z użyciem właściwej terminologii.
Jednym z podstawowych czynników poprawnie przeprowadzonej analizy dzieła jest określenie stylu, kierunku bądź przypisanie go do epoki, w obrębie której powstał dany utwór. To trudna umiejętność rozpoznawania utworów, zważywszy na fakt powstania zupełnie nowych dzieł często stylizowanych na tych z dawnych epok.
Przykład takich stylizacji jest zauważalny w poniższych utworach, które reprezentują współczesne techniki kompozytorskie oparte na tym samym tytule:
Andrzej Łaciak UTWÓR 4: TRZY UTWORY W DAWNYM STYLUOtwierająca suitę, przepiękna smyczkowa Aria (Krzysztofa Pendereckiego – z „Trzech utworów w dawnym stylu”) pochodzi z filmu dokumentalnego Passacaglia [czytaj: pasakalia] na Kaplicę Zygmuntowską z 1968 roku w reżyserii Zbigniewa Bochenka. Jest to oczywiście opowieść o perełce polskiej architektury renesansowej na Wawelu i Penderecki wpisał się idealnie stylem, melodią i harmonią utworu w kontekst epoki. Takie zabiegi nazywane są stylizacjami i bazują na nawiązywaniu do utworów i kompozytorów wcześniejszych epok. Na tym też polegało mistrzostwo twórcy Trenu, który pokazał swój świetny warsztat kompozytorski i udowodnił, że równolegle do pisania klasterów i glissand potrafi stworzyć utwór godny największych mistrzów baroku. Co ciekawe w polskiej muzyce XX wieku wielu kompozytorów podejmowało podobne próby już nie tylko na potrzeby filmu, ale także chcąc wzbogacić i urozmaicić repertuar koncertowy.
cyt2 Źródło: Andrzej Łaciak, UTWÓR 4: TRZY UTWORY W DAWNYM STYLU, dostępny w internecie: https://www.krakowskieforum.pl/strona-3536-utwor_4_trzy_utwory_w_dawnym_stylu.html [dostęp 8.03.2022].
Jak dalece wybiegają interpretacje utworów muzycznych i w jak różnorodny sposób mogą być postrzegane połączenie nowych kompozytorskich technik z dawnym stylem, dowodzi wykorzystanie utworu Pendereckiego również w filmie przez Wojciecha Jerzego Hassa, zatytułowanym „Rękopis znaleziony w Sargossie” (film z 1964 r.). W ekranizacji tej można wysłuchać jeszcze dwóch Menuetów.
I jak to sam autor artykułu - Andrzej Łaciak - trafnie podsumował:
Andrzej Łaciak UTWÓR 4: TRZY UTWORY W DAWNYM STYLUJest to jedyny obraz filmowy, do którego Penderecki skomponował muzykę w całości i samodzielnie. W dodatku muzykę genialną, jak sam obraz, z jednej strony z wieloma pastiszami (cytat z IX Symfonii Beethovena [czytaj: betowena] w wykonaniu WOSPR‑u pod dyrekcją Czyża), stylizacjami (jak wspomniane Menuety), po niesamowite brzmienia wykreowane w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia. Całość muzyki z filmu została wydana dopiero w 2005 roku na winylowej płycie OBUH Records [czytaj: rekords]. Kto lubi szum igły, koniecznie powinien zdobyć jeden z kolekcjonerskich egzemplarzy.
cyt3 Źródło: Andrzej Łaciak, UTWÓR 4: TRZY UTWORY W DAWNYM STYLU, dostępny w internecie: https://www.krakowskieforum.pl/strona-3536-utwor_4_trzy_utwory_w_dawnym_stylu.html [dostęp 8.03.2022].

W analizowaniu dzieła muzycznego w niejednoznacznych przypadkach zdarza się, że nie trzeba zdecydowanie rozstrzygać, do jakiego stylu należy dzieło. Warto przyjrzeć się poglądom przypisywania dzieła muzycznego do stylu lub epoki, ale również poszukiwania różnorodności powiązań danego dzieła z innymi obszarami stylistycznymi. Tak dzieje się w przypadku twórców z poganiacza epok, którzy łamiąc pewne przyjęte schematy, otwierali nowy dział w muzyce.
Jednym z takich przykładów może być znalezienie cech klasycyzmu i romantyzmu w kompozycjach Beethovena [czytaj: betowena] (zaliczanego do klasyków) czy Schuberta [czytaj: szuberta] (pojmowanego jako już jako romantyka).
Wiele form muzycznych przez lata ulegało licznym zmianom i przeobrażeniom. Jedną z takich najbardziej znanych, które uległy modyfikacjom związanym z nowinkami kolejnej epoki, była symfonia. W jej wersji klasycznej posiadała zazwyczaj trzy lub cztery kontrastujące ze sobą części. Te skrajne miały zazwyczaj żywy charakter i szybkie tempo, a część środkowa bywała refleksyjna z wolnym tempem. Chociaż pierwsze symfonie powstawały jeszcze w klasycyzmie - za czasów Józefa Haydna [czytaj: hajdna], Wolfganga Amadeusza Mozarta [czytaj: mocarta] i Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena] – to już wtedy przed finałową częścią wprowadzano element taneczny mianowicie: menuet lub scherzo [czytaj: skerco]. Przykładem symfonii ze scherzem zamiast menueta jest VII Symfonia A‑dur Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena], którą możemy wysłuchać analizując jej partyturę w poniższym nagraniu:
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Plq2VG1pR
Utwór pod tytułem „VII Symfonia A‑dur Opus dziewięćdziesiąty drugi, część pierwsza Poco sostenuto - Vivace” [czytaj: poko sostenuto - wiwacze] autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena] w wykonaniu zespołu Pittsburgh Symphony Orchestra [czytaj: pitsburg symfoni orkestra] pod batutą Williama Steinberga [czytaj: łiljama sztajnberga]. Fragment trwający 54 sekundy. Kompozycja jest instrumentalna, wykonywana przez orkiestrę symfoniczną w szybkim tempie i ma bardzo żywy, wesoły, pogodny charakter.
![Grafika przedstawia partyturę fragmentu Vivace [czytaj: wiwacze], czyli pierwszą część części siódmej symfonii A‑dur autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena]. Utwór jest napisany w metrum sześć ósmych, w tonacji A‑dur. Tempo utworu oznaczono vivace, czyli żywo. Fragment partytury ma sześć stron i liczy czterdzieści taktów. Rozpisane partie należą do dwóch fletów, dwóch obojów, dwóch klarnetów, dwóch fagotów, dwóch waltorni, dwóch trąbek, kotłów oraz kwintetu skrzypcowego. W pierwszym takcie w partii fletów zaznaczono dynamikę jak sempre piano [czytaj: sempre pjano], czyli zawsze piano [czytaj: pjano]. Na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką e, następnie szesnastka e oraz ósemka e. Na miarę czwartą grane są ponownie takie same trzy dźwięki. Motyw powtarza się w takcie drugim oraz trzecim. W czwartym takcie pierwszy flet ponownie gra dwa razy ósemkę z kropką e, szesnastkę e oraz ósemkę e, natomiast drugi flet gra cis z takim samym rytmem. Pod czwartym taktem zaznaczono crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie piątym pierwszy z fletów gra na pierwszą miarę ćwierćnutę z kropką e, przedłużoną dalej o ósemkę z kropką, a dalej szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Drugi flet na pierwszą miarę gra ćwierćnutę cis, a następnie ma zapisane pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. Pod taktem zapisano dynamikę piano [czytaj: pjano]. W szóstym takcie gra tylko pierwszy flet; rozpoczyna od przednutki cis, po której zapisano ćwierćnutę z kropką d, przedłużoną o ósemkę z kropką, a następnie szesnastkę fis oraz ósemkę gis, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie siódmym flet gra ćwierćnutę a, następnie ósemkę a oraz ósemkę z kropką a, a następnie szesnastkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W ósmym takcie flet rozpoczyna od ósemki cis, która grana jest jako jedna fraza razem z ćwierćnutą h, a następnie zapisano trzy przednutki trzydziestkodwójkowe: cis, h oraz ais, po których grana jest na miarę trzecią ósemka z kropką h, szesnastka cis oraz ósemka d, przy czym dwie ostatnie z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W pierwszym takcie w partii obojów zaznaczono dynamikę jak sempre piano [czytaj: sempre pjano], czyli zawsze piano [czytaj: pjano]. Na pierwszą miarę grany jest motyw, składający się z ósemki z kropką e, następnie szesnastki e oraz ósemki e. Motyw grany jest też na czwartą miarę, a dalej powtarza się w taktach drugim oraz trzecim. W czwartym takcie na pierwszą miarę zaznaczono pauzę ćwierćnutową, a następnie pauzę ósemkową; na miarę czwartą oboje grają w oktawie dźwięk e, najpierw jako ósemkę z kropką, później jako szesnastkę oraz ósemkę. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie piątym oboje mają zaznaczoną dynamikę piano [czytaj: pjano] oraz półnutę z kropką e, zagraną w oktawie; dźwięk jest przedłużony na takty szósty, siódmy oraz ósmy. W partii klarnetów przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym klarnety na pierwszą miarę mają zapisaną pauzę ćwierćnutową, a dalej ósemkową; na miarę czwartą klarnety grają ósemkę z kropką cis oraz e, a następnie po szesnastce (ponownie cis oraz e) i ósemkę (również cis oraz e). Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie piątym klarnety grają po półnucie z kropką; jeden dźwięk cis, a drugi e. Pod taktem zaznaczono dynamikę piano [czytaj: pjano]. W szóstym takcie klarnety ponownie grają po półnucie z kropką, tym razem jeden h, a drugi d. W siódmym takcie pierwszy klarnet gra ćwierćnutę cis, ósemkę e, ósemkę z kropką e, szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a drugi ćwierćnutę a, ósemkę cis, ósemkę z kropką cis, szesnastkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W ósmym takcie pierwszy klarnet gra ósemkę cis, ujętą w jedną frazę z ćwierćnutą h, przedłużoną o ósemkę z kropką, a następnie szesnastkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]; drugi z klarnetów gra ósemkę a oraz ćwierćnutę gis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a następnie szesnastkę a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii fagotów przez pierwsze dwa takty zapisana jest pauza generalna. W takcie trzecim zaznaczono dynamikę piano [czytaj: pjano]; na pierwsze trzy miary grana jest nuta e, najpierw jako ósemka z kropką, następnie jako szesnastka i ósemka. Motyw jest powtarzany w miarach od czwartej do szóstej. W czwartym takcie pierwszy z fagotów ponownie gra dwa razy motyw z nutą e, a drugi fagot gra ten sam motyw rytmiczny z dźwiękiem cis. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W piątym takcie fagoty grają po półnucie z kropką: jeden cis, a drugi a. Pod taktem zapisano dynamikę piano [czytaj: pjano]. W szóstym takcie fagoty ponownie grają po półnucie z kropką; tym razem jeden gra h, a drugi d. W siódmym takcie oba fagoty grają ten sam motyw rytmiczny, jednak dźwięki są zapisane w interwale tercji. Grane są kolejno: ćwierćnuta (pierwszy fagot cis, drugi a), ósemka (pierwszy fagot e, drugi cis), ósemka z kropką (pierwszy fagot e, drugi cis), szesnastka z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] (pierwszy fagot d, drugi h) oraz ósemka z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] (pierwszy fagot cis, drugi a). W ósmym takcie na pierwszą miarę fagoty grają ósemkę: pierwszy cis, drugi a. Dźwięk jest spięty frazą z ćwierćnutą na drugą miarę; pierwszy z fagotów gra g, a drugi h. Ćwierćnuta jest przedłużona o ósemkę z kropką, a dalej grana jest szesnastka z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] (pierwszy fagot cis, drugi a) oraz ósemka z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] (pierwszy fagot d, drugi h). W partii waltorni przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym waltornie na pierwszą miarę mają zapisaną pauzę ćwierćnutową, a dalej ósemkową; na miarę czwartą zapisana jest zmiana z klucza wiolinowego do basowego, a następnie waltornie grają w oktawie nutę a, najpierw jako ósemkę z kropką, dalej jako szesnastkę, a na koniec jako ósemkę. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie piątym waltornie mają zaznaczoną dynamikę piano [czytaj: pjano] oraz półnutę z kropką a zagraną w oktawie; dźwięk jest przedłużony na takty szósty, siódmy oraz ósmy. W taktach od pierwszego do ósmego trąbki oraz kotły mają zapisane wyłącznie pauzy. W partii pierwszych skrzypiec przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W partii drugich skrzypiec przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W partii altówki przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W partii wiolonczeli przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W partii kontrabasu przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RYN3Ra9EqwTeR/1713270503/iZP76GJZVax0GJf3nYlrA6ROiOPzxg1S.jpg)
![Ilustracja przedstawia drugą część partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W dziewiątym takcie flety grają na pierwszą miarę ćwierćnutę z kropką e, przedłużoną o ósemkę z kropką, a następnie szesnastkę d oraz ósemkę cis. W takcie dziesiątym na początku zapisana jest przednutka cis, a dalej ćwierćnuta z kropką d, przedłużona o ósemkę z kropką; następnie wykonywana jest szesnastka fis oraz ósemka gis. W takcie jedenastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a; następnie zapisano ósemki: a, a oraz cis jako jedną frazę oraz ósemkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwunastym takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, później pauzę ósemkową i pauzę ćwierćnutową, a na koniec taktu ósemkę a. W takcie trzynastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, później ósemka a oraz ósemka z kropką a, a następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie czternastym flety rozpoczynają od ósemki fis, która wraz z ósemką e tworzy frazę, a dalej grają ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na sam koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. W piętnastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, następnie ósemkową i raz jeszcze ćwierćnutową, a na koniec taktu ósemkę a. W takcie szesnastym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na czwartą miarę ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] i ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii obojów w taktach dziewiątym oraz dziesiątym zapisano przedłużoną z taktu piątego oktawę e. Jest przedłużona jeszcze o ćwierćnutę na pierwszą miarę taktu jedenastego, a dalej ta sama oktawa grana jest jeszcze jako ósemka, ćwierćnuta i ponownie ósemka. W takcie dwunastym na pierwszą miarę jeszcze raz grana jest oktawa e, tym razem jako ćwierćnuta; po niej zapisano pauzę ósemkową oraz pauzę ćwierćnutową, a dalej ósemkę a. W takcie trzynastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a i ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis. W czternastym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest grana jako fraza z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a, po której zaznaczono pauzę ósemkową. W piętnastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, następnie ósemkową i raz jeszcze ćwierćnutową, a na koniec taktu ósemkę a. W takcie szesnastym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na czwartą miarę ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] i ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Klarnety w dziewiątym takcie grają półnutę z kropką; są to dźwięki cis oraz e. W takcie dziesiątym ponownie grana jest półnuta z kropką, tym razem h oraz d. Na pierwszą miarę w takcie jedenastym zapisano ćwierćnutę z dźwiękami a oraz c, następnie ósemkę z tymi samymi dźwiękami, a na czwartą miarę w górnym głosie grana jest ósemka cis jako jedna fraza wraz z ósemką e, a w dolnym głosie ćwierćnuta a. Na szóstą miarę klarnety grają ósemkę z dźwiękami gis oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwunastym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką z dźwiękami a oraz cis, dalej szesnastka z dźwiękami h oraz d i ósemka z dźwiękami cis oraz e. W miarach od czwartej do szóstej zapisano trzy takie same ósemki z dźwiękami d oraz fis. W trzynastym takcie klarnety grają półnutę z kropką z dźwiękami d oraz fis. W czternastym takcie klarnety grają półnutę kropką z dźwiękami cis oraz e, przedłużoną do taktu piętnastego o kolejną półnutę z kropką. W szesnastym takcie klarnety grają półnutę z kropką z dźwiękami d oraz fis. W dziewiątym takcie fagoty grają półnutę z kropką, złożoną z dźwięków cis oraz e. W takcie dziesiątym ponownie grana jest półnuta z kropką, tym razem h oraz d. Na pierwszą miarę w takcie jedenastym zapisano ćwierćnutę z dźwiękami a oraz c, następnie ósemkę z tymi samymi dźwiękami, a na czwartą miarę w górnym głosie grana jest ósemka cis jako jedna fraza wraz z ósemką e, a w dolnym głosie ćwierćnuta a. Na szóstą miarę klarnety grają ósemkę z dźwiękami gis oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwunastym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką z dźwiękami a oraz cis, dalej szesnastka z dźwiękami h oraz d i ósemka z dźwiękami cis oraz e. W miarach od czwartej oraz piątej zapisano dwie takie same ósemki z dźwiękami d oraz fis, a na szóstą miarę ponownie ósemkę d oraz fis, ale oktawę niżej. W trzynastym takcie klarnety grają półnutę z kropką z dźwiękami d oraz fis. W czternastym takcie klarnety grają półnutę kropką z dźwiękami cis oraz e, przedłużoną do taktu piętnastego o kolejną półnutę z kropką. W szesnastym takcie klarnety grają półnutę z kropką z dźwiękami d oraz fis. W partii waltorni w taktach dziewiątym oraz dziesiątym zapisano przedłużoną z taktu piątego oktawę e. Jest przedłużona jeszcze o ósemkę na pierwszą miarę taktu jedenastego, a dalej następuje zmiana na klucz wiolinowy, w którym waltornie grają pięć ósemek: kolejno e oraz a, e oraz cis, a następnie trzy razy oktawę e. W takcie dwunastym następuje ponowna zmiana na klucz basowy. Waltornie grają półnutę z kropką a w oktawie, która jest przedłużona na kolejne takty: trzynasty, czternasty, piętnasty oraz szesnasty. W taktach od dziewiątego do szesnastego trąbki oraz kotły mają zapisane wyłącznie pauzy. W partii pierwszych skrzypiec w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W partii drugich skrzypiec w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W partii altówki w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W partii wiolonczeli w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W partii kontrabasu w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RhwD5eu4MmMIy/1713270510/2UlcjXFp8svCxjcdz2wHyTZdwceJlHa7.jpg)
![Ilustracja przedstawia trzecią część partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W siedemnastym takcie flety grają ósemki fis oraz e jako frazę, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a, po której zapisano pauzę ósemkową. W takcie osiemnastym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, ósemkową oraz ponownie ćwierćnutową, a następnie ósemkę cis. W dziewiętnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, a następnie ósemka e, ósemka z kropką e, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwudziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a dalej ósemka cis. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W dwudziestym pierwszym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, a następnie ósemka e, ósemka z kropką e, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym drugim flety grają dźwięk e w oktawie jako ćwierćnutę z kropką przedłużoną o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim flety ponownie grają dźwięk e w oktawie jako ćwierćnutę z kropką przedłużoną o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano sforzando [czytaj: sforzando]. W dwudziestym czwartym takcie grana jest ćwierćnuta e w oktawie ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa, a potem ponownie ćwierćnuta e w oktawie ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa. W siedemnastym takcie oboje grają ósemki fis oraz e jako frazę, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a, po której zapisano pauzę ósemkową. W takcie osiemnastym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, ósemkową oraz ponownie ćwierćnutową, a następnie ósemkę cis. W dziewiętnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, a następnie ósemka e, ósemka z kropką e, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwudziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a dalej ósemka ci. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W dwudziestym pierwszym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, a następnie ósemka e, ósemka z kropką e, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym drugim oboje grają dźwięk e w oktawie jako ćwierćnutę z kropką przedłużoną o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim oboje ponownie grają dźwięk e w oktawie jako ćwierćnutę z kropką przedłużoną o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano sforzando [czytaj: sforzando]. W dwudziestym czwartym takcie grana jest ćwierćnuta e w oktawie ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa, a potem ponownie ćwierćnuta e w oktawie ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa. Klarnety w takcie siedemnastym rozpoczynają od półnuty z kropką, zagranej dźwiękami cis oraz e; jest ona przedłużona do kolejnego taktu. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę zapisano przedłużoną z taktu poprzedniego ćwierćnutę z kropką, przedłużoną dodatkowo o ósemkę. Na miary piątą oraz szóstą zapisano dwie ósemki, obie składające się z dźwięków a oraz cis. W takcie dziewiętnastym klarnety grają na frazę, składającą się z dwóch ćwierćnut z kropką; na pierwszą miarę są to nuty gis oraz h, na miarę czwartą a oraz cis. W takcie dwudziestym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką, składającą się z nut gis oraz h, przedłużoną dodatkowo o ćwierćnutę; na szóstą miarę zapisano ósemkę, składającą się z dźwięków a oraz cis. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką z dźwięków gis oraz h, a następnie ósemka z kropką a oraz gis, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwudziestym drugim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano sforzando [czytaj: sforzando]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta e wraz ze sforzando [czytaj: sforzando], następnie zapisano pauzę ósemkową, a później ponownie ćwierćnuta e wraz ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa. W takcie siedemnastym fagoty rozpoczynają od półnuty z kropką, zagranej dźwiękami cis oraz e; jest ona przedłużona do kolejnego taktu. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę zapisano przedłużoną z taktu poprzedniego ćwierćnutę z kropką, przedłużoną dodatkowo o ósemkę. Na miary piątą oraz szóstą zapisano dwie ósemki, obie składające się z dźwięków a oraz cis. W takcie dziewiętnastym klarnety grają na frazę, składającą się z dwóch ćwierćnut z kropką; na pierwszą miarę są to nuty gis oraz h, na miarę czwartą a oraz cis. W takcie dwudziestym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką, składającą się z nut gis oraz h, przedłużoną dodatkowo o ćwierćnutę; na szóstą miarę zapisano ósemkę, składającą się z dźwięków a oraz cis. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką z dźwięków gis oraz h, a następnie ósemka z kropką a oraz gis, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwudziestym drugim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o ósemkę z kropką, po której następuje szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzando [czytaj: sforzando], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], a dalej zapisano pauzę szesnastkową, szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] i ósemkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na trzecią miarę ósemkę g ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, a następnie szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii waltorni w takcie siedemnastym grane jest przedłużenie oktawy a z taktów poprzednich; półnuta z kropką jest przedłużona dalej, do kolejnego taktu. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę zapisano przedłużoną z taktu poprzedniego oktawę a jako ćwierćnutę z kropką, która dodatkowo jest przedłużona jeszcze o ósemkę. Na piątą miarę następuje zmiana klucza na wiolinowy, a dalej zapisano dwie ósemki‑oktawy e na miary piątą oraz szóstą. W dziewiętnastym takcie grana jest półnuta z kropką‑oktawa e. To samo zapisano w takcie dwudziestym, ale tam dodatkowo następuje diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano] już w takcie kolejnym. W dwudziestym pierwszym takcie jeszcze raz zapisano półnutę z kropką‑oktawę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę ponownie grana jest oktawa e, tym razem jako ćwierćnuta z kropką, przedłużona dodatkowo o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim na pierwsza miarę raz jeszcze grana jest oktawa e, tym razem jako ćwierćnuta z kropką, przedłużona dodatkowo o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano sforzando [czytaj: sforzando]. W dwudziestym czwartym takcie grana jest ćwierćnuta‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie zaznaczono pauzę ósemkową, a dalej ponownie wykonywana jest ćwierćnuta‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], po której zaznaczono pauzę ósemkową. W taktach od siedemnastego do dwudziestego czwartego trąbki oraz kotły mają zapisane wyłącznie pauzy. W partii pierwszych skrzypiec w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę z dźwiękiem e granym w oktawie. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę‑oktawę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii drugich skrzypiec w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano na pierwsza miarę ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę z dźwiękiem e granym w oktawie. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę‑oktawę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii altówki w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę e. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii wiolonczeli w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano na pierwszą miarę ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę e. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii kontrabasu w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano na pierwsza miarę ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę e. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R15lNKehwWOrP/1713270511/p0l7m1upAJr27EoqBRm9VfuPJzVwH9d5.jpg)
![Ilustracja przedstawia czwartą część partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W partii fletów w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauza ósemkowa, a następnie ósemka d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauza szesnastkowa, szesnastka h oraz ósemka gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz d z fermatą, po której zapisano pauzę ćwierćnutową, a potem ósemkową. W dwudziestym siódmym takcie oba flety grają półnuty z kropką; jeden cis, a drugi e. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz fis, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę h oraz gis. W takcie dwudziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz a, przedłużona do kolejnego taktu. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę cis oraz a, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej spiętą frazą z poprzednią ósemką ósemkę h oraz gis, następnie ósemkę a oraz fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ćwierćnutę gis oraz e, a na miarę szóstą ósemkę‑oktawę e. W partii obojów w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauza ósemkowa, a następnie ósemka‑oktawa d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauza szesnastkowa, szesnastka‑oktawa h oraz ósemka‑oktawa gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz gis z fermatą, po której zapisano pauzę ćwierćnutową, a potem ósemkową. W dwudziestym siódmym takcie oba oboje grają półnuty z kropką; jeden cis, a drugi e. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz fis, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę h oraz gis. W takcie dwudziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz a, przedłużona do kolejnego taktu. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę cis oraz a, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej spiętą frazą z poprzednią ósemką ósemkę h oraz gis, następnie ósemkę a oraz fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ćwierćnutę gis oraz e, a na miarę szóstą ósemkę‑oktawę e. W partii klarnetów w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauza ósemkowa, a następnie ósemka d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauza szesnastkowa, szesnastka h oraz ósemka gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz d z fermatą, po której zapisano pauzę ćwierćnutową, a potem ósemkową. W dwudziestym siódmym takcie oba klarnety grają półnuty z kropką; jeden cis, a drugi e. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz fis, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę h oraz gis. W takcie dwudziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz a, przedłużona do kolejnego taktu. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę cis oraz a, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej spiętą frazą z poprzednią ósemką ósemkę h oraz gis, następnie ósemkę fis oraz a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ćwierćnutę e oraz gis, a na miarę szóstą ósemkę‑oktawę e. W partii fagotów w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz d z fermatą, po której zapisano pauzę ćwierćnutową, a potem ósemkową. W dwudziestym siódmym takcie oba fagoty grają półnuty z kropką; jeden cis, a drugi e. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz fis, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę h oraz gis. W dwudziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta, złożona z dźwięków cis oraz a, następnie ósemka z tymi samymi nutami oraz ósemka z kropką, ponownie z cis oraz a; dalej zapisano szesnastkę e oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ósemkę składającą się z nut a oraz cis, ponownie z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka, złożona z dźwięków a oraz cis, spięta frazą z ćwierćnutą e oraz h. Ćwierćnuta jest przedłużona o ósemkę z kropką, po której grana jest szesnastka a oraz cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na koniec ósemka h i d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii waltorni w dwudziestym piątym takcie wszystkie dźwięki to oktawy e; na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę ósemkową, następnie ósemkę ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową oraz szesnastką i ósemkę. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, a dalej pauza ćwierćnutowa oraz ósemkowa. W dwudziestym siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką, składająca się z dźwięków cis oraz e, przedłużona o ósemkę z kropką, po której zapisano szesnastkę h oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę a oraz cis, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką a oraz d, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę e oraz h. W dwudziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta, złożona z dźwięków cis oraz a, następnie ósemka z tymi samymi nutami oraz ósemka z kropką, ponownie z cis oraz a; dalej zapisano szesnastkę e oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ósemkę składającą się z nut a oraz cis, ponownie z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka, złożona z dźwięków a oraz cis, spięta frazą z ćwierćnutą e oraz h. Ćwierćnuta jest przedłużona o ósemkę z kropką, po której grana jest szesnastka a oraz cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na koniec ósemka h i d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii trąbek w takcie dwudziestym piątym zapisano pauzę generalną, a w takcie dwudziestym szóstym pauzę ćwierćnutową z fermatą, pauzę ósemkową, a dalej pauzę ćwierćnutową i ósemkową. W takcie dwudziestym siódmym wprowadzony zostaje motyw, oparty na granej w oktawie nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany w taktach dalszych, od dwudziestego ósmego do trzydziestego. Pod taktem dwudziestym siódmym zapisano dodatkowo dynamikę forte fortissimo. W partii kotłów w takcie dwudziestym piątym zapisano pauzę generalną, a w takcie dwudziestym szóstym pauzę ćwierćnutową z fermatą, pauzę ósemkową, a dalej pauzę ćwierćnutową i ósemkową. W takcie dwudziestym siódmym wprowadzony zostaje motyw, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany w taktach dalszych, od dwudziestego ósmego do trzydziestego. Pod taktem dwudziestym siódmym zapisano dodatkowo dynamikę forte fortissimo. W partii pierwszych skrzypiec w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d z fermatą, a następnie dynamika zmienia się na forte fortissimo wraz z frazą na czwartą miarę; fraza składa się z czterech szesnastek: e, fis, gis oraz a, i trioli szesnastkowej: h, cis oraz d. W takcie dwudziestym siódmym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, po której zapisano szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]; od czwartej miary zaznaczono dynamikę sempre forte fortissimo. W takcie dwudziestym ósmym na pierwszą miarę zapisano przednutkę cis, a następnie ćwierćnutę z kropką d, przedłużoną o ósemkę z kropką; po nich grana jest szesnastka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ósemka gis. W dwudziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, następnie ósemka a oraz ósemka z kropką a, a dalej szesnastka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1K8q6IKV41ru/1713270513/1baoV89W9KCVPbrRzCF5rUCxuX9zXfYe.jpg)
![Ilustracja przedstawia część piątą partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W takcie trzydziestym na pierwszą miarę zapisano ósemkę cis, spiętą frazą z ćwierćnutą h, która jest przedłużona o ósemkę z kropką; dalej grana jest szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii drugich skrzypiec w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz gis z fermatą, a następnie dynamika zmienia się na forte fortissimo wraz z frazą na czwartą miarę; fraza składa się z czterech szesnastek: e, fis, gis oraz a, i trioli szesnastkowej: h, cis oraz d. W takcie dwudziestym siódmym wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano e, następnie cis oktawę niżej ze zmianą dynamiki na forte, dalej kolejno d, trzy razy e, a od miary czwartej cis spięte frazą z d oraz cztery razy e. W dwudziestym ósmym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano d oraz e jako jedną frazę oraz cztery razy fis, a na miarę czwartą ponownie d oraz e jako jedną frazę, następnie fis i trzy razy d. W dwudziestym dziewiątym takcie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano cis oraz d jako jedną frazę oraz cztery razy e, a następnie na miarę czwartą a oraz h i cztery razy cis. W trzydziestym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano h oraz cis jako jedną frazę oraz cztery razy d, a na miarę czwartą gis oraz a jako jedną frazę, a następnie cztery razy h. W partii altówek w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz gis z fermatą, a następnie dynamika zmienia się na forte fortissimo wraz z frazą na czwartą miarę; fraza składa się z czterech szesnastek: e, fis, gis oraz a, i trioli szesnastkowej: h, cis oraz d. W takcie dwudziestym siódmym wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano e, następnie a ze zmianą dynamiki na forte, dalej kolejno h, trzy razy cis, a od miary czwartej a spięte frazą z h oraz cztery razy cis. W dwudziestym ósmym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano fis oraz g jako jedną frazę oraz cztery razy a, a na miarę czwartą ponownie fis oraz g jako jedną frazę oraz cztery razy a. W dwudziestym dziewiątym takcie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano a oraz h jako jedną frazę oraz cztery razy cis, a następnie na miarę czwartą cis oraz e i cztery razy a. W trzydziestym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano e oraz a jako jedną frazę oraz cztery razy h, a na miarę czwartą h oraz cis jako jedną frazę, a następnie cztery razy d. W partii wiolonczeli w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d z fermatą, a dalej zapisano pauzę ćwierćnutową oraz szesnastkową. W takcie dwudziestym siódmym wprowadzony zostaje motyw, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany w taktach dalszych, od dwudziestego ósmego do trzydziestego. Pod taktem dwudziestym siódmym zapisano dodatkowo dynamikę forte fortissimo. W partii kontrabasu w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d z fermatą, a dalej zapisano pauzę ćwierćnutową oraz szesnastkową. W takcie dwudziestym siódmym wprowadzony zostaje motyw, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany w taktach dalszych, od dwudziestego ósmego do trzydziestego. Pod taktem dwudziestym siódmym zapisano dodatkowo dynamikę forte fortissimo. W partii fletów w takcie trzydziestym pierwszym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką d oraz fis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków h oraz gis. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków cis oraz a, dalej ósemka z tymi samymi dźwiękami, a na miarę czwartą pierwsza trąbka gra ćwierćnutę a oraz ósemkę gis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a trąbka druga ósemki cis oraz a jako jedną frazę oraz ósemkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym wszystkie nuty to dwudźwięki, złożone z dźwięków cis oraz a; na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta, dalej ósemka, ósemka z kropką, szesnastka oraz ponownie ósemka. W takcie trzydziestym piątym grana jest półnuta z kropką cis oraz a, przedłużona do kolejnego taktu. W partii obojów w takcie trzydziestym pierwszym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką d oraz fis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków h oraz gis. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków cis oraz a, dalej ósemka z tymi samymi dźwiękami, a na miarę czwartą raz jeszcze taka sama ósemka spięta frazą z ósemką złożoną z dźwięków e oraz cis, a na szóstą miarę ósemka d oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta złożona z dźwięków cis oraz a, a dalej grane są oktawy a: najpierw ósemka, później ósemka z kropką, szesnastka oraz ponownie ósemka. W takcie trzydziestym piątym grana jest półnuta z kropką‑oktawa a, przedłużona do kolejnego taktu. W partii klarnetów w takcie trzydziestym pierwszym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką d oraz fis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków h oraz d. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków a oraz cis, dalej ósemka z tymi samymi dźwiękami, a na miarę czwartą raz jeszcze taka sama ósemka spięta frazą z ósemką złożoną z dźwięków cis oraz e, a na szóstą miarę ósemka h oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta złożona z dźwięków a oraz cis, a dalej zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę a. W trzydziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a i ósemka z kropką a; następnie zapisano szesnastkę d oraz ósemkę fis. W partii fagotów w takcie trzydziestym pierwszym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką d oraz fis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków h oraz d. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków a oraz cis, dalej ósemka oraz ćwierćnuta z tymi samymi dźwiękami, a na miarę szóstą ósemka gis oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta złożona z dźwięków a oraz cis, a dalej zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę a. W trzydziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a i ósemka z kropką a; następnie zapisano szesnastkę d oraz ósemkę fis. W partii waltorni w takcie trzydziestym pierwszym grana jest ćwierćnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e, przedłużona o ósemkę z kropką; dalej zapisano szesnastkę h oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis oraz e, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką a oraz d, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków e oraz h. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków cis oraz a, dalej ósemka z tymi samymi dźwiękami, a na miarę czwartą raz jeszcze taka sama ósemka spięta frazą z ósemką złożoną z dźwięków a oraz cis, a na szóstą miarę ósemka e oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta złożona z dźwięków cis oraz a, a dalej zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę‑oktawę a. W trzydziestym piątym takcie wszystkie dźwięki to oktawy a; na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta, dalej ósemka i ósemka z kropką, następnie szesnastka i ponownie ósemka. W partii trąbek w takcie trzydziestym pierwszym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na granej w oktawie nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany dalej w taktach od trzydziestego pierwszego do trzydziestego drugiego. Na początku taktu trzydziestego trzeciego motyw jest grany jeszcze raz, a na czwartą miarę grana jest ósemka z kropką e, szesnastka e oraz ósemka e. W takcie trzydziestym czwartym powraca motyw oktawy a: ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, na pierwszą oraz czwartą miarę. W takcie trzydziestym piątym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz pauzę ósemkową. W partii kotłów w takcie trzydziestym pierwszym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany dalej w taktach od trzydziestego pierwszego do trzydziestego drugiego. Na początku taktu trzydziestego trzeciego motyw jest grany jeszcze raz, a na czwartą miarę grana jest ósemka z kropką e, szesnastka e oraz ósemka e. W takcie trzydziestym czwartym powraca motyw oparty na nucie a: ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, na pierwszą oraz czwartą miarę. W takcie trzydziestym piątym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz pauzę ósemkową. W partii pierwszych skrzypiec w takcie trzydziestym pierwszym na pierwszą miarę zapisano przednutkę dis, a dalej ćwierćnutę e, przedłużoną o ósemkę z kropką; następnie grana jest szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka cis, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano przednutkę cis, a dalej ćwierćnutę d, przedłużoną o ósemkę z kropką; następnie grana jest szesnastka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka gis, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemki a oraz cis jako jedna fraza oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym czwartym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej zapisano pauzę ósemkową oraz ćwierćnutową, a następnie ósemkę a. W trzydziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a i ósemka z kropką a; następnie zapisano szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę fis, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii drugich skrzypiec w takcie trzydziestym pierwszym wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę a oraz h, a następnie cztery razy cis; na czwartą miarę grane są ponownie jako jedna fraza a oraz h, a później cztery razy cis. W takcie trzydziestym drugim ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę d oraz e, następnie cztery razy fis, dalej jako jedną frazę fis oraz g i cztery razy a. W takcie trzydziestym trzecim wszystkie dźwięki są szesnastkami. Na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę a oraz h, a następnie cztery razy cis; na czwartą miarę grane są ponownie jako jedna fraza a oraz h, a później cztery razy cis. W trzydziestym czwartym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano a oraz h jako jedną frazę, a następnie cis, cis oktawę niżej, d oraz e, a od miary czwartej sześć razy fis. W takcie trzydziestym piątym po raz kolejny wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza fis oraz g, następnie cztery razy a, na czwartą miarę jako jedna fraza d oraz e, a dalej cztery razy fis. W partii altówek w takcie trzydziestym pierwszym wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę cis oraz d, a następnie cztery razy e; na czwartą miarę grane są ponownie jako jedna fraza cis oraz d, a później cztery razy e. W takcie trzydziestym drugim ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę fis oraz g, następnie cztery razy a, dalej jako jedną frazę d oraz e, dwa razy fis i dwa razy d. W takcie trzydziestym trzecim wszystkie dźwięki są szesnastkami. Na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę cis oraz d, a następnie cztery razy e; na czwartą miarę grane są ponownie jako jedna fraza cis oraz d, a później dwa razy e i dwa razy cis. W trzydziestym czwartym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano cis oraz d jako jedną frazę, a następnie e, e oktawę niżej, h oraz cis, a od miary czwartej sześć razy d. W takcie trzydziestym piątym po raz kolejny wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza d oraz e, następnie cztery razy fis, na czwartą miarę jako jedna fraza fis oraz a, a dalej cztery razy d. W partii wiolonczeli w takcie trzydziestym pierwszym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany dalej w taktach od trzydziestego pierwszego do trzydziestego drugiego. Na początku taktu trzydziestego trzeciego grana jest ósemka z kropką a, szesnastka a oraz ósemka cis, a dalej ósemka z kropką e, szesnastka e oraz ósemka e oktawę niżej. W takcie trzydziestym czwartym powraca motyw oparty na nucie a: ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, na pierwszą oraz czwartą miarę. W takcie trzydziestym piątym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę a. W partii kontrabasu w takcie trzydziestym pierwszym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany dalej w taktach od trzydziestego pierwszego do trzydziestego drugiego. Na początku taktu trzydziestego trzeciego grana jest ósemka z kropką a, szesnastka a oraz ósemka cis, a dalej ósemka z kropką e, szesnastka e oraz ósemka e oktawę niżej. W takcie trzydziestym czwartym powraca motyw oparty na nucie a: ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, na pierwszą oraz czwartą miarę. W takcie trzydziestym piątym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę a.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RL2zzaMRemhqx/1713270514/2GYJf88iD32JthjaMf11icc2GSUWsGEA.jpg)
![Ilustracja przedstawia część szóstą partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W partii fletów w trzydziestym szóstym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką cis oraz a, przedłużoną z poprzedniego taktu. Dalej grane są dokładnie te same dźwięki: najpierw jako szesnastka, dalej jako ósemka, ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. W takcie trzydziestym siódmym grana jest półnuta z kropką‑oktawa a, przedłużona do taktu kolejnego. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką‑oktawę a, przedłużoną z poprzedniego taktu; dalej grana jest szesnastka‑oktawa a, ósemka‑oktawa a oraz ćwierćnuta‑oktawa a na czwartą miarę, a na miarę szóstą zapisano pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym na początku zapisano dwie pauzy ósemkowe, a dalej ósemkę e, ósemki fis oraz e jako jedną frazę oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na trzecią miarę zaznaczono zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano], a od miary czwartej crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe, następnie na miarę trzecią ósemkę fis, na miary czwartą i piątą ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a na szóstą miarę ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii obojów w trzydziestym szóstym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką‑oktawę a, przedłużoną z poprzedniego taktu. Dalej grana jest ponownie ta sama oktawa: najpierw jako szesnastka, dalej jako ósemka, ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. W takcie trzydziestym siódmym grana jest półnuta z kropką‑oktawa a, przedłużona do taktu kolejnego. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką‑oktawę a, przedłużoną z poprzedniego taktu; dalej grana jest szesnastka‑oktawa a, ósemka‑oktawa a oraz ćwierćnuta‑oktawa a na czwartą miarę, a na miarę szóstą zapisano pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym na początku zapisano dwie pauzy ósemkowe, a dalej ósemkę e, ósemki fis oraz e jako jedną frazę oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na trzecią miarę zaznaczono zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano], a od miary czwartej crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe, następnie na miarę trzecią ósemkę fis, na miary czwartą i piątą ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a na szóstą miarę ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii klarnetów w takcie trzydziestym szóstym na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W takcie trzydziestym siódmym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, dalej szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] następnie na czwartą miarę ósemka z kropką a, szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę, złożoną z dźwięków cis oraz e z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką cis oraz e z crescendem [czytaj: kreszendem]. W czterdziestym takcie zapisano półnutę z kropką, złożoną z dźwięków d oraz fis. W partii fagotów w takcie trzydziestym szóstym na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W takcie trzydziestym siódmym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, dalej szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] następnie na czwartą miarę ósemka z kropką a, szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką cis oraz e z crescendem [czytaj: kreszendem]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe, następnie na miarę trzecią ósemkę fis, na miary czwartą i piątą ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a na szóstą miarę ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii waltorni w trzydziestym szóstym takcie grane są oktawy: na pierwszą miarę ósemka a oraz ósemka e jako jedna fraza, dalej ósemka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnuta a oraz ósemka a. W takcie trzydziestym siódmym wszystkie dźwięki to oktawa a; grane są kolejno: ósemka z kropką, szesnastka oraz ósemka, a następnie ponownie ósemka z kropką, szesnastka oraz ósemka. W trzydziestym ósmym takcie wszystkie dźwięki to oktawy; na pierwszą miarę grane są ósemka a oraz ósemka e jako jedna fraza, dalej ósemka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na szóstą miarę następuje zmiana klucza na basowy i grana jest ósemka a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką‑oktawa a, z zaznaczonym crescendem [czytaj: kreszendem] oraz przedłużeniem do kolejnego taktu. W czterdziestym takcie zapisano wyłącznie przedłużoną z taktu poprzedniego oktawę a. W partii trąbek w takcie trzydziestym szóstym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na granej w oktawie nucie a; są to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy w takcie. W trzydziestym siódmym takcie zapisano wyłącznie ćwierćnutę‑oktawę a. W takcie trzydziestym ósmym wszystkie dźwięki to oktawa a; najpierw grany jest motyw z taktu trzydziestego szóstego, czyli ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, a następnie ćwierćnuta. Dalej zapisano pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym na początku zaznaczono pauzę ósemkową oraz ósemkową z kropką, dalej szesnastkę‑oktawę a oraz ćwierćnutę‑oktawę a, a następnie pauzę ósemkową. Pod szesnastką zapisano dynamikę piano [czytaj: pjano], a na czwartą miarę crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na początku zaznaczono pauzę ósemkową oraz ósemkową z kropką, dalej szesnastkę‑oktawę a oraz ćwierćnutę‑oktawę a, a następnie pauzę ósemkową. W partii kotłów w takcie trzydziestym szóstym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na nucie a; są to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy w takcie. W trzydziestym siódmym takcie zapisano wyłącznie ćwierćnutę a. W takcie trzydziestym ósmym wszystkie dźwięki to a; najpierw grany jest motyw z taktu trzydziestego szóstego, czyli ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, a następnie ćwierćnuta. Dalej zapisano pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym na początku zaznaczono pauzę ósemkową oraz ósemkową z kropką, dalej szesnastkę a oraz ćwierćnutę a, a następnie pauzę ósemkową. Pod szesnastką zapisano dynamikę piano [czytaj: pjano], a na czwartą miarę crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na początku zaznaczono pauzę ósemkową oraz ósemkową z kropką, dalej szesnastkę a oraz ćwierćnutę a, a następnie pauzę ósemkową. W partii pierwszych skrzypiec w takcie trzydziestym szóstym na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W takcie trzydziestym siódmym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, dalej szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] następnie na czwartą miarę ósemka z kropką a, szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę e e z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki: fis oraz e jako jedna fraza, dalej ósemka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnuta a oraz ósemka e. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są dwie ósemki: g oraz fis jako jedna fraza, dalej ósemka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnuta a oraz ósemka fis. W partii drugich skrzypiec w takcie trzydziestym szóstym wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano cis oraz d jako jedną frazę, a następnie cztery razy e; na czwartą miarę a i h są jako jedna fraza, a dalej grane jest cztery razy cis. W takcie trzydziestym siódmym ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano a oraz cis jako jedną frazę, a dalej cztery razy d; na czwartą miarę grane jest fis oraz g jako jedna fraza, a następnie cztery razy a. W takcie trzydziestym ósmym również wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano cis oraz d jako jedną frazę, a następnie cztery razy e; na czwartą miarę jest dokładnie tak samo, czyli najpierw cis oraz d jako jedna fraza, a dalej e zagrane cztery razy. Na szóstą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. Na pierwszą miarę zapisano szesnastki cis oraz d jako jedną frazę, a dalej dziesięć szesnastek e. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są szesnastki fis oraz g jako jedna fraza, a następnie dziesięć razy szesnastka a. W partii altówek w takcie trzydziestym szóstym wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano a oraz h jako jedną frazę, a następnie cztery razy cis; na czwartą miarę cis i d są jako jedna fraza, a dalej grane jest cztery razy cis e W takcie trzydziestym siódmym ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano d oraz e jako jedną frazę, a dalej cztery razy fis; na czwartą miarę ponownie grane jest d oraz e jako jedna fraza, a następnie cztery razy fis. W takcie trzydziestym ósmym również wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano a oraz h jako jedną frazę, a następnie cztery razy cis; na czwartą miarę jest dokładnie tak samo, czyli najpierw a oraz h jako jedna fraza, a dalej cis zagrane cztery razy. Na szóstą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. Na pierwszą miarę zapisano szesnastki a oraz h jako jedną frazę, a dalej dziesięć szesnastek cis. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są szesnastki d oraz e jako jedna fraza, a następnie dziesięć razy szesnastka fis. W partii wiolonczeli w trzydziestym szóstym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a oraz ósemka z kropką a; następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym siódmym na pierwsze dwie miary zapisano ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a dalej ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a oraz ósemka z kropką a; następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod szóstą miarą zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W trzydziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza ósemki a oraz cis, a dalej ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na miarę czwartą wykonywana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza ósemki a oraz d, a dalej ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na miarę czwartą wykonywana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii kontrabasu w trzydziestym szóstym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a oraz ósemka z kropką a; następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym siódmym na pierwsze dwie miary zapisano ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a dalej ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a oraz ósemka z kropką a; następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod szóstą miarą zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W trzydziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza ósemki a oraz cis, a dalej ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], następnie ósemka z kropką a, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza ósemki a oraz d, a dalej ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a później, na miarę czwartą wykonywana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R19ztGUu6JjUV/1713270517/12ZL0T9trZejeeDXGXigrfOtb8giUqLZ.jpg)
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Plq2VG1pR
Sonata fortepianowa cis‑moll numer 14 Opus dwudziesty siódmy numer 2 „Księżycowa” autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena] w wykonaniu Pianisty z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Utwór trwający 5 minut i 34 sekundy. Utwór jest wykonywany na fortepianie solo w umiarkowanym tempie i ma bardzo dramatyczne, nostalgiczne, wręcz smutne brzmienie.
Nostalgiczną czy wręcz romantyczną nutę można natomiast usłyszeć w kolejnym utworze „Wielkiego Klasyka”. Zwróćmy uwagę na sposób prowadzenia linii melodycznej i stałość akompaniamentu.
![Grafika przedstawia partyturę Sonaty nr 14 op. 27 nr 2, tzw. „Księżycowej” autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwika wan betowena]. Utwór jest napisany w metrum alla breve [czytaj: alla brewe], czyli dwie drugie, w tonacji cis‑moll. Tempo utworu oznaczono jako pięćdziesiąt ćwierćnut na minutę i opisano dodatkowo jako Adagio sostenuto [czytaj: adadżjo sostenuto], czyli powoli i powściągliwie. Fragment partytury ma jedną stronę, z zapisem pierwszych dwudziestu czterech taktów utworu. W partyturze znajduje się partia fortepianu w dwóch kluczach: wiolinowym oraz basowym. W pierwszej linijce partytury zapisano takty od pierwszego do trzeciego. W kluczu wiolinowym w pierwszym takcie grane są wyłącznie triole ósemkowe, za każdym razem złożone z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonego akordu cis‑moll w drugim przewrocie. Triola‑akord jest powtórzona cztery razy, na każdą miarę. Drugi takt jest dokładnie taki sam, z powtórzoną cztery razy triolą ósemkową z rozłożonym akordem cis‑moll (czyli ponownie dźwięki gis‑cis‑e). W takcie trzecim ponownie wszystkie dźwięki to triole ósemkowe; na pierwszą miarę grane są a, cis oraz e, czyli rozłożony trójdźwięk A‑dur, na drugą miarę dokładnie ten sam trójdźwięk oraz dźwięki, na trzecią miarę dźwięki a, d oraz fis, czyli rozłożony trójdźwięk D‑dur, i ponownie D‑dur na miarę czwartą. W kluczu basowym w pierwszym takcie grany jest dwudźwięk‑cała nuta, złożony z dwóch dźwięków cis, zagranych w oktawie. W takcie drugim ponownie wykonywany jest dwudźwięk‑cała nuta, tym razem złożony z dwóch dźwięków h, ponownie zagranych w oktawie. W takcie trzecim na pierwszą miarę grany jest dwudźwięk‑półnuta a w oktawie, a na miarę trzecią dwudźwięk‑półnuta fis w oktawie. W drugiej linijce partytury zapisano takty od czwartego do szóstego. W kluczu wiolinowym w takcie czwartym również wszystkie dźwięki to triole ósemkowe; na pierwszą miarę grane są gis, his oraz fis, na miarę drugą gis, cis oraz fis, na trzecią miarę gis, cis oraz dis, a na miarę czwartą fis, his oraz dis. W piątym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę półnutową, na trzecią miarę pauzę ćwierćnutową, a na miarę czwartą ósemkę z kropką gis oraz szesnastkę gis. W dolnym głosie pierwsza miara jest przeniesiona do klucza basowego, ale dla porządku zostanie opisana tutaj; na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków e, gis oraz cis, czyli rozłożony akord cis‑moll w pierwszym przewrocie, na drugą miarę ponownie triolę ósemkową z dźwięków gis, cis oraz e, na trzecią miarę jeszcze raz triolę ósemkową gis, cis oraz e i na miarę czwartą ostatni raz triolę ósemkową gis, cis, e, a więc rozłożony akord cis‑moll w drugim przewrocie. W szóstym takcie w głosie górnym grana jest półnuta z kropką gis na pierwszą miarę, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym na każdą miarę wykonywana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, dis oraz fis. W kluczu basowym w takcie czwartym na pierwszą oraz trzecią miarę zapisano po półnucie gis. W piątym takcie na pierwszą miarę grany jest trójdźwięk‑cała nuta, złożony z dźwięków cis, gis oraz cis oktawę wyżej. W szóstym takcie na pierwszą miarę zapisany jest trójdźwięk‑cała nuta, złożona z dźwięków his, gis oraz ponownie his o oktawę wyżej. W trzeciej linijce partytury zapisano takty od siódmego do dziewiątego. W kluczu wiolinowym w takcie siódmym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, a na miarę trzecią półnuta a. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisane są triole ósemkowe, złożone z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w drugim przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą triole ósemkowe złożone z nut a, cis oraz fis, czyli z akordem fis‑moll w pierwszym przewrocie. W ósmym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, na miarę trzecią ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta h. W dolnym głosie na wszystkie miary zapisane są triole ósemkowe: na pierwsze dwie miary złożone z dźwięków gis, h oraz e, czyli z akordem E‑dur w pierwszym przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą złożone z nut a, h oraz dis. W takcie dziewiątym w górnym głosie zapisano na pierwszą miarę ćwierćnutę e, na miarę drugą pauzę ćwierćnutową, a na trzecią miarę pauzę półnutową. W głosie dolnym na każdą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, h oraz e, czyli rozłożony akord E‑dur w pierwszym przewrocie. W kluczu basowym w takcie siódmym na pierwszą miarę zapisana jest półnuta‑dwudźwięk złożona z dźwięku cis w oktawie, a na miarę trzecią półnuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięku fis w oktawie. W ósmym takcie na pierwszą oraz trzecią miarę zapisane są półnuty‑dwudźwięki, złożone z dźwięków h w oktawie. W takcie dziewiątym grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e w oktawie. W czwartej linijce partytury zapisano takty od dziesiątego do dwunastego. W kluczu wiolinowym w dziesiątym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę półnutową, na miarę trzecią pauzę ćwierćnutową, a na czwartą miarę ósemkę z kropką g oraz szesnastkę g. W dolnym głosie ponownie na każdą miarę grane są triole ósemkowe, tym razem złożone z dźwięków g, h oraz e, czyli akord e‑moll w pierwszym przewrocie. W takcie jedenastym w górnym głosie na miarę pierwszą zapisano półnutę z kropką g, a na miarę czwartą najpierw ósemkę z kropką g, a dalej szesnastkę g. W dolnym głosie na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z dźwięków g, h oraz f, tworzące dominantę septymową g bez kwinty. W takcie dwunastym na pierwszą miarę w górnym głosie grana jest półnuta z kropką g, a na miarę czwartą ćwierćnuta fis. W głosie dolnym na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków g, c oraz e, czyli rozłożony akord C‑dur w drugim przewrocie, na drugą miarę triolę ósemkową, złożoną z nut g, h oraz e, czyli rozłożony akord e‑moll w pierwszym przewrocie, na miarę trzecią triolę ósemkową z dźwięków g, cis oraz e, czyli rozłożony akord E‑dur w pierwszym przewrocie, a na czwartą miarę przeniesioną do klucza basowego triolę ósemkową, złożoną z dźwięków fis, cis oraz e. W kluczu basowym w takcie dziesiątym grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e w oktawie. W jedenastym takcie zapisano całą nutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków d w oktawie. W takcie dwunastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków c zagranych w oktawie, na drugą miarę ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z zagranych w oktawie dźwięków h, a na miarę trzecią półnutę‑dwudźwięk, czyli zagrane w oktawie ais.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RXmDfhpRzfsHP/1713270526/1p3Xp8xdzF89TGgaay9QSmPzzrC8rU7f.png)
![W piątej linijce partytury zapisano takty od trzynastego do piętnastego. W kluczu wiolinowym w takcie trzynastym na pierwszą miarę grana jest półnuta fis, na miarę trzecią ćwierćnuta g, a na miarę czwartą ćwierćnuta e. W takcie czternastym na pierwszą oraz trzecią miarę grane są półnuty fis. W piętnastym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, na drugą oraz trzecią miarę dwie pauzy ćwierćnutowe, a na miarę czwartą ćwierćnuta h o oktawę wyżej od poprzedniej. W dolnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków h, d oraz fis, czyli rozłożony akord h‑moll w postaci zasadniczej, na miarę drugą dokładnie takie same dźwięki, na trzecią oraz czwartą miarę dwa razy triola ósemkowa, złożona z dźwięków h, dis oraz fis, czyli akord H‑dur w postaci zasadniczej. W kluczu basowym w trzynastym takcie w górnym głosie grane są na pierwsze dwie miary dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków fis, h oraz d, czyli rozłożony akord h‑moll w drugim przewrocie; na miarę trzecią zapisano triolę ósemkową z dźwięków g, h oraz cis, a na miarę czwartą triolę ósemkową, złożoną z dźwięków e, h oraz cis. W niższym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta‑dwudźwięk, złożona z dwóch dźwięków h w oktawie, na miarę trzecią ćwierćnuta e, na czwartą miarę ćwierćnuta g. W takcie czternastym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grane są dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków fis, h oraz d, czyli z rozłożonym akordem h‑moll w drugim przewrocie. Na miary trzecią oraz czwartą zapisano dwa razy triolę ósemkową, złożoną z dźwięków fis, ais oraz cis, czyli z rozłożonym akordem Fis‑dur w postaci zasadniczej. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano półnutę fis, a na miarę trzecią półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch nut fis w oktawie. W takcie piętnastym w kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dwóch nut h zagranych w oktawie i przedłużonych do kolejnego taktu.W szóstej linijce partytury zapisano takty od szesnastego do osiemnastego. W kluczu wiolinowym w takcie szesnastym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta z kropką c, a na miarę czwartą ćwierćnuta ais. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisana jest triola ósemkowa, składająca się z dźwięków h, e oraz g, czyli z rozłożonym akordem e‑moll w drugim przewrocie. W takcie siedemnastym w wyższym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta z kropką h, a na miarę czwartą ćwierćnuta h. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków h, dis oraz fis, czyli z rozłożonym akordem H‑dur w postaci zasadniczej. W takcie osiemnastym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta z kropką c, a na miarę czwartą ćwierćnuta ais. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisana jest triola ósemkowa, składająca się z dźwięków h, e oraz g, czyli z rozłożonym akordem e‑moll w drugim przewrocie. W kluczu basowym w takcie szesnastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków h zagranych w oktawie, przy czym dwudźwięk jest przedłużony z poprzedniego taktu. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e w oktawie, na miarę trzecią ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków g w oktawie, a na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e w oktawie. W siedemnastym takcie grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dwóch dźwięków h zagranych w oktawie i przedłużonych do kolejnego taktu. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków h zagranych w oktawie, przy czym dwudźwięk jest przedłużony z poprzedniego taktu. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e w oktawie, na miarę trzecią ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków g w oktawie, a na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e w oktawie. W siódmej linijce partytury zapisano takty od dziewiętnastego do dwudziestego pierwszego. W kluczu wiolinowym w dziewiętnastym takcie w wyższym głosie na miary pierwszą oraz trzecią grana jest dwa razy półnuta h. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków h, dis oraz fis, czyli rozłożony akord H‑dur w postaci zasadniczej, a na miary trzecią oraz czwartą dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków h, d oraz eis, tworzącą w brzmieniu akord h zmniejszony. W takcie dwudziestym w wyższym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta h, a na miarę trzecią półnuta a. W niższym głosie na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków h, cis oraz gis, a na miary trzecią oraz czwartą dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków a, cis oraz fis, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll w pierwszym przewrocie. W takcie dwudziestym pierwszym na pierwszą miarę grana jest półnuta g, a na miarę trzecią półnuta fis. W kluczu basowym w dziewiętnastym takcie na pierwszą miarę zapisano półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięku h w oktawie, a na miarę trzecią ponownie półnutę‑dwudźwięk, tym razem z dźwiękiem gis zagranym w oktawie. W dwudziestym takcie na pierwszą miarę zapisano półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięku eis w oktawie, a na miarę trzecią ponownie półnutę‑dwudźwięk, tym razem z dźwiękiem fis zagranym w oktawie. W takcie dwudziestym pierwszym w górnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano po trioli ósemkowej, złożonej z dźwięków g, h oraz d, czyli z rozłożonym akordem G‑dur w postaci zasadniczej, a na miary trzecią oraz czwartą po trioli ósemkowej złożonej z dźwięków fis, a oraz dis, czyli akordem dis zmniejszonym w pierwszym przewrocie. W niższym głosie na pierwszą miarę zapisano półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięków h oraz gis, a na miarę trzecią półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięków his w oktawie. W linijce ósmej zapisano takty od dwudziestego drugiego do dwudziestego czwartego. W kluczu wiolinowym w takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest półnuta cis, a na miary trzecią oraz czwartą po ćwierćnucie cis. W dwudziestym trzecim takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę półnutową, na miarę trzecią – pauzę ćwierćnutową, a na czwartą miarę ósemkę z kropką cis, a dalej szesnastkę cis. W dolnym głosie część dźwięków jest przeniesiona do klucza basowego, ale dla porządku są zapisane tutaj; na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków fis, a oraz cis, czyli akord fis‑moll w postaci zasadniczej. Na drugą miarę grana jest triola ósemkowa z dźwięków a, cis oraz fis, czyli ponownie fis‑moll, tym razem w pierwszym przewrocie. Na miary trzecią oraz czwartą zapisano dwa razy triolę ósemkową z dźwięków cis, fis oraz a, czyli jeszcze raz fis‑moll, tym razem w drugim przewrocie. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę w górnym głosie grana jest półnuta z kropką cis, a na miarę czwartą ósemka cis, a dalej szesnastka cis. W dolnym głosie zapisano cztery razy triolę ósemkową, na każdą z miar, złożoną z dźwięków cis, gis oraz h. W kluczu basowym w takcie dwudziestym drugim w górnym głosie na pierwsze dwie miary grane są dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków cis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll w drugim przewrocie; na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków cis, fis oraz e, a na miarę czwartą triolę ósemkową z dźwięków cis, eis oraz fis, czyli akord Cis‑dur w postaci zasadniczej. W niższym głosie na pierwszą oraz trzecią miarę zapisano po półnucie cis. W takcie dwudziestym trzecim na pierwszą miarę zapisano całą nutę‑trójdźwięk, złożoną z nut fis, cis oraz ponownie fis o oktawę wyżej. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę zapisano całą nutę‑trójdźwięk, złożoną z nut eis, cis oraz ponownie eis o oktawę wyżej. W dziewiątej linijce partytury zapisane są takty od dwudziestego piątego do dwudziestego siódmego. W kluczu wiolinowym w takcie dwudziestym piątym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta cis, na miarę trzecią ćwierćnuta his, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnuta cis. W niższym głosie na pierwsze dwie miary grane są dwa razy triole ósemkowe cis‑fis‑a, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll w drugim przewrocie; na miarę trzecią zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków his, fis oraz a, czyli z akordem zmniejszonym fis, a na miarę czwartą ponownie triolę ósemkową z układem cis, fis oraz a, czyli z akordem fis‑moll w drugim przewrocie. W dwudziestym szóstym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką dis, a na miarę czwartą ćwierćnuta dis. W niższym głosie na każdą miarę zapisano po trioli ósemkowej, złożonej z dźwięków dis, fis oraz gis. W takcie dwudziestym siódmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta e, na miarę trzecią ćwierćnuta dis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta cis. W głosie dolnym na pierwsze dwie miary grane są dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków e, gis oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w pierwszym przewrocie. Na miarę trzecią zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut dis, fis oraz a, czyli akord zmniejszony dis. Na miarę czwartą grana jest triola ósemkowa, złożona z nut cis, e oraz ais, czyli akord zmniejszony ais. W kluczu basowym w takcie dwudziestym piątym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę‑oktawę, złożoną z dwóch dźwięków fis; na trzecią miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa dis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta‑oktawa cis. Od początku taktu dwudziestego piątego rozpoczyna się crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa do końca taktu dwudziestego szóstego. W takcie dwudziestym szóstym w kluczu basowym na pierwsze trzy miary grany jest trójdźwięk‑półnuta z kropką, złożony z nut his, gis oraz his oktawę wyżej. Na miarę czwartą zapisano taki sam trójdźwięk jako ćwierćnutę. W dwudziestym siódmym takcie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑trójdźwięk, składająca się z nut cis, gis oraz cis. Na miarę trzecią zapisano ćwierćnutę‑oktawę z dwóch dźwięków fis, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑oktawę, tym razem z dźwiękami fisis. W takcie dwudziestym siódmym zapisano diminuendo, które trwa przez wszystkie miary.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1ezKRI6qiR00/1713270528/1b5WHyHm4na16OiZ9Fm1gb8eKEZxjFig.png)
![W dziesiątej linijce partytury zamieszczono takty od dwudziestego ósmego do trzydziestego. W takcie dwudziestym ósmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, his oktawę niżej oraz dis. Na miarę drugą zapisano ćwierćnutę gis, na trzecią miarę ćwierćnutę a, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę fis. W głosie dolnym pierwsza miara jest wspólna z głosem górnym: jest to triola ósemkowa, złożona z nut his, his oktawę niżej oraz dis. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, his oraz dis, czyli akord Gis‑dur w pierwszym przewrocie; na trzecią miarę triolę ósemkową‑trójdźwięk, złożoną z nut a, his oraz dis, natomiast na miarę czwartą ponownie triolę ósemkową‑trójdźwięk, tym razem składającą się z dźwięków fis, his oraz dis, czyli rozłożony akord zmniejszony his. W takcie dwudziestym dziewiątym w kluczu wiolinowym zanotowano wyłącznie głos niższy. Rozpoczyna się on od trioli ósemkowej, w której zapisano kolejno pauzę, następnie his oraz dis na pierwszą miarę. W kolejnych miarach pierwsze dźwięki poszczególnych triol ósemkowych zostały przeniesione do klucza basowego; układy to kolejno: gis, his oraz dis na miarę drugą, czyli akord Gis‑dur w postaci zasadniczej, następnie na miarę trzecią a, his oraz dis i fis, his oraz dis na miarę czwartą, czyli akord zmniejszony his w drugim przewrocie. W takcie trzydziestym w kluczu wiolinowym w głosie górnym na drugą miarę zapisano ćwierćnutę cis, na miarę trzecią ćwierćnutę e, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę cis. W dolnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut e, e oktawę wyżej oraz gis, przy czym pierwszy dźwięk przeniesiono do klucza basowego. Na drugą miarę zapisano triolę ósemkową, składającą się z dźwięków cis, e oraz gis, czyli akord cis‑moll w pierwszym przewrocie, na miarę trzecią triolę ósemkową z dźwiękami e, e oktawę niżej oraz gis, natomiast na miarę czwartą ponownie triolę ósemkową z nutami cis, e oraz gis, czyli akord cis‑moll w pierwszym przewrocie. W kluczu basowym w takcie dwudziestym ósmym grana jest cała nuta‑oktawa gis; w takcie na pierwszą miarę następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], na miarę drugą zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], natomiast na miary trzecią oraz czwartą diminuendo. W takcie dwudziestym dziewiątym w kluczu basowym ponownie grana jest cała nuta‑oktawa gis; tak, jak w takcie poprzednim, na pierwszą miarę następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], na miarę drugą zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], natomiast na miary trzecią oraz czwartą diminuendo. W takcie trzydziestym raz jeszcze zapisano całą nutę‑oktawę gis, a przy dynamice na pierwszą miarę następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], na miarę drugą zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], natomiast na miary trzecią oraz czwartą diminuendo.W jedenastej linijce partytury zapisano takty od trzydziestego pierwszego do trzydziestego trzeciego. W takcie trzydziestym pierwszym w kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego; w górnym głosie na drugą miarę grana jest ćwierćnuta cis, na miarę trzecią ćwierćnuta e, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta cis. W dolnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, składająca się z pauzy oraz dźwięków e i gis, na miarę drugą triola ósemkowa, składająca się z dźwięków cis, e oraz gis, czyli akord cis‑moll w pierwszym przewrocie, na miarę trzecią triola ósemkowa, złożona z nut e, e oktawę niżej oraz gis, natomiast na miarę czwartą triola ósemkowa, złożona z dźwięków cis, e oraz gis, czyli ponownie akord cis‑moll w pierwszym przewrocie. W takcie trzydziestym drugim w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut dis, a oraz fis, czyli rozłożony akord zmniejszony dis; nuty zostały przeniesione do klucza basowego. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków his, a oraz dis, na miarę trzecią ponownie triolę ósemkową, złożoną z nut his, fis oraz dis, czyli rozłożony akord zmniejszony his, natomiast na czwartą miarę triolę ósemkową, składającą się z dźwięków a, fis oraz his. W trzydziestym trzecim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków e, cis oraz gis, czyli rozłożony akord cis‑moll; dźwięki zostały przeniesione do klucza basowego. Na drugą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut e, cis oraz gis, czyli ponownie rozłożony akord cis‑moll; na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut e, cis oraz gis, a więc również rozłożony akord cis‑moll. Na czwartą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut e, cis oraz gis, czyli raz jeszcze akord cis‑moll. W kluczu basowym w trzydziestym pierwszym takcie grana jest cała nuta‑oktawa gis, na pierwszą miarę następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], na miarę drugą zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], natomiast na miary trzecią oraz czwartą diminuendo. W trzydziestym drugim takcie w kluczu basowym zapisano całą nutę‑oktawę gis, a na pierwszą miarę odnotowano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym trzecim w kluczu basowym ponownie grana jest cała nuta‑oktawa gis. W dwunastej linijce partytury zapisano takty od trzydziestego czwartego do trzydziestego szóstego. W kluczu wiolinowym w takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut cis, fisis oraz e; na drugą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków ais, fis oraz cis, czyli akord Fis‑dur. Na miarę trzecią grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków ais, e oraz cis, czyli zmniejszony akord ais. Na czwartą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut fisis, e oraz ais. W takcie trzydziestym piątym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut fis, his oraz a, na miarę drugą triola ósemkowa, składająca się z dźwięków dis, his oraz fis, czyli akord zmniejszony his, na trzecią miarę triola ósemkowa, złożona z nut dis, a oraz fis, czyli zmniejszony akord dis, natomiast na miarę czwartą triola ósemkowa, złożona z nut his, a oraz dis. W takcie trzydziestym szóstym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut his, fis oraz a, na miarę drugą triolę ósemkową, składającą się z nut dis, fis oraz his, czyli akord zmniejszony his, na trzecią miarę triolę ósemkową, złożoną z nut dis, a oraz his, natomiast na miarę czwartą triolę ósemkową, składającą się z dźwięków fis, a oraz dis, czyli akord zmniejszony dis. W kluczu basowym w takcie trzydziestym czwartym grana jest cała nuta‑oktawa gis. W takcie trzydziestym piątym w kluczu basowym ponownie zapisano całą nutę‑oktawę gis, tym razem przedłużoną do kolejnego taktu. W kluczu basowym w takcie trzydziestym szóstym zapisano całą nutę‑oktawę gis, przedłużoną z taktu trzydziestego piątego i przedłużoną dalej, do taktu trzydziestego siódmego. W trzynastej linijce partytury zapisano takty od trzydziestego siódmego do trzydziestego dziewiątego. W kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut fis, his oraz dis, czyli akord zmniejszony his; na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut a, his oraz fis. Na trzecią miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut a, dis oraz fis, czyli zmniejszony akord dis; na miarę czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut cis, fis oraz a, czyli akord fis‑moll. W głosie dolnym na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową a oraz triolę ćwierćnutową dis, natomiast na miarę czwartą triolę‑ćwierćnutę z kropką cis. Od drugiej miary wszystkie dźwięki zostały przeniesione do klucza basowego. W takcie trzydziestym ósmym w kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego; w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, fis oraz gis, na miarę drugą ponownie triola ósemkowa, składająca się z dźwięków a, gis oraz fis, na trzecią miarę triola ósemkowa, złożona z nut dis, fis oraz a, czyli akord zmniejszony dis, na miarę czwartą triola ósemkowa, złożona z dźwięków cis, fis oraz a, czyli akord fis‑moll. W głosie dolnym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta his, na miarę trzecią ćwierćnuta dis, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta cis. W takcie trzydziestym dziewiątym w kluczu wiolinowym ponownie wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego. W górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, fis oraz gis, na miarę drugą ponownie triola ósemkowa, składająca się z dźwięków a, gis oraz fis, na trzecią miarę triola ósemkowa, złożona z nut d, fis oraz a, czyli akord D‑dur, na miarę czwartą triola ósemkowa, złożona z dźwięków cis, fis oraz a, czyli akord fis‑moll. W głosie dolnym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta his, na miarę trzecią ćwierćnuta d, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta cis. W kluczu basowym w takcie trzydziestym siódmym zapisano całą nutę‑oktawę gis, przedłużoną z taktu poprzedniego. W takcie trzydziestym ósmym w kluczu basowym grana jest na wszystkie miary cała nuta gis. W trzydziestym dziewiątym takcie w kluczu basowym ponownie grana jest cała nuta gis. W czternastej linijce partytury zapisano takty od czterdziestego do czterdziestego drugiego. W kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki w takcie czterdziestym przeniesiono do klucza basowego. W górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, fis oraz gis. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, składającą się z dźwięków a, gis oraz fis. Na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut cis, e oraz cis oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą grana jest triola ósemkowa, ponownie złożona z nut cis, e oraz cis oktawę wyżej. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta his. W takcie czterdziestym pierwszym w kluczu wiolinowym raz jeszcze wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego. Na pierwsze dwie miary grane są dwie triole ósemkowe, złożone z nut dis, a oraz cis, na miarę trzecią oraz czwartą dwie triole ósemkowe, złożone z nut dis, gis oraz his, czyli rozłożony akord Gis‑dur. W takcie czterdziestym drugim w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano pauzę półnutową, na miarę trzecią pauzę ósemkową, natomiast na miarę czwartą ósemkę z kropką gis oraz szesnastkę gis. Na czwartą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pianissimo]. W dolnym głosie dwie pierwsze miary przeniesiono do klucza basowego: na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut e, gis oraz cis, czyli akord cis‑moll, na miarę drugą triolę ósemkową, złożoną z nut gis, cis oraz e, czyli ponownie akord cis‑moll, na miarę trzecią znowu triolę ósemkową z nutami gis, cis oraz e, a więc akord cis‑moll i ten sam akord w tym samym układzie został zapisany na miarę czwartą. W kluczu basowym w takcie czterdziestym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa gis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą zapisano półnutę‑oktawę a. Na początku taktu zaznaczono początek diminuenda, które trwa dalej w kolejnym takcie. W takcie czterdziestym pierwszym w kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa fis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta‑oktawa gis. W takcie trwa diminuendo, które rozpoczęło się w poprzednim takcie; kończy się po czwartej mierze. W takcie czterdziestym drugim w kluczu basowym grana jest cała nuta‑trójdźwięk, złożony z nut cis, e oraz cis oktawę wyżej. Na pierwszą miarę zaznaczono zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rvo2eQbbQ4mae/1713270531/13Jd8t9lJm5j1Cpxl8a8C2ERPQp2B9wX.png)
![W piętnastej linijce partytury zapisano takty od czterdziestego trzeciego do czterdziestego szóstego. W takcie czterdziestym trzecim w kluczu wiolinowym w górnym głosie grana jest półnuta z kropką gis na pierwszą miarę, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym cztery razy, na każdą z miar wykonywana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, dis oraz fis. W kluczu wiolinowym w takcie czterdziestym czwartym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, a na miarę trzecią półnuta a. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisane są triole ósemkowe, złożone z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w drugim przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą triole ósemkowe złożone z nut a, cis oraz fis, czyli z akordem fis‑moll w pierwszym przewrocie. W czterdziestym piątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, na miarę trzecią ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta h. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z nut gis, h oraz e, czyli z akordem E‑dur w pierwszym przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą kolejne dwie triole ósemkowe, składające się z nut a, h oraz dis. W takcie czterdziestym szóstym w kluczu wiolinowym w górnym głosie zapisano na pierwszą miarę ćwierćnutę e, na miarę drugą oraz trzecią po pauzie ćwierćnutowej, a na czwartą miarę ósemkę z kropką gis oraz szesnastkę gis. W głosie dolnym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, h oraz e, czyli rozłożony akord E‑dur w pierwszym przewrocie; na miary drugą, trzecią oraz czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut h, e oraz gis, czyli ponownie akord E‑dur, tym razem w drugim przewrocie. W kluczu basowym w czterdziestym trzecim takcie na pierwszą miarę zapisany jest trójdźwięk‑cała nuta, złożony z dźwięków his, gis oraz ponownie his o oktawę wyżej. W kluczu basowym w takcie czterdziestym czwartym na pierwszą miarę zapisana jest półnuta‑dwudźwięk złożona z dźwięku cis w oktawie, a na miarę trzecią półnuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięku fis w oktawie. W czterdziestym piątym takcie w kluczu basowym na pierwszą oraz trzecią miarę zapisane są półnuty‑oktawy h. W takcie czterdziestym szóstym grana jest cała nuta‑oktawa, złożona z dwóch dźwięków e. W szesnastej linijce partytury zapisano takty od czterdziestego siódmego do czterdziestego dziewiątego. W takcie czterdziestym siódmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary zapisano półnutę z kropką h, a na miarę czwartą ósemkę z kropką h oraz szesnastkę h. W głosie dolnym na każdą z miar grana jest triola ósemkowa, złożona z nut h, fis oraz a. W takcie czterdziestym ósmym w głosie górnym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę h, na miarę trzecią ćwierćnutę his, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę cis. W głosie dolnym na pierwsze dwie miary zapisano po trioli ósemkowej, złożonej z nut h, e oraz gis, czyli rozłożonym akordem E‑dur, na miarę trzecią grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, fis oraz gis, natomiast na miarę czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut cis, e oraz gis, czyli rozłożony akord cis‑moll. W czterdziestym dziewiątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta dis, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta e. W głosie dolnym na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z nut dis, fis oraz gis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą grane są triole ósemkowe, składające się z dźwięków e, gis oraz cis, czyli z rozłożonego akordu cis‑moll. W kluczu basowym w takcie czterdziestym siódmym grana jest cała nuta‑oktawa dis. W takcie czterdziestym ósmym w kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa e, na miarę trzecią ćwierćnuta‑oktawa dis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta‑oktawa cis. W takcie na pierwszą miarę rozpoczyna się crescendo [czytaj: kreszendo], które kończy się po czwartej mierze. W czterdziestym dziewiątym takcie w kluczu basowym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę‑trójdźwięk, złożony z nut his, e oraz his oktawę wyżej, natomiast na miary trzecią oraz czwartą zapisano półnutę‑trójdźwięk, złożoną z nut cis, gis oraz cis oktawę wyżej. W takcie na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W siedemnastej linijce partytury zapisano takty od pięćdziesiątego do pięćdziesiątego drugiego. W pięćdziesiątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta d, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta his. W głosie dolnym na pierwsze dwie miary zapisano po trioli ósemkowej, składającej się z nut d, fis oraz a, czyli z rozłożonego akordu D‑dur, natomiast na miary trzecią oraz czwartą grane są dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków his, fis oraz gis. W takcie pięćdziesiątym pierwszym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką cis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta cis. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z nut cis, e oraz gis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll, natomiast na miary trzecią oraz czwartą zapisano po trioli ósemkowej, złożonej z nut cis, eis oraz gis, czyli z akordem Cis‑dur. W takcie pięćdziesiątym drugim w kluczu wiolinowym w górnym głowie na pierwsze trzy miary zapisano półnutę z kropką d, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę his. W głosie dolnym na wszystkie cztery miary grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków cis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll. W kluczu basowym w takcie pięćdziesiątym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa fis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta‑oktawa gis. W kluczu basowym w pięćdziesiątym pierwszym takcie grana jest cała nuta‑oktawa cis, przedłużona do kolejnego taktu. W pięćdziesiątym drugim takcie w kluczu basowym na pierwszą miarę zapisana jest ćwierćnuta‑oktawa cis, przedłużona z taktu poprzedniego, na miarę drugą zapisano ćwierćnutę‑oktawę fis, na trzecią miarę ćwierćnutę‑oktawę a, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑oktawę fis. W takcie na pierwsze dwie miary zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], które kończy się zmianą dynamiki na piano [czytaj: pjano] na miarę trzecią, po której zapisano diminuendo, trwające do końca taktu. W osiemnastej linijce partytury zapisano takty od pięćdziesiątego trzeciego do pięćdziesiątego piątego. W takcie pięćdziesiątym trzecim w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką cis, a na miarę czwartą ćwierćnuta cis. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisano triole ósemkowe, składające się z nut cis, eis oraz gis, czyli z rozłożonego akordu Cis‑dur. W takcie pięćdziesiątym czwartym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką d, a na miarę czwartą ćwierćnuta his. W głosie dolnym na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z nut cis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll. W takcie pięćdziesiątym piątym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta cis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta cis. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisano triole ósemkowe, złożone z nut cis, eis oraz gis, czyli z rozłożonym akordem Cis‑dur. W takcie pięćdziesiątym trzecim w kluczu basowym grana jest cała nuta‑oktawa cis, przedłużona do kolejnego taktu. Na pierwszą miarę zapisano też zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W kluczu basowym w takcie pięćdziesiątym czwartym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑oktawę cis, przedłużoną z taktu poprzedniego; na miarę drugą zapisano ćwierćnutę‑oktawę fis, na trzecią miarę ćwierćnutę‑oktawę a, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑oktawę fis. W takcie na pierwsze dwie miary zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], które kończy się zmianą dynamiki na piano [czytaj: pjano] na miarę trzecią, po której zapisano diminuendo, trwające do końca taktu. W takcie pięćdziesiątym piątym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa cis, na miary trzecią oraz czwartą półnuta‑oktawa fis. Na pierwszą miarę zapisano też zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W dziewiętnastej linijce partytury zapisano takty od pięćdziesiątego szóstego do pięćdziesiątego ósmego. W takcie pięćdziesiątym szóstym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką h, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta h. W głosie dolnym na pierwsze trzy miary zapisano triole ósemkowe, złożone z nut h, fis oraz a, natomiast na miarę czwartą triolę ósemkową, złożoną z dźwięków h, e oraz gis, czyli z rozłożonym akordem E‑dur. W takcie pięćdziesiątym siódmym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary zapisano dwie ćwierćnuty a, natomiast na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty gis. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut a, e oraz gis, na miarę drugą triolę ósemkową, składającą się z dźwięków a, dis oraz fis, czyli z rozłożonym akordem zmniejszonym dis, na miarę trzecią zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, dis oraz fis, natomiast na miarę czwartą triolę ósemkową, składającą się z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll. W takcie pięćdziesiątym ósmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta fis, na miarę trzecią ćwierćnuta gis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta a. Głos dolny został przeniesiony do klucza basowego; na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z nut fis, cis oraz dis. W kluczu basowym w takcie pięćdziesiątym szóstym na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką‑oktawa dis, a na miarę czwartą ćwierćnuta‑oktawa e. W takcie pięćdziesiątym siódmym w kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa cis, na miarę drugą ćwierćnuta‑oktawa dis, na trzecią miarę ćwierćnuta‑oktawa his, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta‑oktawa cis. W takcie pięćdziesiątym ósmym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa a, na miarę trzecią ćwierćnuta‑oktawa gis, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta‑oktawa fis. W takcie zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa od pierwszej miary do końca taktu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RbOiBDUECKtU7/1713270534/AiqRYkE7K8SIpUvY2x6dbGFiusDjZA2U.png)
![W dwudziestej linijce partytury zapisano takty od pięćdziesiątego dziewiątego do sześćdziesiątego pierwszego. W takcie pięćdziesiątym dziewiątym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta gis, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta gis. W dolnym głosie wszystkie dźwięki zostały przeniesione do klucza basowego. Na pierwsze dwie miary grane są triole ósemkowe, złożone z nut gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll; na miary trzecią oraz czwartą zapisano dwie triole ósemkowe, składające się z dźwięków fis, his oraz dis, czyli z rozłożonym akordem zmniejszonym his. W sześćdziesiątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta cis. W głosie dolnym na pierwszą miarę (którą przeniesiono do klucza basowego) grana jest triola ósemkowa, złożona z nut e, gis oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w pierwszym przewrocie. Na miary od drugiej do czwartej zapisano kolejne triole ósemkowe, złożone z nut gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w drugim przewrocie. W takcie sześćdziesiątym pierwszym w kluczu wiolinowym na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z nut gis, dis oraz fis. W kluczu basowym w takcie pięćdziesiątym dziewiątym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta gis, natomiast na miary trzecią i czwartą ponownie półnuta gis. Na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W takcie sześćdziesiątym w kluczu basowym pojawiają się dwa głosy. W głosie wyższym na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką gis, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym grana jest cała nuta cis. Na pierwszą miarę taktu zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]. W takcie sześćdziesiątym pierwszym w kluczu basowym w głosie wyższym na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką gis, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym grana jest cała nuta his. W dwudziestej pierwszej linijce partytury zapisano takty od sześćdziesiątego drugiego do sześćdziesiątego czwartego. W takcie sześćdziesiątym drugim w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut gis, e oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll. Na drugą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków gis, e oraz cis, czyli ponownie z rozłożonym akordem cis‑moll. Na trzecią miarę grana jest triola ósemkowa, składająca się z nut gis, e oraz cis, czyli także z rozłożonym akordem cis‑moll. Na czwartą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, e oraz cis, a więc raz jeszcze z rozłożonym akordem cis‑moll. W takcie zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], rozpoczynające się na pierwszą miarę i trwające do końca miary czwartej. W sześćdziesiątym trzecim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, dis oraz a. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, składającą się z nut his, fis oraz a. Na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut dis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem zmniejszonym dis. Ostatnia z ósemek została przedłużona na kolejną miarę. Na czwartą miarę zapisano triolę ósemkową, składającą się z nut a, gis oraz fis, przy czym pierwszy z dźwięków został przedłużony z poprzedniej miary. Ponadto na czwartą miarę zapisano również ćwierćnutę his. W takcie sześćdziesiątym czwartym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dwudźwięku e oraz cis, następnie z nut e oraz cis. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, e oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll. Na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, składającą się z dźwięków gis, e oraz cis, czyli ponownie z rozłożonym akordem cis‑moll. Na miarę czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, e oraz cis, a więc raz jeszcze z rozłożonym akordem cis‑moll. W kluczu basowym w takcie sześćdziesiątym drugim na pierwsze trzy miary w głosie górnym grana jest półnuta z kropką gis, natomiast na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W dolnym głosie grana jest cała nuta cis. W takcie na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]. W kluczu basowym w takcie sześćdziesiątym trzecim w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką gis, natomiast na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W dolnym głosie grana jest cała nuta gis oktawę niżej. W takcie na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano], a następnie diminuendo, które trwa do końca taktu. W kluczu basowym w takcie sześćdziesiątym czwartym na pierwszą miarę w głosie górnym grana jest półnuta z kropką gis, natomiast na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W dolnym głosie grana jest cała nuta cis. Na pierwszą miarę taktu zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pianissimo]], a następnie crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa od pierwszej miary do końca taktu. W dwudziestej drugiej, ostatniej linijce partytury zapisano takty od sześćdziesiątego piątego do sześćdziesiątego dziewiątego. W takcie sześćdziesiątym piątym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, dis oraz a. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, składającą się z dźwięków his, fis oraz a, na miarę trzecią triolę ósemkową z nut dis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem zmniejszonym dis; ostatni z dźwięków jest przedłużony na kolejną miarę. Na miarę czwartą grana jest triola ósemkowa, złożona z nut a (przedłużonej z poprzedniej miary), gis oraz fis. Dodatkowo na miarę czwartą zapisano ćwierćnutę his. Dźwięki od miary czwartej są przeniesione do klucza basowego. Na początku pierwszego taktu następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], a następnie zaznaczono diminuendo, które trwa dalej, w kolejnych taktach. W takcie sześćdziesiątym szóstym w kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego. Na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dwudźwięku e oraz cis, a następnie z nut gis oraz cis, które razem tworzą akord cis‑moll. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut e, cis oraz gis, czyli ponownie akord cis‑moll. Na trzecią miarę triola ósemkowa zaczyna się od pauzy, a następnie grane są dźwięki e oraz fis. Na miarę czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut cis, gis oraz e, czyli raz jeszcze z rozłożonym akordem cis‑moll. W takcie nadal trwa diminuendo, rozpoczęte w takcie sześćdziesiątym piątym. W sześćdziesiątym siódmym takcie w kluczu wiolinowym zapisano pauzę całonutową. Pod koniec taktu kończy się diminuendo, rozpoczęte w takcie sześćdziesiątym piątym. W takcie sześćdziesiątym ósmym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary zapisano pauzę półnutową, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę cis. Na miarę trzecią zapisano również zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W ostatnim, sześćdziesiątym dziewiątym takcie w kluczu wiolinowym grana jest cała nuta cis z fermatą. W kluczu basowym w takcie sześćdziesiątym piątym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką gis, natomiast na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W dolnym głosie grana jest cała nuta gis oktawę niżej. Pod taktem zaznaczono diminuendo, które zaczyna się na pierwszą miarę i trwa do końca miary czwartej. W takcie sześćdziesiątym szóstym w kluczu basowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta gis, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta cis. W niższym głosie grana jest cała nuta cis, przedłużona do kolejnego taktu. Na pierwszą miarę zapisano diminuendo. W sześćdziesiątym siódmym takcie w kluczu basowym w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z pauzy oraz nut cis i e. Na miarę drugą grana jest triola ósemkowa, składająca się z dźwięków gis, e oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll. Na miarę trzecią grana jest triola ósemkowa, złożona z nut gis, cis oraz ponownie gis, a na miarę czwartą triola ósemkowa, składająca się z dźwięków e, gis oraz ponownie e. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary grany jest dwudźwięk‑półnuta, złożony z dźwięków cis (przedłużonego z poprzedniego taktu) oraz gis. W takcie sześćdziesiątym ósmym w kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta cis, a na miary trzecią oraz czwartą grany jest akord‑półnuta, złożony z dźwięków cis, gis, cis oktawę wyżej, e oraz gis, czyli akord cis‑moll. Na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]. W ostatnim, sześćdziesiątym dziewiątym takcie w kluczu basowym grana jest cała nuta, złożona z dźwięków cis, gis, cis oktawę wyżej, e oraz gis, czyli akord cis‑moll. Nad układem zapisano fermatę.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RtEgva7s12XLJ/1713270547/12hPZN9VMZHlsFq9T3ylANbCJPL2SeQV.png)
Przedstawiona poniżej animacja dokonuje analizy i interpretacji dzieła muzycznego - Sonaty cis‑moll nr 14 Op. 27, która znana jest także pod nazwą „Sonaty Księżycowej”. W materiale utwór zostaje rozłożony na części pierwsze oraz omówiony.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R160tKTLOzVV1
Animacja do lekcji zatytułowana: Analiza muzyczna pierwszej części sonaty „Księżycowej” Ludwiga van Beethovena. [czytaj: ludwika wan betowena]
Wyjaśnij co oznacza pojęcie metrum alla breve [czytaj: alla brewe]. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Odpowiedz na pytanie. Komu Beethoven [czytaj: betowen] zadedykował omawiany utwór? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Określ tempo utworu. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Szerokiej dziedzinie analizy utworu muzycznego podlega również dopasowanie nurtu albo środowiska artystycznego, z którym definiuje się przynależność danego dzieła. Licznymi przykładami w literaturze muzycznej mogą być dzieła w twórczości muzycznej tzw. „romantycznych szkół narodowychSzkoły narodoweszkół narodowych”.
Spośród najwybitniejszych polskich kontynuatorów tradycji chopinowskiej na pierwszy plan wysuwa się postać Stanisława Moniuszki. Nadając rys historycznych wydarzeń w swojej twórczości wykazywał narodowy charakter oper i pieśni, a także kantat między innymi o tematyce litewskiej, rozbudowując tym samym dziedzictwo muzyczne w różnych gatunkach instrumentalnych i wokalno‑instrumentalnych.
„Prząśniczka” to tylko jedna z pieśni Stanisława Moniuszki, w której charakter narodowy jest mocno wyraźny. Korzystając z wiedzy z poprzednich lekcji, wymień przynajmniej jedną, inną.
Inną pieśnią, w której charakter narodowy jest mocno wyraźny to utwór „Znaszli ten kraj”.
Podchodząc analitycznie do poniższego nagrania, postaraj się dostrzec i wymienić narodowy charakter oraz cechy w pieśni „Prząśniczka”.
Najbardziej wyraźną cechą, która wskazuje na narodowy charakter „Prząśniczki” jest jej tekst w języku polskim, który kompozytor zapożyczył od poety Jana Czeczota. Jest to również przejaw nurtu romantycznego, w którym komponował Moniuszko; utwór odwołuje się do polskich motywów ludowych oraz folkloru, tekst stanowi związek pieśni z literaturą i niesie treść pozamuzyczną, Moniuszko opublikował go też w zbiorze utworów przeznaczonych do gry w domu, którego tytułem zmylił carską cenzurę (w tym celu pieśni zostały nazwane 'domowymi', a nie 'narodowymi').
Dodatkowo do polskiego charakteru nawiązuje rytm, który w „Prząśniczce” pojawia się bardzo często (i już w pierwszym takcie): ósemka z kropką oraz szesnastka na raz i dwie ósemki na dwa, które przywodzą na myśl rytm krakowiaka. Również melodyka pieśni odwołuje się do polskiego folkloru oraz ludowizny.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Plq2VG1pR
Utwór pod tytułem „Prząśniczka” z muzyką autorstwa Stanisława Moniuszko oraz słowami autorstwa Jana Czeczota. Utwór trwający 1 minutę i 33 sekundy. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, a zamieszczona aranżacja przeznaczona na głos żeński w akompaniamencie fortepianu. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest bardzo żywe, wesołe oraz sentymentalne. Tekst jest wykonywany w języku polskim.

Ważnym aspektem przy poprawnym analizowaniu dzieła muzycznego jest umieszczenie go w chronologii epoki. Dodać należy również określenie czasu w przykładowy sposób, podając np. czy dzieło należało do ars nova [czytaj: ars nowa] czy ars antiqua [czytaj: ars antikfa]- w przypadku omawiania dzieł średniowiecza lub stanowi typowy przykład dojrzałego baroku lub też jest ilustracją wczesnego romantyzmu. Dzięki dobrej znajomości literatury muzycznej i osłuchaniu, taką umiejętność można również w sobie wypracować.
Jedną z trudniejszych jest sztuka osadzenia dzieła w niezbędnych kontekstach. Dotyczy to połączenia utworu muzycznego z wydarzeniami historycznymi, religijnymi, społecznymi, filozoficznymi lub literackimi.
Kalendarium epoki klasycyzmu (ok. 1750 – ok. 1820 r.)
Muzyka polska | Muzyka europejska | Kultura i nauka |
|---|---|---|
1750 – Pierwsza polska symfonia J. Szczurowskiego | 1750 – Śmierć Jana Sebastiana Bacha | 1751 – Początek Wielkiej Encyklopedii Francuskiej (D. Diderot[czytaj: didero]) |
1765 – Urodził się Michał Kleofas Ogiński | 1764‑81 Pierwsze koncerty abonamentowe (Londyn) | 1765 – Powstaje Teatr Narodowy w Warszawie |
1771 – Symfonia D‑dur Adama Haczewskiego | 1770 – Urodził się Ludwig van Beethoven [czytaj: ludwig wan betowen] | 1770 – Powstaje obraz Canaletta [czytaj: kanaleta] Widok Warszawy od strony Pragi |
Na podstawie powyższego przykładu wybierz epokę i stwórz podobny kontekst z ulubionego utworu muzycznego. Dopasuj wydarzenie literackie, naukowe oraz z dziedziny sztuk plastycznych (w tym architektury). Przedstaw to zadanie w dowolnym formacie, pracując w grupie.
Przeanalizuj partyturę poloneza „Pożegnanie Ojczyzny” Michała Kleofasa Ogińskiego. W których miejscach kompozytor odwoływał się do standardowego rytmu poloneza, a w których od niego odchodził?
Przy analizie poloneza „Pożegnanie ojczyzny” należy pamiętać, iż jest to polonez stylizowany - nie jest więc przeznaczony do tańca, co oznacza, że do faktycznego poloneza często jedynie nawiązuje.
Charakterystyczny dla poloneza rytm z ósemką i dwiema szesnastkami na pierwszą miarę, czterema ósemkami na miarę drugą i trzecią nie występuje w dokładnie takiej formie w utworze. Można jednak odnaleźć nawiązania do tego rytmu, szczególnie w drugiej części utworu: w taktach siedemnastym oraz dziewiętnastym melodia na pierwszą miarę prowadzona jest rytmicznie poprzez ósemkę i dwie szesnastki. Równie charakterystyczny dla poloneza jako tańca jest następujący rytm: cztery szesnastki na pierwszą miarę, następnie na miarę drugą ćwierćnuta, a na miarę trzecią ósemka oraz pauza ósemkowa. Do tego rytmu kompozytor nawiązuje częściej: dokładnie w taki sposób rytmicznie zbudowany jest takt ósmy, również takt dwudziesty ma dokładnie taki sam rytm. W innych taktach Ogiński nawiązuje do poloneza, wydłużając jednak ćwierćnutę o ósemkę, a ósemkę przenosząc na 'i' po mierze trzeciej: tak jest chociażby w taktach dziewiątym czy jedenastym.
Poprzez stylizację i świadome użycie nawiązań kompozytor tworzy klimat oraz nastrój poloneza w całym utworze; nawet, kiedy bezpośrednio nie wykorzystuje rytmu tego tańca, to umiejętnie skomponowana melodia wciąż go przypomina.
Wysłuchaj poloneza „Pożegnanie Ojczyzny” Michała Kleofasa Ogińskiego. W których miejscach kompozytor odwoływał się do standardowego rytmu poloneza, a w których od niego odchodził? Możesz posiłkować się partyturą przy odpowiedzi.
Przy analizie poloneza „Pożegnanie ojczyzny” należy pamiętać, iż jest to polonez stylizowany - nie jest więc przeznaczony do tańca, co oznacza, że do faktycznego poloneza często jedynie nawiązuje.
Charakterystyczny dla poloneza rytm z ósemką i dwiema szesnastkami na pierwszą miarę, czterema ósemkami na miarę drugą i trzecią nie występuje w dokładnie takiej formie w utworze. Można jednak odnaleźć nawiązania do tego rytmu, szczególnie w drugiej części utworu: w taktach siedemnastym oraz dziewiętnastym melodia na pierwszą miarę prowadzona jest rytmicznie poprzez ósemkę i dwie szesnastki. Równie charakterystyczny dla poloneza jako tańca jest następujący rytm: cztery szesnastki na pierwszą miarę, następnie na miarę drugą ćwierćnuta, a na miarę trzecią ósemka oraz pauza ósemkowa. Do tego rytmu kompozytor nawiązuje częściej: dokładnie w taki sposób rytmicznie zbudowany jest takt ósmy, również takt dwudziesty ma dokładnie taki sam rytm. W innych taktach Ogiński nawiązuje do poloneza, wydłużając jednak ćwierćnutę o ósemkę, a ósemkę przenosząc na 'i' po mierze trzeciej: tak jest chociażby w taktach dziewiątym czy jedenastym.
Poprzez stylizację i świadome użycie nawiązań kompozytor tworzy klimat oraz nastrój poloneza w całym utworze; nawet, kiedy bezpośrednio nie wykorzystuje rytmu tego tańca, to umiejętnie skomponowana melodia wciąż go przypomina.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Plq2VG1pR
Utwór pod tytułem „Pożegnanie ojczyzny” autorstwa Michała Kleofasa Ogińskiego w wykonaniu Pianisty Akademii Muzycznej imienia Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Utwór trwający dwie minuty i pięćdziesiąt dwie sekundy. Kompozycja jest instrumentalna. Utwór jest wykonywany na fortepianie solo w średnio szybkim tempie; jego charakter jest różny w zależności od części. Początkowo brzmienie jest bardziej sentymentalne, nostalgiczne i nieco melancholijne, w późniejszej części bardziej żywe i dramatyczne.
![Grafika przedstawia partyturę poloneza a‑moll, zatytułowanego „Pożegnanie ojczyzny” autorstwa Michała Kleofasa Ogińskiego. Utwór jest napisany w metrum trzy czwarte, w tonacji a‑moll. Tempo utworu oznaczono jako moderato tristamente [czytaj: moderato tristamente], czyli umiarkowanie oraz smutno. W partyturze znajduje się partia fortepianu w dwóch kluczach: wiolinowym oraz basowym. W pierwszej linijce w kluczu wiolinowym w takcie pierwszym na pierwszą miarę grana jest ósemka e, a następnie ćwierćnuta e z akcentem. Dalej zapisano szesnastki dis oraz e, a na miarę trzecią dwie ósemki: f oraz e. Cały takt grany jest w dynamice mezzoforte [czytaj: medzoforte]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka a, a następnie trzy ósemki‑trójdźwięki, złożone z nut e, a oraz c, które razem tworzą akord a‑moll. Na trzecią miarę grana jest ósemka a, a następnie ponownie ósemka‑trójdźwięk a‑moll, złożona z dźwięków e, a oraz c. W drugim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką c, nad którą dodatkowo zaznaczono mordent. Dalej zapisano szesnastkę h, a na drugą miarę ćwierćnutę a, przedłużoną o szesnastkę do trzeciej miary i rozpoczynającą frazę, która trwa przez kolejne szesnastki: h, c oraz d. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka a, a następnie pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, a oraz c, tworzących razem tworzą a‑moll. W trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka e, a następnie ćwierćnuta e z akcentem. Dalej zapisano dwie przednutki‑szesnastki f oraz e, a następnie szesnastki dis oraz e, a na miarę trzecią ósemkę z kropką a oraz szesnastkę e, połączone frazą. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka c, dalej trzy ósemki‑dwudźwięki z nut e oraz a, a na miarę trzecią ósemka cis oraz ponownie ósemka‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e oraz a. W takcie czwartym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisana jest ósemka z kropką g z akcentem, od której rozpoczyna się fraza; dalej zapisano szesnastkę fis, a na druga miarę ćwierćnutę z kropką f, na której fraza się kończy. Pod koniec taktu grana jest jeszcze ósemka d. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka d, a dalej trzy ósemki‑dwudźwięki, złożone z nut a oraz d. Na trzecią miarę zapisano ósemkę d oraz ósemkę‑trójdźwięk, złożoną z nut f, a raz d, czyli rozłożony akord d‑moll. W drugiej linijce w kluczu wiolinowym w piątym takcie na pierwszą miarę zapisano przednutkę h, a następnie ósemkę z kropką h z akcentem o oktawę wyżej, spiętą linią frazową z szesnastką a, na drugą miarę ósemkę z kropką gis z akcentem, spiętą linią frazową z szesnastką f, a na miarę trzecią ósemkę z kropką e z akcentem, spiętą linią frazową z szesnastką dis. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka c, a następnie trzy ósemki‑dwudźwięki, złożone z nut h oraz d. Na trzecią miarę zapisano ósemkę c oraz ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut gis oraz d. W takcie szóstym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano cztery szesnastki: e, f, e oraz d, na miarę drugą ćwierćnutę c, a na trzecią miarę pauzę ósemkową oraz ósemkę a. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka a, dalej trzy ósemki‑trójdźwięki z nut e, a oraz c, a na miarę trzecią ósemka c oraz ósemka‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e oraz a. W siódmym takcie w kluczu wiolinowym zapisano dwie ósemki h, z czego druga jest przedłużona o szesnastkę do kolejnej miary oraz rozpoczyna frazę. Dalej zapisano szesnastki: d, f oraz e, a na trzecią miarę szesnastki d, c, h oraz a, przy czym na ostatniej z nich kończy się fraza. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka d, po której zapisano trzy ósemki‑dwudźwięki, złożone z nut f oraz h. Na trzecią miarę zapisano ósemkę d oraz ósemkę‑dwudźwięk z nut f oraz h. W takcie ósmym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano cztery szesnastki jako jedną frazę; są to kolejno gis, c, e oraz ponownie gis oktawę wyżej. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę h, zagraną z akcentem, która jest połączona linią frazową z ósemką a graną na trzecią miarę. Dalej zaznaczono dodatkowo pauzę ósemkową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka e, dalej ósemka‑trójdźwięk, złożona z nut e, h oraz d. Na drugą miarę zapisano pauzę ósemkową, a dalej ósemkę‑trójdźwięk, złożoną z nut e, gis oraz, a dalej ósemkę‑dwudźwięk z nut a oraz c, połączoną z poprzednim układem frazą. Pod koniec taktu zapisano pauzę ósemkową. Po takcie zaznaczono również koniec repetycji oraz oznaczenie fine. Na początku taktu dziewiątego zaznaczono początek repetycji, a także zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka e. Od trioli szesnastkowej, złożonej z dźwięków e, gis oraz h rozpoczyna się fraza, która trwa do końca taktu. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką e, a następnie ósemkę d. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, z czego druga oktawę wyżej od pierwszej, a na miary drugą oraz trzecią po dwie ósemki: najpierw dwudźwięk z nut gis oraz h, a następnie e. W dziesiątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką c, od której rozpoczyna się fraza trwająca cały takt. Dalej grane są szesnastki: f oraz e, a na trzecią miarę d, e, h oraz a. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, z czego druga oktawę wyżej od pierwszej, a na miary drugą oraz trzecią po dwie ósemki: najpierw dwudźwięk z nut a oraz c, a następnie e. W takcie jedenastym na pierwszą miarę zapisano cztery szesnastki: gis, e, gis oraz h, od których rozpoczyna się fraza trwająca cały takt. Na drugą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, a pod koniec taktu ósemka d. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, z czego druga oktawę wyżej od pierwszej, a na miary drugą oraz trzecią po dwie ósemki: najpierw dwudźwięk z nut gis oraz h, a następnie e. W dwunastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką c, od której rozpoczyna się fraza trwająca cały takt. Dalej grane są szesnastki: f oraz e, a na trzecią miarę d, e, h oraz a. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, z czego druga oktawę wyżej od pierwszej, a na miary drugą oraz trzecią po dwie ósemki: najpierw dwudźwięk z nut a oraz c, a następnie e. W takcie trzynastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta gis z fermatą. Na drugą oraz trzecią miarę jako jedna fraza grane są szesnastki: na miarę drugą e, gis, h oraz a, natomiast na miarę trzecią gis, h, d oraz c. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑trójdźwięk, złożona z nut e, h oraz e oktawę wyżej, a na drugą miarę zapisano pauzę półnutową. W takcie czternastym na pierwszą miarę zapisano cztery szesnastki, od których rozpoczyna się fraza; są to kolejno h, d, f oraz e. Na drugą miarę zapisano szesnastki d, gis, h oraz a. Na trzecią miarę grane są dwie szesnastki: gis oraz h, a następnie szesnastka z kropką f, na której kończy się fraza i nad którą zaznaczono fermatę. Pod koniec taktu grana jest jeszcze trzydziestodwójka e. Pod taktem zaznaczono crescendo [czytaj: kreszendo], trwające przez wszystkie miary. W kluczu basowym zapisano wyłącznie pauzę. W takcie piętnastym w kluczu wiolinowym następuje zmiana dynamiki na forte. Wszystkie dźwięki w tym takcie to dwudźwięki‑oktawy; na pierwszą miarę jest to ósemka z kropką e, dalej szesnastka dis, na miarę drugą ósemki e oraz f, na trzecią miarę ósemki e oraz d. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką‑czterodźwięk, złożony z nut a, c, e oraz a, czyli z akordem a‑moll; dalej zapisano szesnastkę h. Na drugą miarę grane są ósemki c oraz d, a na miarę trzecią ósemki c oraz h. W takcie szesnastym w kluczu wiolinowym ponownie wszystkie dźwięki są dwudźwiękami‑oktawami. Na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką c, następnie szesnastka h. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką a, a pod koniec taktu ósemkę c. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z dwóch nut a zagranych w oktawie. Dalej zapisano pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, a oraz c, czyli z rozłożonym akordem a‑moll. W takcie siedemnastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z dwóch dźwięków h granych w oktawie. Dalej zapisano jako jedną frazę dwie szesnastki h oraz c. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką e, a następnie ósemkę gis. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z dwóch nut e zagranych w oktawie. Dalej zapisano pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, h oraz d. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę zapisano frazę z czterech szesnastek: kolejno a, gis, a oraz h. Na drugą miarę ponownie zapisano frazę z czterech szesnastek: c, h, c oraz d. Na trzecią miarę wykonywana jest fraza z dwóch ósemek: e oraz c. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka a. Dalej zapisano pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, a oraz c, czyli z rozłożonym akordem a‑moll. W takcie dziewiętnastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka h, a następnie jako jedna fraza szesnastki h oraz e. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką e, a następnie ósemkę gis. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z dwóch nut e zagranych w oktawie. Dalej zapisano pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, h oraz d. W dwudziestym takcie na pierwsza miarę zapisano frazę złożoną z czterech szesnastek: a, gis, c oraz h. Na drugą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięków d oraz h. Na trzecią miarę zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięków c oraz a, a następnie pauzę ósemkową. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięków a oraz c, a następnie ósemkę‑trójdźwięk z nut e, gis oraz d. Na drugą miarę zapisano pauzę ósemkową, a następnie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e zagranych w oktawie. Na miarę trzecią zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut a oraz e, a następnie pauzę ósemkową. Po takcie dwudziestym zaznaczono koniec repetycji. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano początek repetycji. W kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grany jest trójdźwięk C‑dur w pierwszym przewrocie, złożony z nut e, g oraz c. Na pierwszą miarę jest grany jako ósemka i dwie szesnastki, a na drugą miarę jako dwie ósemki. Na miarę trzecią grany jest trójdźwięk G‑dur w postaci zasadniczej jako dwie ósemki. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na forte. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grany jest układ trzech dźwięków: c, g oraz ponownie c oktawę wyżej, uzupełniający akord C‑dur w kluczu wiolinowym. Na pierwszą miarę zapisano ósemkę oraz dwie szesnastki, na miarę drugą dwie ósemki. Na trzecią miarę grana jest dwa razy ósemka‑dwudźwięk z nut g oraz d, uzupełniający akord G‑dur w kluczu wiolinowym. W takcie dwudziestym drugim w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary ponownie grany jest akord C‑dur, tym razem w drugim przewrocie, a więc w układzie dźwięków g, c oraz e. Na pierwszą miarę jest zapisany jako ósemka oraz dwie szesnastki, na miarę drugą jako dwie ósemki. Na miarę trzecią zapisano dwa razy ósemkę‑trójdźwięk, złożoną z nut f, g oraz d, które razem z dźwiękami z klucza basowego tworzą dominantę septymową G. W kluczu basowym w tym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e, dalej dwie szesnastki z tym samym dwudźwiękiem, a na drugą miarę dwie ósemki z tym samym dwudźwiękiem. Na trzecią miarę zapisano dwa razy ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut g oraz h. W takcie dwudziestym trzecim w kluczu wiolinowym na pierwsze półtorej miary grany jest ponownie trójdźwięk C‑dur w pierwszym przewrocie, złożony z nut e, g oraz c. Na pierwszą miarę jest grany jako ósemka i dwie szesnastki, a na drugą miarę jako ósemka. Dalej zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut g oraz e. Na miarę trzecią grana jest dwa razy ósemka‑dwudźwięk, za pierwszym razem złożona z nut fis oraz d, za drugim razem z nut fis oraz c. W kluczu basowym na pierwsze półtorej miary grany jest układ trzech dźwięków: c, g oraz ponownie c oktawę wyżej, uzupełniający akord C‑dur w kluczu wiolinowym. Na pierwszą miarę zapisano ósemkę oraz dwie szesnastki, na miarę drugą ósemkę z tym układem, a dalej jeszcze ósemkę‑dwudźwięk z zagranym w oktawie dźwiękiem c. Na trzecią miarę grana jest dwa razy ósemka‑dwudźwięk z nut d oraz a. W dwudziestym czwartym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut g oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie dwie szesnastki: h oraz c jako fraza. Na drugą miarę zapisano ósemkę a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie szesnastki a oraz h jako frazę. Na trzecią miarę grana jest ćwierćnuta g. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę g, następnie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut g oraz h. Na miarę drugą zapisano dwie ósemki‑trójdźwięki, złożone z nut d, fis oraz c. Na trzecią miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut g oraz h. W takcie dwudziestym piątym następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c, która rozpoczyna frazę; dźwięk jest przedłużony o szesnastkę do drugiej miary. Dalej grane są szesnastki g, a oraz h, a na miarę trzecią szesnastki c, d, e oraz ponownie c, na którym kończy się fraza. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemki c oraz g, na miarę drugą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e oraz pojedynczą ósemkę g, a na trzecią miarę ponownie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e oraz pojedynczą ósemkę g. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką h, a dalej szesnastka d. Na miarę drugą zapisano ósemkę z kropką f, a następnie szesnastkę g oktawę niżej, od której rozpoczyna się fraza. Na trzecią miarę grane są szesnastki: fis, g, a oraz h, przy czym na tej ostatniej fraza się kończy. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano dwie ósemki g, z czego drugą oktawę wyżej, na miarę drugą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f oraz pojedynczą ósemkę g, a na trzecią miarę ponownie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f oraz pojedynczą ósemkę g. W takcie dwudziestym siódmym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c, która rozpoczyna frazę; dźwięk jest przedłużony o szesnastkę do drugiej miary. Dalej grane są szesnastki g, a oraz h, a na miarę trzecią szesnastki c, d, e oraz ponownie c, na którym kończy się fraza. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemki c oraz g, na miarę drugą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e oraz pojedynczą ósemkę g, a na trzecią miarę ponownie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e oraz pojedynczą ósemkę g. W takcie dwudziestym ósmym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką h, a dalej szesnastka d. Na miarę drugą zapisano ósemkę z kropką f, a następnie szesnastkę g oktawę niżej, od której rozpoczyna się fraza. Na trzecią miarę grane są szesnastki: fis, g, a oraz h, przy czym na tej ostatniej fraza się kończy. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano dwie ósemki g, z czego drugą oktawę wyżej, na miarę drugą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f oraz pojedynczą ósemkę g, a na trzecią miarę ponownie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f oraz pojedynczą ósemkę g. W takcie dwudziestym dziewiątym zaznaczono zmianę dynamiki na forte. W kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką c i szesnastka d, na miarę drugą ósemki e oraz g, a na trzecią miarę ósemki f oraz d. W kluczu basowym wszystkie dźwięki to szesnastki: na pierwszą miarę grane są kolejno c, g, e oraz g, na drugą miarę ponownie c, g, e oraz g, a na trzecią miarę h, g, d oraz g. W takcie trzydziestym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką e, dalej szesnastka dis, na drugą miarę ósemki e oraz g, a na trzecią miarę ósemki f oraz d. W kluczu basowym ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki: na pierwszą miarę grane są kolejno c, g, e oraz g, na drugą miarę ponownie c, g, e oraz g, a na trzecią miarę h, g, d oraz g. W trzydziestym pierwszym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką e, od której rozpoczyna się fraza; dalej zapisano szesnastkę d, a następnie na miarę drugą szesnastki c, h, d oraz c, a na miarę trzecią szesnastki h, a, g oraz f. W kluczu basowym wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę są to kolejno c, g, e oraz g, na miarę drugą c, c oktawę wyżej, e oraz c, na trzecią miarę f, d, a oraz d. W ostatnim, trzydziestym drugim takcie na pierwszą miarę grana jest fraza, złożona z czterech szesnastek: e, g, f oraz d, na druga miarę ćwierćnuta d, spięta frazą z ósemką c zapisaną na trzecią miarę. Pod koniec taktu zapisano pauzę ósemkową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka g, dalej ósemka‑trójdźwięk, złożona z nut g, d oraz f, na drugą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz ósemkę‑trójdźwięk z nut g, h oraz f, a na trzecią miarę ósemkę‑dwudźwięk z nut c oraz e oraz pauzę ósemkową. Po takcie zapisano koniec repetycji oraz oznaczenie ‘da capo al fine’ [czytaj: da kapo al fine].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RtsdAMUvTPEaZ/1713270683/2Ty8EuMdTRIQHRNpbbYuVquHOFADkGwd.jpg)
Dla przypomnienia poniżej charakterystyczne rytmy polskich tańców narodowych.



Style, kierunki, techniki kompozytorskie
Mówiąc o technikach kompozytorskich, stylach czy kierunkach w muzyce musimy zdawać sobie sprawę, że nie jest to wszystko równoznaczne. Dokładniej temat środków i technik kompozytorskich został omówiony w dostępnym materiale na stronie: https://zpe.gov.pl/a/srodki-techniki-kompozytorskiej/DumhvSINehttps://zpe.gov.pl/a/srodki-techniki-kompozytorskiej/DumhvSINehttps://zpe.gov.pl/a/srodki-techniki-kompozytorskiej/DumhvSINe
Myśląc o przykładach technik kompozytorskich trzeba mieć na uwadze sposób organizowania elementów dzieła muzycznego - takich jak np. rytmika, melodyka, harmonika i pozostałe - oraz ich zastosowanie warunkujące sposób pojmowania faktury utworu. Rytmika ma decydujący wpływ na rodzaj muzyki. Często podejmowany problem, co było pierwsze, melodia czy rytm nadal jest tematem spornym.
Aleatoryzm
Cantus Firmus [czytaj: kantus firmus]
Dodekafonia
Fauxbourdon [czytaj: foksbordon]
Fugowanie
Izorytmia
Przeimitowanie
Przykładowe nazwy technik kompozytorskich oraz stylów w muzyce i sztuce:
Styl brillantStyl brillantStyl brillant [czytaj: styl briląs]
Styl galantStyl galantStyl galant
Bel cantoBelcanto, bel cantoBel canto [czytaj: bel kanto]
WeryzmWeryzmWeryzm
NeoklasycyzmNeoklasycyzmNeoklasycyzm
ImpresjonizmImpresjonizmImpresjonizm
EkspresjonizmEkspresjonizmEkspresjonizm
Linia przebiegu dziejów muzyki nie zawsze układa te same schematy, gdyż nawet w jednej epoce zdarzały się różnorodne style i sposoby pojmowania muzyki. Artyści - muzycy swoimi postawami mieli inne widzenie estetyki muzycznej, tworząc ścieżkę indywidualnego rozwoju, za którym podążali naśladowcy czy wielbiciele, albo stawali na czele szkół i ugrupowań kompozytorskich tworząc dzieła według ustalonych zasad. W dawnych czasach odrębność twórcza nie przejawiała się w sposób tak świadomy, jak to zdarzało się dopiero w początkach XIX wieku. Od tego czasu bowiem w historii muzyki możemy mówić o niezależności kompozytorów oraz przenikaniu się stylów związanych np. z jakąś formą (mówimy wtedy o stylu operowym, stylu koncertowym), z indywidualizacją twórczą czy ze stylem narodowym (wykorzystanie pierwiastków narodowych i rodzimego folkloru).
Wydarzenia historyczne kładą się cieniem nie tylko na literaturze, ale bardzo silnie oddziałują na stylistykę muzyczną, której chyba najlepszym przykładem są właśnie XIX wieczne szkoły narodowe. Inaczej pojmowana jest myśli twórcza każdego z kompozytorów, tworzących rosyjską grupę skupioną pod nazwą Potężna Gromadka (należeli do niej: Modest Musorgski, Aleksander Borodin, Nikołaj Rimski Korsakow, Milij Bałakiriew [czytaj: mili bałakiriew]i Cezar Cui [czytaj: cezar kłi]). Jej sposób pojmowania i traktowania muzyki opisany jest również w bogatym materiale pod tytułem „Potężna Gromadka i jej znaczenie dla rozwoju muzyki” na stronie: https://zpe.gov.pl/a/potezna-gromadka-i-jej-znaczenie-dla-rozwoju-muzyki/DLC5t0arIhttps://zpe.gov.pl/a/potezna-gromadka-i-jej-znaczenie-dla-rozwoju-muzyki/DLC5t0arIhttps://zpe.gov.pl/a/potezna-gromadka-i-jej-znaczenie-dla-rozwoju-muzyki/DLC5t0arI

Przeanalizuj fragment partytury suity „Szeherezada” Nikołaja Rimskiego‑Korsakowa. Chociaż w utworze można odnaleźć szeroki skład instrumentalny, to kompozytor, znany jako mistrz instrumentacji (napisał nawet podręcznik na ten temat) bardzo zręcznie konstruuje poszczególne fragmenty utworu w oparciu o partie różnych instrumentów, nierzadko powierzając prowadzenie melodii tylko kilku z nich. Określ, jakie instrumenty grają w przytoczonym fragmencie.
W zamieszczonym fragmencie na początku słychać kolejne instrumenty dęte: flety, oboje, klarnety oraz fagoty, a także waltornię. Pod koniec zamieszczonego fragmentu (po fermacie) grają skrzypce oraz harfa.
Wysłuchaj fragmentu suity „Szeherezada” Nikołaja Rimskiego‑Korsakowa. Chociaż w utworze można odnaleźć szeroki skład instrumentalny, to kompozytor, znany jako mistrz instrumentacji (napisał nawet podręcznik na ten temat) bardzo zręcznie konstruuje poszczególne fragmenty utworu w oparciu o partie różnych instrumentów, nierzadko powierzając prowadzenie melodii tylko kilku z nich. Określ, jakie instrumenty słyszysz w wysłuchanym fragmencie.
W zamieszczonym fragmencie na początku słychać kolejne instrumenty dęte: flety, oboje, klarnety oraz fagoty, a także waltornię. Pod koniec zamieszczonego fragmentu (po fermacie) grają skrzypce oraz harfa.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Plq2VG1pR
Utwór pod tytułem „Wstęp. Morze i okręt Sindbada, z suity symfonicznej „Szeherezada” Opus trzydzieści pięć autorstwa Mikołaja Rimskiego Korsakowa w wykonaniu zespołu Kirov Orchestra [czytaj: kirof orchestra] pod batutą Walerija Giergijewa. Fragment trwający 46 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na orkiestrę symfoniczną. Utwór jest wykonywany w niespiesznym tempie i ma pełne zadumy, melancholijne brzmienie oraz mocno sentymentalny charakter.
![Grafika przedstawia partyturę pierwszej części pt. „Morze i okręt Sindbada” suity symfonicznej „Szeherezada” autorstwa Nikołaja Rimskiego‑Korsakowa. Utwór jest napisany w metrum alla breve [czytaj: alla brewe], czyli dwie drugie, w tonacji G‑dur. Tempo utworu oznaczono jako czterdzieści osiem półnut na minutę i opisano jako Largo e maestoso [czytaj: largo e maestozo], czyli wolno i majestatycznie. Fragment partytury ma dwie stronę, z zapisem pierwszych ośmiu taktów utworu (są to takty od ósmego do piętnastego). Rozpisane partie należą do dwóch fletów piccolo [czytaj: pikolo], dwóch fletów, dwóch obojów, dwóch klarnetów, dwóch fagotów, dwóch waltorni, dwóch trąbek, dwóch puzonów, tuby, kotłów, harfy oraz kwintetu skrzypcowego. W pierwszej linijce partytury zapisano takty od pierwszego do szóstego. Większość instrumentów ma zapisane pauzy generalne; są to kolejno flety piccolo [czytaj: pikolo], trąbki, puzony, tuba, kotły, harfa oraz kwintet skrzypcowy. W partii fletów w pierwszym takcie zapisano dwie całe nuty: g oraz h z dynamiką piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo], a także fermatę. W drugim takcie grane są całe nuty d oraz fis, nad którymi zapisano fermatę. W takcie trzecim flety grają całe nuty e oraz g, ponownie z fermatą. W czwartym takcie jeden z fletów gra całą nutę fis, a drugi ma pauzę całonutową z fermatą. W piątym takcie oba flety grają po przednutce krótkiej: jeden c, a drugi e, po czym grają z dynamiką piano całe nuty c oraz e, przedłużone do kolejnego taktu. W szóstym takcie oba flety grają przedłużone z poprzedniego taktu całe nuty c oraz e, z dodatkowym diminuendo; nad nutami zapisano fermatę. Oboje przez pierwsze trzy takty mają zapisane pauzy generalne. W takcie czwartym oboje grają całe nuty cis oraz fis, z dynamiką piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]; nad dźwiękami zapisano fermatę. W piątym takcie oboje grają po przednutce krótkiej: jeden c, a drugi e. Po przednutkach oboje mają zapisane całe nuty c oraz e z dynamiką piano; dźwięki są przedłużone do kolejnego taktu. W takcie szóstym oba oboje grają przedłużone z poprzedniego taktu całe nuty c oraz e, z dodatkowym diminuendo; nad nutami zapisano fermatę. W pierwszym takcie klarnety grają całą nutę e w oktawie, z dynamiką piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]. Nad nutami zapisano fermatę. W takcie drugim klarnety mają zapisane całe nuty d oraz a z fermatą. W takcie trzecim klarnety ponownie grają całą nutę w oktawie, tym razem jest to dźwięk c z fermatą. W takcie czwartym klarnety grają całą nutę fis oraz ais z fermatą. W takcie piątym klarnety grają po przednutce krótkiej a w oktawie, a następnie całą nutę a z dynamiką piano, przedłużoną do kolejnego taktu. W takcie szóstym oba klarnety grają przedłużone z poprzedniego taktu całe nuty a z dodatkowym diminuendo; nad nutami zapisano fermatę. Przez pierwsze dwa takty fagoty mają zapisaną pauzę generalną. W takcie trzecim jeden z fagotów gra całą nutę g z dynamiką piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo] oraz fermatą, a drugi ma zapisaną pauzę całonutową. W takcie czwartym oba fagoty grają całe nuty: jeden cis, a drugi fis; nad nutami zapisano fermatę. W piątym takcie oba fagoty grają najpierw przednutkę krótką a, po której zapisano całą nutę a z dynamiką piano, przedłużoną do kolejnego taktu. W takcie szóstym fagoty grają przedłużone z poprzedniego taktu całe nuty a z dodatkowym diminuendo; nad nutami zapisano fermatę. W partii waltorni pierwsza ma zapisaną pauzę generalną przez pierwsze cztery takty. W takcie piątym waltornia najpierw gra przednutkę krótką e, a dalej całą nutę e z dynamiką piano [czytaj: pjano], przedłużoną do kolejnego taktu. W szóstym takcie zapisano całą nutę e, przedłużoną z poprzedniego taktu, z zapisanym diminuendo oraz fermatą. Druga waltornia ma zapisaną pauzę generalną przez pierwsze sześć taktów.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R129S7De9iLi9/1713270728/2WxyhgWft6i6snQJcrPgTwaAISOwKVIN.jpg)
![Na drugiej stronie, w taktach od siódmego do ósmego, grają wyłącznie pierwsze skrzypce oraz harfa. Pozostałe instrumenty, czyli flety piccolo [czytaj: pikolo], flety, oboje, klarnety, fagoty, waltornie, trąbki, puzony, tuby, kotły, harfa oraz pozostała część kwintetu skrzypcowego mają zapisane pauzy generalne. W siódmym takcie metrum zmienia się na cztery czwarte, a tempo na lento, czyli wolno, z dodatkowym oznaczeniem czterdziestu ośmiu ćwierćnut na minutę. Harfa w kluczu wiolinowym w takcie siódmym na pierwszą miarę ma zapisaną pauzę półnutową, na miarę trzecią ćwierćnutę‑czterodźwięk, złożoną z nut e, a, c oraz ponownie e, czyli z rozłożonym akordem a‑moll; akord zagrany jest jako arpeggio [czytaj: arpedżjo] z dynamiką forte. Na czwartą miarę harfa ma zapisaną pauzę ćwierćnutową. W takcie ósmym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, na miarę drugą ćwierćnutę‑czterodźwięk, złożoną z nut e, fis, c oraz e, zagraną jako arpeggio [czytaj: arpedżjo] z dynamiką mezzoforte [czytaj: medzoforte]. Na trzecią miarę zapisano pauzę półnutową. W kluczu basowym harfa w takcie siódmym na pierwszą miarę ma zapisaną pauzę półnutową, na miarę trzecią ćwierćnutę‑czterodźwięk, złożoną z nut a, e, ponownie a oraz c, czyli z rozłożonym akordem a‑moll; akord zagrany jest jako arpeggio [czytaj: arpedżjo] z dynamiką forte. Na czwartą miarę harfa ma zapisaną pauzę ćwierćnutową. W takcie ósmym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, na miarę drugą ćwierćnutę‑czterodźwięk, złożoną z nut a, e, fis oraz c, zagraną jako arpeggio [czytaj: arpedżjo] z dynamiką mezzoforte [czytaj: medzoforte]. Na trzecią miarę zapisano pauzę półnutową. W partii pierwszych skrzypiec, które grają solo, na pierwszą miarę w takcie siódmym zapisano półnutę e, przedłużoną o ósemkę do miary trzeciej, a dalej jako jedną frazę triole szesnastkowe; kolejno dźwięki d, e, d, c, d oraz c. Na miarę czwartą zapisano jako jedną frazę kolejne triole szesnastkowe: h, c, h, a, c, e, g, fis oraz e. W ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę e, przedłużoną o ósemkę do drugiej miary, a dalej jako jedną frazę triole szesnastkowe: d, e, d, c, d oraz c. Na miarę trzecią zapisano jako jedną frazę triole szesnastkowe, złożone z dźwięków: h, c, h, a, c, e, g, fis, e. Na miarę czwartą zapisano ćwierćnutę e.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1ZOX8J8SC1bT/1713270733/27ZB5Ct5TlFd5MUZD5FfCQ9jBO0KlQBy.jpg)
Struktura gatunków i form muzycznych
Forma i jej struktura w muzyce zawsze przebiega w określonym czasie. Jak mawiał jeden z ciekawszych jej badaczy Edward Hanslick [czytaj: hanslik] na przełomie XIX/XX wieku, że muzyka jest „brzmiącą formą”, a kompozytor‑twórca trzyma w ręku wszystkie włókna tej misternej tkaniny. Poezja miesza się z dźwiękiem…”.
Ubrana w formę muzyka istniała zawsze. Decydowała o tym moda, chociaż częściej była produktem natchnienia samego artysty. Niektóre z form trwały krótką chwilę, inne modyfikowane przez lata dotrwały do naszych czasów.
Bogusław Schaeffer [czytaj: szefer] Dzieje kultury muzycznejIstnieją trzy rodzaje formy muzycznej. Bywają formy, w których wszystko wiąże się wzajemnie - od najmniejszego motywu aż po układ całości. Motywy, tematy, części - wszystko to koresponduje ze sobą ściśle, tworzy jakby jeden spójny organizm. Ale bywają formy, w których wybrany temat dominuje w całości i niejako wypełnia sobą cały utwór. Istnieją wreszcie formy, które opierają się na schematach i modelach obowiązujących dla danego gatunku muzyki.
cyt4 Źródło: Bogusław Schaeffer, Dzieje kultury muzycznej, Warszawa 1991, s. 170.
„Bolero” Maurice’a Ravela [czytaj: morisa rawela]
Jednym z ciekawszych przykładów na to, jak wiele może zrobić sprawny kompozytor z zaledwie jednym motywem jest „Bolero” Maurice’a Ravela [czytaj: morisa rawela]. Przez cały czas trwania utworu werble grają jeden, stały motyw rytmiczny; sama melodia, czyli motyw główny ma zaledwie osiemnaście taktów i jest powtarzany kilkanaście razy, choć za każdym razem rozwijany za pomocą wariacji.
![Ilustracja przedstawia skład instrumentalny potrzebny do wykonania „Bolero” Maurice'a Ravela [czytaj: morisa rawela]. Na obrazku znajdują się instrumenty ułożone w czterech liniach, jedna pod drugą. Pod każdym instrumentem jest kółko z liczbą w środku. Obok obrazka znajduje się lista instrumentów. Przy każdym napisie jest kółko z liczbą w środku. W pierwszej linii znajdują się: 1. flet piccolo [czytaj: pikolo], 2. flet, 3. oboje + obój d'amore [czytaj: de amore], 4. rożek angielski, 5. klarnety, 6. klarnet basowy, 7. fagot, 8. kontrafagot. W drugiej linii jest: 9. waltornie, 10. trąbki, 11. puzony, 12. tuba, 13. saksofony. W trzeciej linii znajdują się: 14. kotły, 15. perkusja, 16. Harfa.W ostatniej linii jest: 17. czelesta, 18. I skrzypce, 19. II drugie skrzypce, 20. Altówki, 21. wiolonczele, 22. kontrabasy. Kolorystyka instrumentów jest srebrno‑czarno‑brązowa oraz złota.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RTPMKJl4bD14M/1713270762/2VnAkv1iwQrkuhppzOgink3LlgADt4rT.jpg)
Wysłuchajmy „Bolera” dokonując jego muzycznej analizy.
Maurice Ravel [czyta: moris rawel] był jednym z wiodących twórców francuskiego impresjonizmu. Wymień drugiego czołowego kompozytora, który tworzył w tym nurcie.
Innym francuksim twórcą impresjonistycznym jest Claude Debussy [czytaj: klod debusi], prywatnie przyjaciel Ravela [czytaj: rawela].
Wysłuchaj fragmentu „Bolera” Maurice’a Ravela [czytaj morisa rawela]. Określ, jakie instrumenty słyszysz w wysłuchanym fragmencie. Czy potrafisz podać metrum utworu?
Metrum tego utworu to 6/8.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Plq2VG1pR
Utwór pod tytułem „Bolero” autorstwa Maurice’a Ravela [czytaj: morisa rawela] w wykonaniu zespołu London Symphony Orchestra [czytaj: london symfony orkestra] pod batutą Arpada Joó [czytaj: arpada joo]. Fragment trwający dwie minuty i trzydzieści dwie sekundy. Kompozycja jest wykonywana przez orkiestrę symfoniczną w rozszerzonym składzie i w średnio szybkim tempie. Utwór ma pogodne, wesołe brzmienie i składa się z wariacji kilkunastotaktowego tematu, który grają po kolei kolejne instrumenty. Charakterystyczny rytm w metrum trzy czwarte jest wybijany na werblu.
![Ilustracja przedstawia schemat przebiegu formalnego „Bolera” Maurice'a Ravela [czytaj: morisa rawela]. W lewym, górnym rogu obrazka jest napis „Bolero”. Pod spodem znajduje się tabela z dwoma wersami. W pierwszym wersie jest biały napis na czarnym tle „tempo di bolero moderato assai” [czytaj: tempo di bolero moderato assaj]. Drugi wers podzielony jest na 20 kolorowych komórek w kształcie prostokąta. Pierwsza komórka jest zielona. Znajduje się w niej czarny napis „podstawa rytmiczna”. Poniżej są liczby „00:00”. Druga komórka jest biała. Znajduje się w niej czarny napis „Temat główny część I”. Poniżej są liczby „00:12”. Trzecia komórka jest żółta. Znajduje się w niej czarny napis „Temat główny część I”. Poniżej są liczby "00:32". Trzy kolejne komórki są w kolorze ciemnoniebieskim. Znajdują się w nich następujące czarne napisy: „klarnet”, „harfa‑fagot”, „klarnet”. Pod nimi są liczby: „00:59”, „01:44”, „02:31”. Trzy kolejne komórki są w kolorze niebieskim. Znajdują się w nich następujące czarne napisy: „fagot”, „waltornia”, „saksofon tenorowy”. Pod nimi są liczby: „03:18”, „04:04”, „04:49”. Następne trzy komórki są w kolorze jasnoniebieskim. Znajdują się na nich następujące czarne napisy: „saksofon sopranino”, „flet piccolo [czytaj: pikolo], waltornia, czelesta”, „obój, obój d'amore [czytaj: de amore], rożek angielski, 2 klarnety”. Pod nimi są liczby: „05:35”, „06:20”, „07:05”. Trzy kolejne komórki są w kolorze bladoniebieskim. Znajdują się w nich następujące czarne napisy: „puzon”, „skrzypce, instrumenty dęte drewniane, bęben”, „orkiestra”. Pod nimi są liczby: „07:50”, „09:21”, „10:06”. Następne trzy komórki są w kolorze białym. Znajdują się na nich następujące czarne napisy: „tuba”, „saksofon sopranino, puzon i wiolonczele”, „trąbki, flety, saksofony, skrzypce”. Pod nimi są liczby: „10:54”, „11:36”, „12:21”. Dziewiętnasta komórka jest w kolorze pomarańczowym. Znajduje się w niej czarny napis „wielki bęben, gong”. Pod nią są liczby „14:05”. Ostatnia komórka jest w kolorze jasnopomarańczowym. Znajduje się w niej czarny napis „orkiestra”. Pod nią są liczby „14:15”. Liczby te oznaczają czas przebiegu utworu i wyznaczają charakterystyczne momenty wejść poszczególnych instrumentów.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RPDm8LRIMICDq/1713270815/ebiglf1jS8PCbx2Kh2MCU9veNrv0vhZ8.jpg)
Dolna linia schematu przebiegu formalnego obrazuje czas przebiegu utworu i wyznacza charakterystyczne momenty wejść poszczególnych instrumentów z najbardziej znanym na świecie tematem melodycznym. Płyta z „Bolerem” Maurice’a Ravela [czytaj: morisa rawela] o kompozytora, omówieniem szczegółów powstania utworu, przedstawieniem tła wydarzeń historycznych i okoliczności związanych z przemianami jakie towarzyszyły powstaniu utworu, nie pomijając rozwoju sztuki i kultury. Wykonawcy z dyrygentem Claudiem Abado [czytaj: klaudiem abado] i wytwórnią Deutsche Grammophon [czytaj: dojcze gramofon] gwarantują najwyższy poziom doznań muzycznych.
Wysłuchajmy utworów z dwóch odmiennych epok: Klasycznego Wolfganga Amadeusza Mozarta [czytaj: mocarta] i jedną z najbardziej znanych SonatSonataSonat C‑dur nr 16, część I KV 545 oraz romantycznie brzmiącego Fryderyka Chopina [czytaj: szopena] w Nokturnie Es‑dur Op. 9 Nr 2 w wykonaniu pianisty Vadima Chaimovicha [czytaj: wadima czajmowicza].
![Fotografia przedstawia zbliżenie na fragment płyty winylowej z żółtą etykietą i logo Deutsche Grammophon [czytaj: dojcze gramofon]. Poniżej znajduje się napis: Johannes Brahams, Vier ernste Gesänge [czytaj: johanes brahams, wie ernste gesenje] , op.121, Nr. 2: Ich wandte mich und sah an alle [czytaj: iś wande miś un sah nach ale], die Unrecht leiden [czytaj: di unreśt lajden], Dietrich Fischer- Dieskau [czytaj: ditriś fisszar diksał], Bariton, Klavier: Herth Klust [czytaj: klawier: hert klus]. Logo składa się z bukietu tulipanów. Umieszczone zostało w górnej części etykiety.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RZPdGaVGdaLfk/1713270818/1NSi3s96ApPsPL746IxMM8uGZ36jam0b.jpg)
Podsumowanie
Sztuka poznawania i rozpoznawania utworów muzycznych nie jest łatwa. Konkurs „Jaka to melodia?” może dotyczyć wielu warstw utworu, stylistki, techniki kompozytorskiej i stawiania pytań dotyczących, kiedy dzieło powstało, w jakiej epoce, kto jest jego autorem. Przydatną staje się wszelka wiedza z wielu dziedzin, bowiem powiedzieć „coś” o utworze to znać historię powszechną, geografię, dzieje polityczne, ruchy religijne i zmiany zachodzące w szeroko rozumianej kulturze i sztuce. Szerokie horyzonty nie biorą się z wyuczonych formułek, lecz z osłuchania utworów i przypisywania im zdarzeń. Warto sięgnąć wtedy nie tylko po partyturę samego dzieła, ale po książkę, literaturę czy poezję. W tym celu należy również podnieś wzrok ku górze, spojrzeć na otaczającą nas architekturę, wystrój wnętrz, przyjrzeć się z bliska obrazom tworzonym w czasie, kiedy istniał osobliwy świat powstania utworu muzycznego. Wtedy dopiero pozna się smak prawdziwej sztuki i wjedzie się w sedno cech stylistycznych słuchanego utworu, reprezentującego określoną epokę muzyczną.
Ćwiczenie
W swojej odpowiedzi wykorzystaj takie pojęcia jak: rytmika, dynamika, instrumentacja, agogika, crescendo [czytaj: kreszendo], zmiana tonacji, skład orkiestry symfonicznej.
Poniżej przykładowy opis do utworu: Maurice Ravel [czytaj: moris rawel] - Bolero
Maurice Ravel [czytaj: moris rawel] urodził się we Francji w 1875 roku; przez większą część życia mieszkał w Paryżu, gdzie studiował w Konserwatorium. Na jego muzykę wpływało pochodzenie (jego matka była Baskijką, stąd liczne nawiązania do muzyki hiszpańskiej w twórczości kompozytora), okoliczności (kierunek impresjonistyczny, w którym komponował) oraz otoczenie (stąd fascynacje muzyką rosyjską, bardzo popularną we Francji na początku XX wieku). Warto pamiętać, że Ravel [czytaj: rawel] pisał przede wszystkim utwory fortepianowe (a także pieśni), jednak został zapamiętany głównie dzięki swoim dziełom orkiestrowym. Maurice Ravel [czytaj: moris rawel] był mistrzem instrumentacji, co zostało przez niego w pełnym zakresie wykorzystane w „Bolerze”. Opracowywał na orkiestrę nie tylko swoje utwory, ale również dzieła innych kompozytorów – jak np. „Obrazki z wystawy”, czyli miniatury fortepianowe Modesta Musorgskiego [czytaj: musorskiego]. Jako prekursor impresjonizmu w muzyce rywalizował z Claude’em Debussy’ym [czytaj: klodem debusim] o miano ważniejszego. Innymi ważnymi kompozytorami tego nurtu z przełomu XIX i XX wieku byli Paul Dukas [czytaj: pol dukas], Rosjanin Aleksandr Skriabin czy polski przedstawiciel impresjonizmu – Karol Szymanowski. Ravel [czytaj: rawel] tworzył zróżnicowane utwory – od takich na głos i orkiestrę (jak „Szeherezada”), przez balety („Daphnis i Chloe”) [czytaj: dafnis i kloe] i opery („Godzina hiszpańska”) po fugi, kantaty i miniatury fortepianowe. Jego najbardziej znanym dziełem jest utwór na orkiestrę, czyli „Bolero”. Ten utwór Ravel [czytaj: rawel] skomponował w 1928 roku, i, co ciekawe, został on napisany na zamówienie. Zamówiła go przyjaciółka kompozytora, rosyjska tancerka i producentka Ida Rubinstein [czytaj: ida rubensztajn]. Zależało jej na muzyce baletowej z wyraźnymi wpływami hiszpańskimi. Sam kompozytor początkowo nie przykładał zbyt wielkiej wagi do swojego dzieła, w notatkach nazywając go „prostym i bezpośrednim”. Utwór nie przypadł do gustu publiczności podczas premiery; słuchacze w Operze Paryskiej gwizdali i krzyczeli z niezadowoleniem. Z czasem jednak utwór „chwycił”, stając się jednym z najczęściej słuchanych dzieł dwudziestowiecznej muzyki klasycznej; jest przeznaczony na orkiestrę symfoniczną w rozszerzonym składzie i wykonywany w tonacji C‑dur. Jak sam tytuł dzieła wskazuje, „Bolero” oparte jest na hiszpańskim tańcu ludowym o takiej samej nazwie. Charakterystyczne dla tańca jest metrum 3/4 oraz użycie kastanietów. Do perkusyjnego, rytmicznego charakteru tańca Ravel [czytaj rawel] nawiązuje już na samym początku utworu poprzez wybijane na werblu ostinato. Rytm ostinato składa się z zaledwie dwóch taktów: w pierwszym grana jest na pierwszą miarę ósemka oraz triola szesnastkowa, na drugą miarę powtarzane jest to samo, na miarę trzecią grane są dwie ósemki. W drugim takcie pierwsze dwie miary są takie same, jak w pierwszym, czyli grane są odpowiednio ósemka oraz triola szesnastkowa. Na ostatnią, trzecią miarę wykonywane są dwie triole szesnastkowe. Ostinato powtarza się przez cały utwór. Nie tylko grany na werblu rytm jest powtarzany. Cały pomysł utworu oparty jest na prostym, osiemnastotaktowym temacie, który jest rozwijany w formie wariacji i grany za każdym razem przez inne instrumenty. Poziom dynamiczny narasta przez całe trwanie dzieła, tworząc w rezultacie kilkunastominutowe crescendo [czytaj: kreszendo]. Jest to osiągnięte przez odgrywanie tematu przez kolejne instrumenty, które po zakończeniu włączają się w akompaniament, którego obsada wciąż się powiększa. Utwór rozpoczyna werbel, a wraz z nim altówki i wiolonczele w akompaniamencie oraz wykonujący temat flet. Instrumenty smyczkowe grają swoje partie pizzicato [czytaj: piccikato]. Po wykonaniu tematu, flet zaczyna grę ostinato razem z werblem, a temat zostaje przejęty przez klarnet. Dalej temat wykonują: fagot, klarnet es, obój miłosny, trąbka, saksofon tenorowy i sopranowy, czelesta, dwa flety piccolo [czytaj: pikolo] oraz waltornia (jednocześnie), obój, obój miłosny, rożek angielski oraz klarnety (równocześnie), puzon, a następnie jednocześnie wiele instrumentów jeszcze kilka razy (głównie dętych). W tym samym czasie kolejne instrumenty dołączają do dwutaktowego akompaniamentu złożonego z ćwierćnut oraz ósemek, granego początkowo przez altówki i wiolonczele, a inne do ostinato werbla. Z czasem dynamika narasta coraz mocniej; orkiestra rozpoczyna grę od dynamiki piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo], by w finale grać w dynamice forte fortissimo possibile [czytaj: forte fortissimo posibile]. Tempo utworu jest niezmienne przez cały czas jego trwania; Ravel [czytaj: rawel] krytykował dyrygentów, którzy przyspieszali wraz ze wzrostem dynamiki. Kompozytor zapisał samo tempo jako Tempo di Bolero, moderato assai [czytaj: tempo di bolero, moderato asaj], co oznacza „tempo bolera, bardzo umiarkowane”. Ravel [czytaj: rawel] zapisał również dokładne tempo metronomu: w pierwszej opublikowanej wersji było oznaczone jako 66, w późniejszych 72 miary na minutę. Chociaż główny motyw jest napisany w tonacji C‑dur, to od połowy utworu dodatkowe instrumenty zdwajają go w innych tonacjach. Podczas, gdy waltornia wykonuje temat, czelesta powtarza go dwie oktawy wyżej, a flety piccolo [czytaj: pikolo] grają ją w E‑dur oraz G‑dur. W dalszej części utworu temat grany jest jeszcze w G‑dur jako zdwojenie (albo kwintę czystą niżej, albo kwartę czystą wyżej od tematu w C‑dur). Poza tymi przykładami melodia jest harmonizowana wyłącznie w sposób diatoniczny. Na sam koniec utworu, w finale, w temacie grane jest glissando instrumentów dętych. Podsumowując, utwór ma dość prostą konstrukcję: w akompaniamencie grane jest dwutaktowe ostinato, wykonywane początkowo przez werbel, oraz również dwutaktowy prosty motyw, początkowo wykonywany przez altówki i wiolonczelę. Osiemnastotaktowy temat powtarzany jest kilkanaście razy przez kolejne instrumenty w formie prostych wariacji. Dzieło ma stałe tempo oraz dynamikę rosnącą od piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo] do forte fortissimo possibile [czytaj: forte fortissimo posibile]. Dzięki charakterystycznej melodii utwór stał się ponadczasowy i jest jedną z najbardziej znanych oraz lubianych kompozycji w historii.
Na podstawie poniższego fragmentu utworu dokonaj opisowej analizy muzycznej. Podczas słuchania wykorzystaj wszystkie wiadomości również te, które wykraczają poza przedmiot historii muzyki.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/b/Plq2VG1pR
Utwór pod tytułem „Bolero” autorstwa Maurice’a Ravela [czytaj: morisa rawela] w wykonaniu zespołu London Symphony Orchestra [czytaj: london symfony orkestra] pod batutą Arpada Joó [czytaj: arpada joo]. Fragment trwający dwie minuty i trzydzieści dwie sekundy. Kompozycja jest wykonywana przez orkiestrę symfoniczną w rozszerzonym składzie i w średnio szybkim tempie. Utwór ma pogodne, wesołe brzmienie i składa się z wariacji kilkunastotaktowego tematu, który grają po kolei kolejne instrumenty. Charakterystyczny rytm w metrum trzy czwarte jest wybijany na werblu.
W swojej odpowiedzi wykorzystaj takie pojęcia jak: rytmika, dynamika, instrumentacja, agogika, crescendo [czytaj: kreszendo], zmiana tonacji, skład orkiestry symfonicznej.
Poniżej przykładowy opis do utworu: Maurice Ravel [czytaj: moris rawel] - Bolero
Maurice Ravel [czytaj: moris rawel] urodził się we Francji w 1875 roku; przez większą część życia mieszkał w Paryżu, gdzie studiował w Konserwatorium. Na jego muzykę wpływało pochodzenie (jego matka była Baskijką, stąd liczne nawiązania do muzyki hiszpańskiej w twórczości kompozytora), okoliczności (kierunek impresjonistyczny, w którym komponował) oraz otoczenie (stąd fascynacje muzyką rosyjską, bardzo popularną we Francji na początku XX wieku). Warto pamiętać, że Ravel [czytaj: rawel] pisał przede wszystkim utwory fortepianowe (a także pieśni), jednak został zapamiętany głównie dzięki swoim dziełom orkiestrowym. Maurice Ravel [czytaj: moris rawel] był mistrzem instrumentacji, co zostało przez niego w pełnym zakresie wykorzystane w „Bolerze”. Opracowywał na orkiestrę nie tylko swoje utwory, ale również dzieła innych kompozytorów – jak np. „Obrazki z wystawy”, czyli miniatury fortepianowe Modesta Musorgskiego [czytaj: musorskiego]. Jako prekursor impresjonizmu w muzyce rywalizował z Claude’em Debussy’ym [czytaj: klodem debusim] o miano ważniejszego. Innymi ważnymi kompozytorami tego nurtu z przełomu XIX i XX wieku byli Paul Dukas [czytaj: pol dukas], Rosjanin Aleksandr Skriabin czy polski przedstawiciel impresjonizmu – Karol Szymanowski. Ravel [czytaj: rawel] tworzył zróżnicowane utwory – od takich na głos i orkiestrę (jak „Szeherezada”), przez balety („Daphnis i Chloe”) [czytaj: dafnis i kloe] i opery („Godzina hiszpańska”) po fugi, kantaty i miniatury fortepianowe. Jego najbardziej znanym dziełem jest utwór na orkiestrę, czyli „Bolero”. Ten utwór Ravel [czytaj: rawel] skomponował w 1928 roku, i, co ciekawe, został on napisany na zamówienie. Zamówiła go przyjaciółka kompozytora, rosyjska tancerka i producentka Ida Rubinstein [czytaj: ida rubensztajn]. Zależało jej na muzyce baletowej z wyraźnymi wpływami hiszpańskimi. Sam kompozytor początkowo nie przykładał zbyt wielkiej wagi do swojego dzieła, w notatkach nazywając go „prostym i bezpośrednim”. Utwór nie przypadł do gustu publiczności podczas premiery; słuchacze w Operze Paryskiej gwizdali i krzyczeli z niezadowoleniem. Z czasem jednak utwór „chwycił”, stając się jednym z najczęściej słuchanych dzieł dwudziestowiecznej muzyki klasycznej; jest przeznaczony na orkiestrę symfoniczną w rozszerzonym składzie i wykonywany w tonacji C‑dur. Jak sam tytuł dzieła wskazuje, „Bolero” oparte jest na hiszpańskim tańcu ludowym o takiej samej nazwie. Charakterystyczne dla tańca jest metrum 3/4 oraz użycie kastanietów. Do perkusyjnego, rytmicznego charakteru tańca Ravel [czytaj rawel] nawiązuje już na samym początku utworu poprzez wybijane na werblu ostinato. Rytm ostinato składa się z zaledwie dwóch taktów: w pierwszym grana jest na pierwszą miarę ósemka oraz triola szesnastkowa, na drugą miarę powtarzane jest to samo, na miarę trzecią grane są dwie ósemki. W drugim takcie pierwsze dwie miary są takie same, jak w pierwszym, czyli grane są odpowiednio ósemka oraz triola szesnastkowa. Na ostatnią, trzecią miarę wykonywane są dwie triole szesnastkowe. Ostinato powtarza się przez cały utwór. Nie tylko grany na werblu rytm jest powtarzany. Cały pomysł utworu oparty jest na prostym, osiemnastotaktowym temacie, który jest rozwijany w formie wariacji i grany za każdym razem przez inne instrumenty. Poziom dynamiczny narasta przez całe trwanie dzieła, tworząc w rezultacie kilkunastominutowe crescendo [czytaj: kreszendo]. Jest to osiągnięte przez odgrywanie tematu przez kolejne instrumenty, które po zakończeniu włączają się w akompaniament, którego obsada wciąż się powiększa. Utwór rozpoczyna werbel, a wraz z nim altówki i wiolonczele w akompaniamencie oraz wykonujący temat flet. Instrumenty smyczkowe grają swoje partie pizzicato [czytaj: piccikato]. Po wykonaniu tematu, flet zaczyna grę ostinato razem z werblem, a temat zostaje przejęty przez klarnet. Dalej temat wykonują: fagot, klarnet es, obój miłosny, trąbka, saksofon tenorowy i sopranowy, czelesta, dwa flety piccolo [czytaj: pikolo] oraz waltornia (jednocześnie), obój, obój miłosny, rożek angielski oraz klarnety (równocześnie), puzon, a następnie jednocześnie wiele instrumentów jeszcze kilka razy (głównie dętych). W tym samym czasie kolejne instrumenty dołączają do dwutaktowego akompaniamentu złożonego z ćwierćnut oraz ósemek, granego początkowo przez altówki i wiolonczele, a inne do ostinato werbla. Z czasem dynamika narasta coraz mocniej; orkiestra rozpoczyna grę od dynamiki piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo], by w finale grać w dynamice forte fortissimo possibile [czytaj: forte fortissimo posibile]. Tempo utworu jest niezmienne przez cały czas jego trwania; Ravel [czytaj: rawel] krytykował dyrygentów, którzy przyspieszali wraz ze wzrostem dynamiki. Kompozytor zapisał samo tempo jako Tempo di Bolero, moderato assai [czytaj: tempo di bolero, moderato asaj], co oznacza „tempo bolera, bardzo umiarkowane”. Ravel [czytaj: rawel] zapisał również dokładne tempo metronomu: w pierwszej opublikowanej wersji było oznaczone jako 66, w późniejszych 72 miary na minutę. Chociaż główny motyw jest napisany w tonacji C‑dur, to od połowy utworu dodatkowe instrumenty zdwajają go w innych tonacjach. Podczas, gdy waltornia wykonuje temat, czelesta powtarza go dwie oktawy wyżej, a flety piccolo [czytaj: pikolo] grają ją w E‑dur oraz G‑dur. W dalszej części utworu temat grany jest jeszcze w G‑dur jako zdwojenie (albo kwintę czystą niżej, albo kwartę czystą wyżej od tematu w C‑dur). Poza tymi przykładami melodia jest harmonizowana wyłącznie w sposób diatoniczny. Na sam koniec utworu, w finale, w temacie grane jest glissando instrumentów dętych. Podsumowując, utwór ma dość prostą konstrukcję: w akompaniamencie grane jest dwutaktowe ostinato, wykonywane początkowo przez werbel, oraz również dwutaktowy prosty motyw, początkowo wykonywany przez altówki i wiolonczelę. Osiemnastotaktowy temat powtarzany jest kilkanaście razy przez kolejne instrumenty w formie prostych wariacji. Dzieło ma stałe tempo oraz dynamikę rosnącą od piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo] do forte fortissimo possibile [czytaj: forte fortissimo posibile]. Dzięki charakterystycznej melodii utwór stał się ponadczasowy i jest jedną z najbardziej znanych oraz lubianych kompozycji w historii.
Muzyka instumentalna|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Muzyka wokalno-instrumentalna|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Preklasycyzm|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Preklasycyzm|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Muzyka orkiestrowa|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Muzyka instumentalna|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Muzyka wokalno-instrumentalna|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Preklasycyzm|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Preklasycyzm|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Muzyka orkiestrowa|1. kameralistyka, 2. kategorie, 3. muzyka fortepianowa, 4. symfonie, 5. divirtimento, 6. szkoły kompozytorskie, 7. Sturm und Drang, 8. msza
Połączenie utworu muzycznego z wydarzeniami historycznymi, religijnymi, społecznymi czy literackimi stanowi jedną z trudniejszych sztuk.
Na podstawie poniższych wydarzeń uzupełnij pozostałe poznane treści i dodaj te, (przynajmniej po dwa dla każdego rodzaju wydarzenia) które są Ci znane.
Muzyka polska:
1750 - pierwsza polska symfonia J. Szczurkowskiego
Muzyka europejska:
1756- urodził się Wolfgang Amadeusz Mozart [czytaj: mocart]
Kultura i nauka:
1752- odkrycie elektryczności atmosferycznej
Wszystkie wymagane daty i wydarzenia znajdziesz w lekcji.
Przykładowa odpowiedź:
Muzyka europejska
1750 - śmierć Jana Sebastiana Bacha
1770 - urodził się Ludwig van Beethoven [czytaj: ludwig wan betowen]
Słownik pojęć
to metoda poznawania sztuki w sposób zintegrowany (występują elementy: dramy, pantomimy, plastyki), ukazująca podstawowe cechy muzyki (rytm, melodia, harmonia) przy pomocy realizacji różnorodnych opracowań utworów muzycznych.
[czytaj: belkanto], bel canto [czytaj: bel kanto] styl muzyki wokalnej, a także technika wokalna w operze włoskiej XVII‑XIX w.
taniec hiszpański; też: muzyka do tego tańca.
kierunek w literaturze i sztuce początku XX w. traktujący dzieło jako subiektywny wyraz spotęgowanych przeżyć artysty.
znak graficzny nad nutą lub pauzą, przedłużający dowolnie czas ich trwania; też: przedłużenie czasu wykonania danej nuty lub pauzy.
(z francuskiego: impressionisme [czytaj: impresionizm] < z łaciny impressio [czytaj: impreszjo] ‘odbicie’, ‘wrażenie’), termin muzyczny, kierunek w muzyce na przełomie XIX i XX w., reprezentowany głównie przez twórczość C. Debussy’ego,[czytaj: debusiego] częściowo także przez twórczość M. Ravela [czytaj: rawela], w Wielkiej Brytanii - C. Scotta [czytaj: skota], we Włoszech - G. Pucciniego [czytaj: pucziniego](opera Turandot) i O. Respighiego [czytaj: respigiego], w Polsce - K. Szymanowskiego.
znak graficzny, w którym połączono dwie lub trzy litery.
(neo - z greki nowy i klasycyzm - z łaciny pierwszorzędny) , klasycyzm współczesny, kierunek w literaturze europejskiej XIX i XX w., nawiązujący do szeroko pojmowanej tradycji antycznej i nowożytnej, zauważalny również w innych dziedzinach sztuki, w tym w muzyce. Kierunek rozwinięty gł. w poezji XX w., postulujący aktualizację form przeszłości i twórcze wykorzystanie mitów, symboli i obrazów tradycji europejskiej.
(neo z greki i romantyzm z francuskiego), postromantyzm, kierunek artystyczny na przełomie XIX i XX w., nawiązujący do romantyzmu termin upowszechniony przede wszystkim w muzyce.
instrumentalny utwór muzyczny składający się zwykle z trzech lub czterech odrębnych części.
[czytaj: briląs] termin muzyczny, styl w muzyce fortepianowej pierwszej połowy XIX w., odznaczający się rozbudowanymi partiami popisowymi (wirtuozowskie pasaże, błyskotliwe figury, ornamenty) i odcinkami o charakterze kantylenowym (śpiewnym), sentymentalnym, zwłaszcza w takich gatunkach i formach, jak: koncert, sonata, rondo, nokturn, polonez, walc.
styl w muzyce pierwszej połowy XVIII w., popularny na dworach francuskich.
utwór muzyczny przeznaczony na orkiestrę.
to ruch muzyczny, który powstał w drugiej połowie XIX wieku jako odpowiedź na nacisk romantyzmu germańskiego oraz opery włoskiej. Nurt ten miał na celu podkreślać oraz promować wartości oraz piękno poszczególnych narodów poprzez muzykę ludową oraz folklor.
(z włoskiego), termin muzyczny, kierunek zapoczątkowany pod koniec XIX w. we włoskiej twórczości operowej (odpowiadający naturalizmowi w literaturze), głoszący postulat realistycznych wątków treściowych w librettach, wprowadzający efekty naturalistyczne, unikający tematyki historyczno‑mitologicznej, dążący zaś do ukazania prawdy we współczesnych stosunkach społecznych.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
Encyklopedia PWN – wydanie internetowe.
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Notatki ucznia
Galeria

![Grafika przedstawia partyturę fragmentu Vivace [czytaj: wiwacze], czyli pierwszą część części siódmej symfonii A‑dur autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwiga wan betowena]. Utwór jest napisany w metrum sześć ósmych, w tonacji A‑dur. Tempo utworu oznaczono vivace, czyli żywo. Fragment partytury ma sześć stron i liczy czterdzieści taktów. Rozpisane partie należą do dwóch fletów, dwóch obojów, dwóch klarnetów, dwóch fagotów, dwóch waltorni, dwóch trąbek, kotłów oraz kwintetu skrzypcowego. W pierwszym takcie w partii fletów zaznaczono dynamikę jak sempre piano [czytaj: sempre pjano], czyli zawsze piano [czytaj: pjano]. Na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką e, następnie szesnastka e oraz ósemka e. Na miarę czwartą grane są ponownie takie same trzy dźwięki. Motyw powtarza się w takcie drugim oraz trzecim. W czwartym takcie pierwszy flet ponownie gra dwa razy ósemkę z kropką e, szesnastkę e oraz ósemkę e, natomiast drugi flet gra cis z takim samym rytmem. Pod czwartym taktem zaznaczono crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie piątym pierwszy z fletów gra na pierwszą miarę ćwierćnutę z kropką e, przedłużoną dalej o ósemkę z kropką, a dalej szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Drugi flet na pierwszą miarę gra ćwierćnutę cis, a następnie ma zapisane pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. Pod taktem zapisano dynamikę piano [czytaj: pjano]. W szóstym takcie gra tylko pierwszy flet; rozpoczyna od przednutki cis, po której zapisano ćwierćnutę z kropką d, przedłużoną o ósemkę z kropką, a następnie szesnastkę fis oraz ósemkę gis, obie z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie siódmym flet gra ćwierćnutę a, następnie ósemkę a oraz ósemkę z kropką a, a następnie szesnastkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W ósmym takcie flet rozpoczyna od ósemki cis, która grana jest jako jedna fraza razem z ćwierćnutą h, a następnie zapisano trzy przednutki trzydziestkodwójkowe: cis, h oraz ais, po których grana jest na miarę trzecią ósemka z kropką h, szesnastka cis oraz ósemka d, przy czym dwie ostatnie z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W pierwszym takcie w partii obojów zaznaczono dynamikę jak sempre piano [czytaj: sempre pjano], czyli zawsze piano [czytaj: pjano]. Na pierwszą miarę grany jest motyw, składający się z ósemki z kropką e, następnie szesnastki e oraz ósemki e. Motyw grany jest też na czwartą miarę, a dalej powtarza się w taktach drugim oraz trzecim. W czwartym takcie na pierwszą miarę zaznaczono pauzę ćwierćnutową, a następnie pauzę ósemkową; na miarę czwartą oboje grają w oktawie dźwięk e, najpierw jako ósemkę z kropką, później jako szesnastkę oraz ósemkę. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie piątym oboje mają zaznaczoną dynamikę piano [czytaj: pjano] oraz półnutę z kropką e, zagraną w oktawie; dźwięk jest przedłużony na takty szósty, siódmy oraz ósmy. W partii klarnetów przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym klarnety na pierwszą miarę mają zapisaną pauzę ćwierćnutową, a dalej ósemkową; na miarę czwartą klarnety grają ósemkę z kropką cis oraz e, a następnie po szesnastce (ponownie cis oraz e) i ósemkę (również cis oraz e). Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie piątym klarnety grają po półnucie z kropką; jeden dźwięk cis, a drugi e. Pod taktem zaznaczono dynamikę piano [czytaj: pjano]. W szóstym takcie klarnety ponownie grają po półnucie z kropką, tym razem jeden h, a drugi d. W siódmym takcie pierwszy klarnet gra ćwierćnutę cis, ósemkę e, ósemkę z kropką e, szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a drugi ćwierćnutę a, ósemkę cis, ósemkę z kropką cis, szesnastkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W ósmym takcie pierwszy klarnet gra ósemkę cis, ujętą w jedną frazę z ćwierćnutą h, przedłużoną o ósemkę z kropką, a następnie szesnastkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]; drugi z klarnetów gra ósemkę a oraz ćwierćnutę gis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a następnie szesnastkę a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii fagotów przez pierwsze dwa takty zapisana jest pauza generalna. W takcie trzecim zaznaczono dynamikę piano [czytaj: pjano]; na pierwsze trzy miary grana jest nuta e, najpierw jako ósemka z kropką, następnie jako szesnastka i ósemka. Motyw jest powtarzany w miarach od czwartej do szóstej. W czwartym takcie pierwszy z fagotów ponownie gra dwa razy motyw z nutą e, a drugi fagot gra ten sam motyw rytmiczny z dźwiękiem cis. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W piątym takcie fagoty grają po półnucie z kropką: jeden cis, a drugi a. Pod taktem zapisano dynamikę piano [czytaj: pjano]. W szóstym takcie fagoty ponownie grają po półnucie z kropką; tym razem jeden gra h, a drugi d. W siódmym takcie oba fagoty grają ten sam motyw rytmiczny, jednak dźwięki są zapisane w interwale tercji. Grane są kolejno: ćwierćnuta (pierwszy fagot cis, drugi a), ósemka (pierwszy fagot e, drugi cis), ósemka z kropką (pierwszy fagot e, drugi cis), szesnastka z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] (pierwszy fagot d, drugi h) oraz ósemka z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] (pierwszy fagot cis, drugi a). W ósmym takcie na pierwszą miarę fagoty grają ósemkę: pierwszy cis, drugi a. Dźwięk jest spięty frazą z ćwierćnutą na drugą miarę; pierwszy z fagotów gra g, a drugi h. Ćwierćnuta jest przedłużona o ósemkę z kropką, a dalej grana jest szesnastka z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] (pierwszy fagot cis, drugi a) oraz ósemka z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] (pierwszy fagot d, drugi h). W partii waltorni przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym waltornie na pierwszą miarę mają zapisaną pauzę ćwierćnutową, a dalej ósemkową; na miarę czwartą zapisana jest zmiana z klucza wiolinowego do basowego, a następnie waltornie grają w oktawie nutę a, najpierw jako ósemkę z kropką, dalej jako szesnastkę, a na koniec jako ósemkę. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W takcie piątym waltornie mają zaznaczoną dynamikę piano [czytaj: pjano] oraz półnutę z kropką a zagraną w oktawie; dźwięk jest przedłużony na takty szósty, siódmy oraz ósmy. W taktach od pierwszego do ósmego trąbki oraz kotły mają zapisane wyłącznie pauzy. W partii pierwszych skrzypiec przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W partii drugich skrzypiec przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W partii altówki przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W partii wiolonczeli przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W partii kontrabasu przez pierwsze trzy takty zapisana jest pauza generalna. W takcie czwartym zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W szóstym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W ósmym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RYN3Ra9EqwTeR/1713270503/iZP76GJZVax0GJf3nYlrA6ROiOPzxg1S.jpg)
![Ilustracja przedstawia drugą część partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W dziewiątym takcie flety grają na pierwszą miarę ćwierćnutę z kropką e, przedłużoną o ósemkę z kropką, a następnie szesnastkę d oraz ósemkę cis. W takcie dziesiątym na początku zapisana jest przednutka cis, a dalej ćwierćnuta z kropką d, przedłużona o ósemkę z kropką; następnie wykonywana jest szesnastka fis oraz ósemka gis. W takcie jedenastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a; następnie zapisano ósemki: a, a oraz cis jako jedną frazę oraz ósemkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwunastym takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, później pauzę ósemkową i pauzę ćwierćnutową, a na koniec taktu ósemkę a. W takcie trzynastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, później ósemka a oraz ósemka z kropką a, a następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie czternastym flety rozpoczynają od ósemki fis, która wraz z ósemką e tworzy frazę, a dalej grają ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na sam koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. W piętnastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, następnie ósemkową i raz jeszcze ćwierćnutową, a na koniec taktu ósemkę a. W takcie szesnastym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na czwartą miarę ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] i ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii obojów w taktach dziewiątym oraz dziesiątym zapisano przedłużoną z taktu piątego oktawę e. Jest przedłużona jeszcze o ćwierćnutę na pierwszą miarę taktu jedenastego, a dalej ta sama oktawa grana jest jeszcze jako ósemka, ćwierćnuta i ponownie ósemka. W takcie dwunastym na pierwszą miarę jeszcze raz grana jest oktawa e, tym razem jako ćwierćnuta; po niej zapisano pauzę ósemkową oraz pauzę ćwierćnutową, a dalej ósemkę a. W takcie trzynastym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a i ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis. W czternastym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest grana jako fraza z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a, po której zaznaczono pauzę ósemkową. W piętnastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, następnie ósemkową i raz jeszcze ćwierćnutową, a na koniec taktu ósemkę a. W takcie szesnastym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na czwartą miarę ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] i ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Klarnety w dziewiątym takcie grają półnutę z kropką; są to dźwięki cis oraz e. W takcie dziesiątym ponownie grana jest półnuta z kropką, tym razem h oraz d. Na pierwszą miarę w takcie jedenastym zapisano ćwierćnutę z dźwiękami a oraz c, następnie ósemkę z tymi samymi dźwiękami, a na czwartą miarę w górnym głosie grana jest ósemka cis jako jedna fraza wraz z ósemką e, a w dolnym głosie ćwierćnuta a. Na szóstą miarę klarnety grają ósemkę z dźwiękami gis oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwunastym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką z dźwiękami a oraz cis, dalej szesnastka z dźwiękami h oraz d i ósemka z dźwiękami cis oraz e. W miarach od czwartej do szóstej zapisano trzy takie same ósemki z dźwiękami d oraz fis. W trzynastym takcie klarnety grają półnutę z kropką z dźwiękami d oraz fis. W czternastym takcie klarnety grają półnutę kropką z dźwiękami cis oraz e, przedłużoną do taktu piętnastego o kolejną półnutę z kropką. W szesnastym takcie klarnety grają półnutę z kropką z dźwiękami d oraz fis. W dziewiątym takcie fagoty grają półnutę z kropką, złożoną z dźwięków cis oraz e. W takcie dziesiątym ponownie grana jest półnuta z kropką, tym razem h oraz d. Na pierwszą miarę w takcie jedenastym zapisano ćwierćnutę z dźwiękami a oraz c, następnie ósemkę z tymi samymi dźwiękami, a na czwartą miarę w górnym głosie grana jest ósemka cis jako jedna fraza wraz z ósemką e, a w dolnym głosie ćwierćnuta a. Na szóstą miarę klarnety grają ósemkę z dźwiękami gis oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwunastym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką z dźwiękami a oraz cis, dalej szesnastka z dźwiękami h oraz d i ósemka z dźwiękami cis oraz e. W miarach od czwartej oraz piątej zapisano dwie takie same ósemki z dźwiękami d oraz fis, a na szóstą miarę ponownie ósemkę d oraz fis, ale oktawę niżej. W trzynastym takcie klarnety grają półnutę z kropką z dźwiękami d oraz fis. W czternastym takcie klarnety grają półnutę kropką z dźwiękami cis oraz e, przedłużoną do taktu piętnastego o kolejną półnutę z kropką. W szesnastym takcie klarnety grają półnutę z kropką z dźwiękami d oraz fis. W partii waltorni w taktach dziewiątym oraz dziesiątym zapisano przedłużoną z taktu piątego oktawę e. Jest przedłużona jeszcze o ósemkę na pierwszą miarę taktu jedenastego, a dalej następuje zmiana na klucz wiolinowy, w którym waltornie grają pięć ósemek: kolejno e oraz a, e oraz cis, a następnie trzy razy oktawę e. W takcie dwunastym następuje ponowna zmiana na klucz basowy. Waltornie grają półnutę z kropką a w oktawie, która jest przedłużona na kolejne takty: trzynasty, czternasty, piętnasty oraz szesnasty. W taktach od dziewiątego do szesnastego trąbki oraz kotły mają zapisane wyłącznie pauzy. W partii pierwszych skrzypiec w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W partii drugich skrzypiec w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W partii altówki w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W partii wiolonczeli w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W partii kontrabasu w takcie dziewiątym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, a następnie pauzy: ósemkową, ćwierćnutową i ponownie ósemkową. W takcie dziesiątym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a. W jedenastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka a, następnie zapisano pauzę ósemkową, a dalej grane są ósemki cis oraz e, ponownie pauza ósemkowa oraz ósemka e. W dwunastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ponownie pauzę ósemkową. W trzynastym takcie zapisano pauzę ćwierćnutową, dwie pauzy ósemkowe oraz pauzę ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę a. W czternastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, po której zapisano pauzę ósemkową, dalej pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę e. W takcie piętnastym na pierwszą miarę zapisano ósemkę fis, która jest spięta frazą z ósemką e, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a; na koniec taktu zaznaczono pauzę ósemkową. Pod taktem zapisano sforzando‑piano [czytaj: sforzando‑pjano]. W szesnastym takcie zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwa razy ósemkową oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę a.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RhwD5eu4MmMIy/1713270510/2UlcjXFp8svCxjcdz2wHyTZdwceJlHa7.jpg)
![Ilustracja przedstawia trzecią część partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W siedemnastym takcie flety grają ósemki fis oraz e jako frazę, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a, po której zapisano pauzę ósemkową. W takcie osiemnastym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, ósemkową oraz ponownie ćwierćnutową, a następnie ósemkę cis. W dziewiętnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, a następnie ósemka e, ósemka z kropką e, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwudziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a dalej ósemka cis. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W dwudziestym pierwszym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, a następnie ósemka e, ósemka z kropką e, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym drugim flety grają dźwięk e w oktawie jako ćwierćnutę z kropką przedłużoną o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim flety ponownie grają dźwięk e w oktawie jako ćwierćnutę z kropką przedłużoną o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano sforzando [czytaj: sforzando]. W dwudziestym czwartym takcie grana jest ćwierćnuta e w oktawie ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa, a potem ponownie ćwierćnuta e w oktawie ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa. W siedemnastym takcie oboje grają ósemki fis oraz e jako frazę, a następnie ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ćwierćnutę a, po której zapisano pauzę ósemkową. W takcie osiemnastym na początku zapisano pauzy: ćwierćnutową, ósemkową oraz ponownie ćwierćnutową, a następnie ósemkę cis. W dziewiętnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, a następnie ósemka e, ósemka z kropką e, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwudziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a dalej ósemka ci. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W dwudziestym pierwszym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, a następnie ósemka e, ósemka z kropką e, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym drugim oboje grają dźwięk e w oktawie jako ćwierćnutę z kropką przedłużoną o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim oboje ponownie grają dźwięk e w oktawie jako ćwierćnutę z kropką przedłużoną o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano sforzando [czytaj: sforzando]. W dwudziestym czwartym takcie grana jest ćwierćnuta e w oktawie ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa, a potem ponownie ćwierćnuta e w oktawie ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa. Klarnety w takcie siedemnastym rozpoczynają od półnuty z kropką, zagranej dźwiękami cis oraz e; jest ona przedłużona do kolejnego taktu. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę zapisano przedłużoną z taktu poprzedniego ćwierćnutę z kropką, przedłużoną dodatkowo o ósemkę. Na miary piątą oraz szóstą zapisano dwie ósemki, obie składające się z dźwięków a oraz cis. W takcie dziewiętnastym klarnety grają na frazę, składającą się z dwóch ćwierćnut z kropką; na pierwszą miarę są to nuty gis oraz h, na miarę czwartą a oraz cis. W takcie dwudziestym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką, składającą się z nut gis oraz h, przedłużoną dodatkowo o ćwierćnutę; na szóstą miarę zapisano ósemkę, składającą się z dźwięków a oraz cis. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką z dźwięków gis oraz h, a następnie ósemka z kropką a oraz gis, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwudziestym drugim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano sforzando [czytaj: sforzando]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta e wraz ze sforzando [czytaj: sforzando], następnie zapisano pauzę ósemkową, a później ponownie ćwierćnuta e wraz ze sforzando [czytaj: sforzando] oraz pauza ósemkowa. W takcie siedemnastym fagoty rozpoczynają od półnuty z kropką, zagranej dźwiękami cis oraz e; jest ona przedłużona do kolejnego taktu. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę zapisano przedłużoną z taktu poprzedniego ćwierćnutę z kropką, przedłużoną dodatkowo o ósemkę. Na miary piątą oraz szóstą zapisano dwie ósemki, obie składające się z dźwięków a oraz cis. W takcie dziewiętnastym klarnety grają na frazę, składającą się z dwóch ćwierćnut z kropką; na pierwszą miarę są to nuty gis oraz h, na miarę czwartą a oraz cis. W takcie dwudziestym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką, składającą się z nut gis oraz h, przedłużoną dodatkowo o ćwierćnutę; na szóstą miarę zapisano ósemkę, składającą się z dźwięków a oraz cis. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką z dźwięków gis oraz h, a następnie ósemka z kropką a oraz gis, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W dwudziestym drugim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o ósemkę z kropką, po której następuje szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzando [czytaj: sforzando], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], a dalej zapisano pauzę szesnastkową, szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] i ósemkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na trzecią miarę ósemkę g ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, a następnie szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii waltorni w takcie siedemnastym grane jest przedłużenie oktawy a z taktów poprzednich; półnuta z kropką jest przedłużona dalej, do kolejnego taktu. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę zapisano przedłużoną z taktu poprzedniego oktawę a jako ćwierćnutę z kropką, która dodatkowo jest przedłużona jeszcze o ósemkę. Na piątą miarę następuje zmiana klucza na wiolinowy, a dalej zapisano dwie ósemki‑oktawy e na miary piątą oraz szóstą. W dziewiętnastym takcie grana jest półnuta z kropką‑oktawa e. To samo zapisano w takcie dwudziestym, ale tam dodatkowo następuje diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano] już w takcie kolejnym. W dwudziestym pierwszym takcie jeszcze raz zapisano półnutę z kropką‑oktawę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę ponownie grana jest oktawa e, tym razem jako ćwierćnuta z kropką, przedłużona dodatkowo o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W takcie dwudziestym trzecim na pierwsza miarę raz jeszcze grana jest oktawa e, tym razem jako ćwierćnuta z kropką, przedłużona dodatkowo o ćwierćnutę, po której następuje pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano sforzando [czytaj: sforzando]. W dwudziestym czwartym takcie grana jest ćwierćnuta‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie zaznaczono pauzę ósemkową, a dalej ponownie wykonywana jest ćwierćnuta‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], po której zaznaczono pauzę ósemkową. W taktach od siedemnastego do dwudziestego czwartego trąbki oraz kotły mają zapisane wyłącznie pauzy. W partii pierwszych skrzypiec w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę z dźwiękiem e granym w oktawie. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę‑oktawę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii drugich skrzypiec w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano na pierwsza miarę ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę z dźwiękiem e granym w oktawie. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę‑oktawę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii altówki w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę e. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii wiolonczeli w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano na pierwszą miarę ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę e. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii kontrabasu w takcie siedemnastym na pierwszą miarę zapisano na pierwsza miarę ćwierćnutę a, następnie pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę e. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka fis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], która razem z ósemką e tworzy frazę; dalej zapisano ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W dziewiętnastym takcie zapisano pauzy: kolejno ćwierćnutową, ósemkową, ponownie ósemkową oraz ósemkową z kropką, a na koniec taktu szesnastkę e. W dwudziestym takcie grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o kolejną ćwierćnutę, a następnie pauza ósemkowa. Pod taktem zapisano diminuendo od forte do piano [czytaj: pjano]. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano pauzy: ćwierćnutową, dwie ósemkowe oraz ósemkową z kropką, a następnie szesnastkę e. W takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte. W dwudziestym trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, a następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka ais z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ósemka e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], następnie pauza szesnastkowa i szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ósemkę gis ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R15lNKehwWOrP/1713270511/p0l7m1upAJr27EoqBRm9VfuPJzVwH9d5.jpg)
![Ilustracja przedstawia czwartą część partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W partii fletów w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauza ósemkowa, a następnie ósemka d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauza szesnastkowa, szesnastka h oraz ósemka gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz d z fermatą, po której zapisano pauzę ćwierćnutową, a potem ósemkową. W dwudziestym siódmym takcie oba flety grają półnuty z kropką; jeden cis, a drugi e. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz fis, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę h oraz gis. W takcie dwudziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz a, przedłużona do kolejnego taktu. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę cis oraz a, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej spiętą frazą z poprzednią ósemką ósemkę h oraz gis, następnie ósemkę a oraz fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ćwierćnutę gis oraz e, a na miarę szóstą ósemkę‑oktawę e. W partii obojów w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauza ósemkowa, a następnie ósemka‑oktawa d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauza szesnastkowa, szesnastka‑oktawa h oraz ósemka‑oktawa gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz gis z fermatą, po której zapisano pauzę ćwierćnutową, a potem ósemkową. W dwudziestym siódmym takcie oba oboje grają półnuty z kropką; jeden cis, a drugi e. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz fis, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę h oraz gis. W takcie dwudziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz a, przedłużona do kolejnego taktu. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę cis oraz a, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej spiętą frazą z poprzednią ósemką ósemkę h oraz gis, następnie ósemkę a oraz fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ćwierćnutę gis oraz e, a na miarę szóstą ósemkę‑oktawę e. W partii klarnetów w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauza ósemkowa, a następnie ósemka d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauza szesnastkowa, szesnastka h oraz ósemka gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz d z fermatą, po której zapisano pauzę ćwierćnutową, a potem ósemkową. W dwudziestym siódmym takcie oba klarnety grają półnuty z kropką; jeden cis, a drugi e. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz fis, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę h oraz gis. W takcie dwudziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz a, przedłużona do kolejnego taktu. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę cis oraz a, przedłużoną z taktu poprzedniego, a dalej spiętą frazą z poprzednią ósemką ósemkę h oraz gis, następnie ósemkę fis oraz a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na czwartą miarę zapisano ćwierćnutę e oraz gis, a na miarę szóstą ósemkę‑oktawę e. W partii fagotów w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz d z fermatą, po której zapisano pauzę ćwierćnutową, a potem ósemkową. W dwudziestym siódmym takcie oba fagoty grają półnuty z kropką; jeden cis, a drugi e. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d oraz fis, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę h oraz gis. W dwudziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta, złożona z dźwięków cis oraz a, następnie ósemka z tymi samymi nutami oraz ósemka z kropką, ponownie z cis oraz a; dalej zapisano szesnastkę e oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ósemkę składającą się z nut a oraz cis, ponownie z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka, złożona z dźwięków a oraz cis, spięta frazą z ćwierćnutą e oraz h. Ćwierćnuta jest przedłużona o ósemkę z kropką, po której grana jest szesnastka a oraz cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na koniec ósemka h i d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii waltorni w dwudziestym piątym takcie wszystkie dźwięki to oktawy e; na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę ósemkową, następnie ósemkę ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową oraz szesnastką i ósemkę. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką‑oktawa e, a dalej pauza ćwierćnutowa oraz ósemkowa. W dwudziestym siódmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką, składająca się z dźwięków cis oraz e, przedłużona o ósemkę z kropką, po której zapisano szesnastkę h oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę a oraz cis, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano dynamikę forte fortissimo. W dwudziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką a oraz d, przedłużona o dodatkową ćwierćnutę; na miarę szóstą zapisano ósemkę e oraz h. W dwudziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta, złożona z dźwięków cis oraz a, następnie ósemka z tymi samymi nutami oraz ósemka z kropką, ponownie z cis oraz a; dalej zapisano szesnastkę e oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ósemkę składającą się z nut a oraz cis, ponownie z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka, złożona z dźwięków a oraz cis, spięta frazą z ćwierćnutą e oraz h. Ćwierćnuta jest przedłużona o ósemkę z kropką, po której grana jest szesnastka a oraz cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a na koniec ósemka h i d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii trąbek w takcie dwudziestym piątym zapisano pauzę generalną, a w takcie dwudziestym szóstym pauzę ćwierćnutową z fermatą, pauzę ósemkową, a dalej pauzę ćwierćnutową i ósemkową. W takcie dwudziestym siódmym wprowadzony zostaje motyw, oparty na granej w oktawie nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany w taktach dalszych, od dwudziestego ósmego do trzydziestego. Pod taktem dwudziestym siódmym zapisano dodatkowo dynamikę forte fortissimo. W partii kotłów w takcie dwudziestym piątym zapisano pauzę generalną, a w takcie dwudziestym szóstym pauzę ćwierćnutową z fermatą, pauzę ósemkową, a dalej pauzę ćwierćnutową i ósemkową. W takcie dwudziestym siódmym wprowadzony zostaje motyw, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany w taktach dalszych, od dwudziestego ósmego do trzydziestego. Pod taktem dwudziestym siódmym zapisano dodatkowo dynamikę forte fortissimo. W partii pierwszych skrzypiec w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d z fermatą, a następnie dynamika zmienia się na forte fortissimo wraz z frazą na czwartą miarę; fraza składa się z czterech szesnastek: e, fis, gis oraz a, i trioli szesnastkowej: h, cis oraz d. W takcie dwudziestym siódmym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e ze sforzandem [czytaj: sforzandem], przedłużona o ósemkę z kropką, po której zapisano szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]; od czwartej miary zaznaczono dynamikę sempre forte fortissimo. W takcie dwudziestym ósmym na pierwszą miarę zapisano przednutkę cis, a następnie ćwierćnutę z kropką d, przedłużoną o ósemkę z kropką; po nich grana jest szesnastka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ósemka gis. W dwudziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, następnie ósemka a oraz ósemka z kropką a, a dalej szesnastka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1K8q6IKV41ru/1713270513/1baoV89W9KCVPbrRzCF5rUCxuX9zXfYe.jpg)
![Ilustracja przedstawia część piątą partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W takcie trzydziestym na pierwszą miarę zapisano ósemkę cis, spiętą frazą z ćwierćnutą h, która jest przedłużona o ósemkę z kropką; dalej grana jest szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii drugich skrzypiec w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz gis z fermatą, a następnie dynamika zmienia się na forte fortissimo wraz z frazą na czwartą miarę; fraza składa się z czterech szesnastek: e, fis, gis oraz a, i trioli szesnastkowej: h, cis oraz d. W takcie dwudziestym siódmym wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano e, następnie cis oktawę niżej ze zmianą dynamiki na forte, dalej kolejno d, trzy razy e, a od miary czwartej cis spięte frazą z d oraz cztery razy e. W dwudziestym ósmym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano d oraz e jako jedną frazę oraz cztery razy fis, a na miarę czwartą ponownie d oraz e jako jedną frazę, następnie fis i trzy razy d. W dwudziestym dziewiątym takcie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano cis oraz d jako jedną frazę oraz cztery razy e, a następnie na miarę czwartą a oraz h i cztery razy cis. W trzydziestym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano h oraz cis jako jedną frazę oraz cztery razy d, a na miarę czwartą gis oraz a jako jedną frazę, a następnie cztery razy h. W partii altówek w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką h oraz gis z fermatą, a następnie dynamika zmienia się na forte fortissimo wraz z frazą na czwartą miarę; fraza składa się z czterech szesnastek: e, fis, gis oraz a, i trioli szesnastkowej: h, cis oraz d. W takcie dwudziestym siódmym wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano e, następnie a ze zmianą dynamiki na forte, dalej kolejno h, trzy razy cis, a od miary czwartej a spięte frazą z h oraz cztery razy cis. W dwudziestym ósmym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano fis oraz g jako jedną frazę oraz cztery razy a, a na miarę czwartą ponownie fis oraz g jako jedną frazę oraz cztery razy a. W dwudziestym dziewiątym takcie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano a oraz h jako jedną frazę oraz cztery razy cis, a następnie na miarę czwartą cis oraz e i cztery razy a. W trzydziestym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano e oraz a jako jedną frazę oraz cztery razy h, a na miarę czwartą h oraz cis jako jedną frazę, a następnie cztery razy d. W partii wiolonczeli w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d z fermatą, a dalej zapisano pauzę ćwierćnutową oraz szesnastkową. W takcie dwudziestym siódmym wprowadzony zostaje motyw, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany w taktach dalszych, od dwudziestego ósmego do trzydziestego. Pod taktem dwudziestym siódmym zapisano dodatkowo dynamikę forte fortissimo. W partii kontrabasu w dwudziestym piątym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę h ze sforzandem [czytaj: sforzandem], dalej pauzę szesnastkową, szesnastkę gis oraz ósemkę e, a na czwartą miarę ósemkę d ze sforzandem [czytaj: sforzandem], pauzę szesnastkową, szesnastkę h oraz ósemkę gis. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką d z fermatą, a dalej zapisano pauzę ćwierćnutową oraz szesnastkową. W takcie dwudziestym siódmym wprowadzony zostaje motyw, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany w taktach dalszych, od dwudziestego ósmego do trzydziestego. Pod taktem dwudziestym siódmym zapisano dodatkowo dynamikę forte fortissimo. W partii fletów w takcie trzydziestym pierwszym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką d oraz fis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków h oraz gis. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków cis oraz a, dalej ósemka z tymi samymi dźwiękami, a na miarę czwartą pierwsza trąbka gra ćwierćnutę a oraz ósemkę gis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a trąbka druga ósemki cis oraz a jako jedną frazę oraz ósemkę h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym wszystkie nuty to dwudźwięki, złożone z dźwięków cis oraz a; na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta, dalej ósemka, ósemka z kropką, szesnastka oraz ponownie ósemka. W takcie trzydziestym piątym grana jest półnuta z kropką cis oraz a, przedłużona do kolejnego taktu. W partii obojów w takcie trzydziestym pierwszym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką d oraz fis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków h oraz gis. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków cis oraz a, dalej ósemka z tymi samymi dźwiękami, a na miarę czwartą raz jeszcze taka sama ósemka spięta frazą z ósemką złożoną z dźwięków e oraz cis, a na szóstą miarę ósemka d oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta złożona z dźwięków cis oraz a, a dalej grane są oktawy a: najpierw ósemka, później ósemka z kropką, szesnastka oraz ponownie ósemka. W takcie trzydziestym piątym grana jest półnuta z kropką‑oktawa a, przedłużona do kolejnego taktu. W partii klarnetów w takcie trzydziestym pierwszym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką d oraz fis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków h oraz d. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków a oraz cis, dalej ósemka z tymi samymi dźwiękami, a na miarę czwartą raz jeszcze taka sama ósemka spięta frazą z ósemką złożoną z dźwięków cis oraz e, a na szóstą miarę ósemka h oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta złożona z dźwięków a oraz cis, a dalej zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę a. W trzydziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a i ósemka z kropką a; następnie zapisano szesnastkę d oraz ósemkę fis. W partii fagotów w takcie trzydziestym pierwszym grana jest półnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką d oraz fis, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków h oraz d. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków a oraz cis, dalej ósemka oraz ćwierćnuta z tymi samymi dźwiękami, a na miarę szóstą ósemka gis oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta złożona z dźwięków a oraz cis, a dalej zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę a. W trzydziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a i ósemka z kropką a; następnie zapisano szesnastkę d oraz ósemkę fis. W partii waltorni w takcie trzydziestym pierwszym grana jest ćwierćnuta z kropką, złożona z dźwięków cis oraz e, przedłużona o ósemkę z kropką; dalej zapisano szesnastkę h oraz d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę cis oraz e, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką a oraz d, przedłużoną o ósemkę z kropką, a na miarę szóstą ósemkę, złożoną z dźwięków e oraz h. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z dźwięków cis oraz a, dalej ósemka z tymi samymi dźwiękami, a na miarę czwartą raz jeszcze taka sama ósemka spięta frazą z ósemką złożoną z dźwięków a oraz cis, a na szóstą miarę ósemka e oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta złożona z dźwięków cis oraz a, a dalej zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową i ósemkę‑oktawę a. W trzydziestym piątym takcie wszystkie dźwięki to oktawy a; na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta, dalej ósemka i ósemka z kropką, następnie szesnastka i ponownie ósemka. W partii trąbek w takcie trzydziestym pierwszym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na granej w oktawie nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany dalej w taktach od trzydziestego pierwszego do trzydziestego drugiego. Na początku taktu trzydziestego trzeciego motyw jest grany jeszcze raz, a na czwartą miarę grana jest ósemka z kropką e, szesnastka e oraz ósemka e. W takcie trzydziestym czwartym powraca motyw oktawy a: ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, na pierwszą oraz czwartą miarę. W takcie trzydziestym piątym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz pauzę ósemkową. W partii kotłów w takcie trzydziestym pierwszym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany dalej w taktach od trzydziestego pierwszego do trzydziestego drugiego. Na początku taktu trzydziestego trzeciego motyw jest grany jeszcze raz, a na czwartą miarę grana jest ósemka z kropką e, szesnastka e oraz ósemka e. W takcie trzydziestym czwartym powraca motyw oparty na nucie a: ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, na pierwszą oraz czwartą miarę. W takcie trzydziestym piątym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz pauzę ósemkową. W partii pierwszych skrzypiec w takcie trzydziestym pierwszym na pierwszą miarę zapisano przednutkę dis, a dalej ćwierćnutę e, przedłużoną o ósemkę z kropką; następnie grana jest szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka cis, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym drugim na pierwszą miarę zapisano przednutkę cis, a dalej ćwierćnutę d, przedłużoną o ósemkę z kropką; następnie grana jest szesnastka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka gis, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym trzecim na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemki a oraz cis jako jedna fraza oraz ósemka h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym czwartym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej zapisano pauzę ósemkową oraz ćwierćnutową, a następnie ósemkę a. W trzydziestym piątym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a i ósemka z kropką a; następnie zapisano szesnastkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemkę fis, również z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii drugich skrzypiec w takcie trzydziestym pierwszym wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę a oraz h, a następnie cztery razy cis; na czwartą miarę grane są ponownie jako jedna fraza a oraz h, a później cztery razy cis. W takcie trzydziestym drugim ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę d oraz e, następnie cztery razy fis, dalej jako jedną frazę fis oraz g i cztery razy a. W takcie trzydziestym trzecim wszystkie dźwięki są szesnastkami. Na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę a oraz h, a następnie cztery razy cis; na czwartą miarę grane są ponownie jako jedna fraza a oraz h, a później cztery razy cis. W trzydziestym czwartym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano a oraz h jako jedną frazę, a następnie cis, cis oktawę niżej, d oraz e, a od miary czwartej sześć razy fis. W takcie trzydziestym piątym po raz kolejny wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza fis oraz g, następnie cztery razy a, na czwartą miarę jako jedna fraza d oraz e, a dalej cztery razy fis. W partii altówek w takcie trzydziestym pierwszym wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę cis oraz d, a następnie cztery razy e; na czwartą miarę grane są ponownie jako jedna fraza cis oraz d, a później cztery razy e. W takcie trzydziestym drugim ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę fis oraz g, następnie cztery razy a, dalej jako jedną frazę d oraz e, dwa razy fis i dwa razy d. W takcie trzydziestym trzecim wszystkie dźwięki są szesnastkami. Na pierwszą miarę zapisano jako jedną frazę cis oraz d, a następnie cztery razy e; na czwartą miarę grane są ponownie jako jedna fraza cis oraz d, a później dwa razy e i dwa razy cis. W trzydziestym czwartym takcie ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę zapisano cis oraz d jako jedną frazę, a następnie e, e oktawę niżej, h oraz cis, a od miary czwartej sześć razy d. W takcie trzydziestym piątym po raz kolejny wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza d oraz e, następnie cztery razy fis, na czwartą miarę jako jedna fraza fis oraz a, a dalej cztery razy d. W partii wiolonczeli w takcie trzydziestym pierwszym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany dalej w taktach od trzydziestego pierwszego do trzydziestego drugiego. Na początku taktu trzydziestego trzeciego grana jest ósemka z kropką a, szesnastka a oraz ósemka cis, a dalej ósemka z kropką e, szesnastka e oraz ósemka e oktawę niżej. W takcie trzydziestym czwartym powraca motyw oparty na nucie a: ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, na pierwszą oraz czwartą miarę. W takcie trzydziestym piątym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę a. W partii kontrabasu w takcie trzydziestym pierwszym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na nucie a; jest to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy na takt i jest powtarzany dalej w taktach od trzydziestego pierwszego do trzydziestego drugiego. Na początku taktu trzydziestego trzeciego grana jest ósemka z kropką a, szesnastka a oraz ósemka cis, a dalej ósemka z kropką e, szesnastka e oraz ósemka e oktawę niżej. W takcie trzydziestym czwartym powraca motyw oparty na nucie a: ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, na pierwszą oraz czwartą miarę. W takcie trzydziestym piątym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, a następnie zapisano pauzę ósemkową, pauzę ćwierćnutową oraz ósemkę a.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RL2zzaMRemhqx/1713270514/2GYJf88iD32JthjaMf11icc2GSUWsGEA.jpg)
![Ilustracja przedstawia część szóstą partytury Sonaty A‑dur nr 4 Op. 92: W partii fletów w trzydziestym szóstym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką cis oraz a, przedłużoną z poprzedniego taktu. Dalej grane są dokładnie te same dźwięki: najpierw jako szesnastka, dalej jako ósemka, ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. W takcie trzydziestym siódmym grana jest półnuta z kropką‑oktawa a, przedłużona do taktu kolejnego. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką‑oktawę a, przedłużoną z poprzedniego taktu; dalej grana jest szesnastka‑oktawa a, ósemka‑oktawa a oraz ćwierćnuta‑oktawa a na czwartą miarę, a na miarę szóstą zapisano pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym na początku zapisano dwie pauzy ósemkowe, a dalej ósemkę e, ósemki fis oraz e jako jedną frazę oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na trzecią miarę zaznaczono zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano], a od miary czwartej crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe, następnie na miarę trzecią ósemkę fis, na miary czwartą i piątą ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a na szóstą miarę ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii obojów w trzydziestym szóstym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką‑oktawę a, przedłużoną z poprzedniego taktu. Dalej grana jest ponownie ta sama oktawa: najpierw jako szesnastka, dalej jako ósemka, ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. W takcie trzydziestym siódmym grana jest półnuta z kropką‑oktawa a, przedłużona do taktu kolejnego. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką‑oktawę a, przedłużoną z poprzedniego taktu; dalej grana jest szesnastka‑oktawa a, ósemka‑oktawa a oraz ćwierćnuta‑oktawa a na czwartą miarę, a na miarę szóstą zapisano pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym na początku zapisano dwie pauzy ósemkowe, a dalej ósemkę e, ósemki fis oraz e jako jedną frazę oraz ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na trzecią miarę zaznaczono zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano], a od miary czwartej crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe, następnie na miarę trzecią ósemkę fis, na miary czwartą i piątą ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a na szóstą miarę ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii klarnetów w takcie trzydziestym szóstym na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W takcie trzydziestym siódmym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, dalej szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] następnie na czwartą miarę ósemka z kropką a, szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę, złożoną z dźwięków cis oraz e z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką cis oraz e z crescendem [czytaj: kreszendem]. W czterdziestym takcie zapisano półnutę z kropką, złożoną z dźwięków d oraz fis. W partii fagotów w takcie trzydziestym szóstym na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W takcie trzydziestym siódmym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, dalej szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] następnie na czwartą miarę ósemka z kropką a, szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką cis oraz e z crescendem [czytaj: kreszendem]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę zapisano dwie pauzy ósemkowe, następnie na miarę trzecią ósemkę fis, na miary czwartą i piątą ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a na szóstą miarę ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii waltorni w trzydziestym szóstym takcie grane są oktawy: na pierwszą miarę ósemka a oraz ósemka e jako jedna fraza, dalej ósemka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnuta a oraz ósemka a. W takcie trzydziestym siódmym wszystkie dźwięki to oktawa a; grane są kolejno: ósemka z kropką, szesnastka oraz ósemka, a następnie ponownie ósemka z kropką, szesnastka oraz ósemka. W trzydziestym ósmym takcie wszystkie dźwięki to oktawy; na pierwszą miarę grane są ósemka a oraz ósemka e jako jedna fraza, dalej ósemka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na szóstą miarę następuje zmiana klucza na basowy i grana jest ósemka a z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym grana jest półnuta z kropką‑oktawa a, z zaznaczonym crescendem [czytaj: kreszendem] oraz przedłużeniem do kolejnego taktu. W czterdziestym takcie zapisano wyłącznie przedłużoną z taktu poprzedniego oktawę a. W partii trąbek w takcie trzydziestym szóstym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na granej w oktawie nucie a; są to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy w takcie. W trzydziestym siódmym takcie zapisano wyłącznie ćwierćnutę‑oktawę a. W takcie trzydziestym ósmym wszystkie dźwięki to oktawa a; najpierw grany jest motyw z taktu trzydziestego szóstego, czyli ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, a następnie ćwierćnuta. Dalej zapisano pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym na początku zaznaczono pauzę ósemkową oraz ósemkową z kropką, dalej szesnastkę‑oktawę a oraz ćwierćnutę‑oktawę a, a następnie pauzę ósemkową. Pod szesnastką zapisano dynamikę piano [czytaj: pjano], a na czwartą miarę crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na początku zaznaczono pauzę ósemkową oraz ósemkową z kropką, dalej szesnastkę‑oktawę a oraz ćwierćnutę‑oktawę a, a następnie pauzę ósemkową. W partii kotłów w takcie trzydziestym szóstym kontynuowany jest motyw wprowadzony w takcie dwudziestym siódmym, oparty na nucie a; są to ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka. Motyw powtarza się dwa razy w takcie. W trzydziestym siódmym takcie zapisano wyłącznie ćwierćnutę a. W takcie trzydziestym ósmym wszystkie dźwięki to a; najpierw grany jest motyw z taktu trzydziestego szóstego, czyli ósemka z kropką, szesnastka i ponownie ósemka, a następnie ćwierćnuta. Dalej zapisano pauzę ósemkową. W takcie trzydziestym dziewiątym na początku zaznaczono pauzę ósemkową oraz ósemkową z kropką, dalej szesnastkę a oraz ćwierćnutę a, a następnie pauzę ósemkową. Pod szesnastką zapisano dynamikę piano [czytaj: pjano], a na czwartą miarę crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na początku zaznaczono pauzę ósemkową oraz ósemkową z kropką, dalej szesnastkę a oraz ćwierćnutę a, a następnie pauzę ósemkową. W partii pierwszych skrzypiec w takcie trzydziestym szóstym na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W takcie trzydziestym siódmym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką a, dalej szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ósemka a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] następnie na czwartą miarę ósemka z kropką a, szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemki fis oraz e jako jedną frazę, dalej ósemkę cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę e e z dynamiką piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki: fis oraz e jako jedna fraza, dalej ósemka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnuta a oraz ósemka e. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są dwie ósemki: g oraz fis jako jedna fraza, dalej ósemka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie ćwierćnuta a oraz ósemka fis. W partii drugich skrzypiec w takcie trzydziestym szóstym wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano cis oraz d jako jedną frazę, a następnie cztery razy e; na czwartą miarę a i h są jako jedna fraza, a dalej grane jest cztery razy cis. W takcie trzydziestym siódmym ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano a oraz cis jako jedną frazę, a dalej cztery razy d; na czwartą miarę grane jest fis oraz g jako jedna fraza, a następnie cztery razy a. W takcie trzydziestym ósmym również wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano cis oraz d jako jedną frazę, a następnie cztery razy e; na czwartą miarę jest dokładnie tak samo, czyli najpierw cis oraz d jako jedna fraza, a dalej e zagrane cztery razy. Na szóstą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. Na pierwszą miarę zapisano szesnastki cis oraz d jako jedną frazę, a dalej dziesięć szesnastek e. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są szesnastki fis oraz g jako jedna fraza, a następnie dziesięć razy szesnastka a. W partii altówek w takcie trzydziestym szóstym wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano a oraz h jako jedną frazę, a następnie cztery razy cis; na czwartą miarę cis i d są jako jedna fraza, a dalej grane jest cztery razy cis e W takcie trzydziestym siódmym ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano d oraz e jako jedną frazę, a dalej cztery razy fis; na czwartą miarę ponownie grane jest d oraz e jako jedna fraza, a następnie cztery razy fis. W takcie trzydziestym ósmym również wszystkie dźwięki to szesnastki. Na pierwszą miarę zapisano a oraz h jako jedną frazę, a następnie cztery razy cis; na czwartą miarę jest dokładnie tak samo, czyli najpierw a oraz h jako jedna fraza, a dalej cis zagrane cztery razy. Na szóstą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym dziewiątym zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. Na pierwszą miarę zapisano szesnastki a oraz h jako jedną frazę, a dalej dziesięć szesnastek cis. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są szesnastki d oraz e jako jedna fraza, a następnie dziesięć razy szesnastka fis. W partii wiolonczeli w trzydziestym szóstym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a oraz ósemka z kropką a; następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym siódmym na pierwsze dwie miary zapisano ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a dalej ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a oraz ósemka z kropką a; następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod szóstą miarą zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W trzydziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza ósemki a oraz cis, a dalej ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na miarę czwartą wykonywana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza ósemki a oraz d, a dalej ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Na miarę czwartą wykonywana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W partii kontrabasu w trzydziestym szóstym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a oraz ósemka z kropką a; następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. W takcie trzydziestym siódmym na pierwsze dwie miary zapisano ósemki g oraz fis jako jedną frazę, a dalej ósemkę d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], ćwierćnutę a oraz ósemkę a. W trzydziestym ósmym takcie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta a, dalej ósemka a oraz ósemka z kropką a; następnie szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod szóstą miarą zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W trzydziestym dziewiątym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza ósemki a oraz cis, a dalej ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], następnie ósemka z kropką a, szesnastka cis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka e z artykulacją staccato [czytaj: stakkato]. Pod taktem zapisano crescendo [czytaj: kreszendo]. W czterdziestym takcie na pierwszą miarę grane są jako jedna fraza ósemki a oraz d, a dalej ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a później, na miarę czwartą wykonywana jest ósemka z kropką a, następnie szesnastka d z artykulacją staccato [czytaj: stakkato] oraz ósemka fis z artykulacją staccato [czytaj: stakkato].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R19ztGUu6JjUV/1713270517/12ZL0T9trZejeeDXGXigrfOtb8giUqLZ.jpg)
![Grafika przedstawia partyturę Sonaty nr 14 op. 27 nr 2, tzw. „Księżycowej” autorstwa Ludwiga van Beethovena [czytaj: ludwika wan betowena]. Utwór jest napisany w metrum alla breve [czytaj: alla brewe], czyli dwie drugie, w tonacji cis‑moll. Tempo utworu oznaczono jako pięćdziesiąt ćwierćnut na minutę i opisano dodatkowo jako Adagio sostenuto [czytaj: adadżjo sostenuto], czyli powoli i powściągliwie. Fragment partytury ma jedną stronę, z zapisem pierwszych dwudziestu czterech taktów utworu. W partyturze znajduje się partia fortepianu w dwóch kluczach: wiolinowym oraz basowym. W pierwszej linijce partytury zapisano takty od pierwszego do trzeciego. W kluczu wiolinowym w pierwszym takcie grane są wyłącznie triole ósemkowe, za każdym razem złożone z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonego akordu cis‑moll w drugim przewrocie. Triola‑akord jest powtórzona cztery razy, na każdą miarę. Drugi takt jest dokładnie taki sam, z powtórzoną cztery razy triolą ósemkową z rozłożonym akordem cis‑moll (czyli ponownie dźwięki gis‑cis‑e). W takcie trzecim ponownie wszystkie dźwięki to triole ósemkowe; na pierwszą miarę grane są a, cis oraz e, czyli rozłożony trójdźwięk A‑dur, na drugą miarę dokładnie ten sam trójdźwięk oraz dźwięki, na trzecią miarę dźwięki a, d oraz fis, czyli rozłożony trójdźwięk D‑dur, i ponownie D‑dur na miarę czwartą. W kluczu basowym w pierwszym takcie grany jest dwudźwięk‑cała nuta, złożony z dwóch dźwięków cis, zagranych w oktawie. W takcie drugim ponownie wykonywany jest dwudźwięk‑cała nuta, tym razem złożony z dwóch dźwięków h, ponownie zagranych w oktawie. W takcie trzecim na pierwszą miarę grany jest dwudźwięk‑półnuta a w oktawie, a na miarę trzecią dwudźwięk‑półnuta fis w oktawie. W drugiej linijce partytury zapisano takty od czwartego do szóstego. W kluczu wiolinowym w takcie czwartym również wszystkie dźwięki to triole ósemkowe; na pierwszą miarę grane są gis, his oraz fis, na miarę drugą gis, cis oraz fis, na trzecią miarę gis, cis oraz dis, a na miarę czwartą fis, his oraz dis. W piątym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę półnutową, na trzecią miarę pauzę ćwierćnutową, a na miarę czwartą ósemkę z kropką gis oraz szesnastkę gis. W dolnym głosie pierwsza miara jest przeniesiona do klucza basowego, ale dla porządku zostanie opisana tutaj; na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków e, gis oraz cis, czyli rozłożony akord cis‑moll w pierwszym przewrocie, na drugą miarę ponownie triolę ósemkową z dźwięków gis, cis oraz e, na trzecią miarę jeszcze raz triolę ósemkową gis, cis oraz e i na miarę czwartą ostatni raz triolę ósemkową gis, cis, e, a więc rozłożony akord cis‑moll w drugim przewrocie. W szóstym takcie w głosie górnym grana jest półnuta z kropką gis na pierwszą miarę, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym na każdą miarę wykonywana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, dis oraz fis. W kluczu basowym w takcie czwartym na pierwszą oraz trzecią miarę zapisano po półnucie gis. W piątym takcie na pierwszą miarę grany jest trójdźwięk‑cała nuta, złożony z dźwięków cis, gis oraz cis oktawę wyżej. W szóstym takcie na pierwszą miarę zapisany jest trójdźwięk‑cała nuta, złożona z dźwięków his, gis oraz ponownie his o oktawę wyżej. W trzeciej linijce partytury zapisano takty od siódmego do dziewiątego. W kluczu wiolinowym w takcie siódmym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, a na miarę trzecią półnuta a. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisane są triole ósemkowe, złożone z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w drugim przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą triole ósemkowe złożone z nut a, cis oraz fis, czyli z akordem fis‑moll w pierwszym przewrocie. W ósmym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, na miarę trzecią ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta h. W dolnym głosie na wszystkie miary zapisane są triole ósemkowe: na pierwsze dwie miary złożone z dźwięków gis, h oraz e, czyli z akordem E‑dur w pierwszym przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą złożone z nut a, h oraz dis. W takcie dziewiątym w górnym głosie zapisano na pierwszą miarę ćwierćnutę e, na miarę drugą pauzę ćwierćnutową, a na trzecią miarę pauzę półnutową. W głosie dolnym na każdą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, h oraz e, czyli rozłożony akord E‑dur w pierwszym przewrocie. W kluczu basowym w takcie siódmym na pierwszą miarę zapisana jest półnuta‑dwudźwięk złożona z dźwięku cis w oktawie, a na miarę trzecią półnuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięku fis w oktawie. W ósmym takcie na pierwszą oraz trzecią miarę zapisane są półnuty‑dwudźwięki, złożone z dźwięków h w oktawie. W takcie dziewiątym grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e w oktawie. W czwartej linijce partytury zapisano takty od dziesiątego do dwunastego. W kluczu wiolinowym w dziesiątym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę półnutową, na miarę trzecią pauzę ćwierćnutową, a na czwartą miarę ósemkę z kropką g oraz szesnastkę g. W dolnym głosie ponownie na każdą miarę grane są triole ósemkowe, tym razem złożone z dźwięków g, h oraz e, czyli akord e‑moll w pierwszym przewrocie. W takcie jedenastym w górnym głosie na miarę pierwszą zapisano półnutę z kropką g, a na miarę czwartą najpierw ósemkę z kropką g, a dalej szesnastkę g. W dolnym głosie na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z dźwięków g, h oraz f, tworzące dominantę septymową g bez kwinty. W takcie dwunastym na pierwszą miarę w górnym głosie grana jest półnuta z kropką g, a na miarę czwartą ćwierćnuta fis. W głosie dolnym na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków g, c oraz e, czyli rozłożony akord C‑dur w drugim przewrocie, na drugą miarę triolę ósemkową, złożoną z nut g, h oraz e, czyli rozłożony akord e‑moll w pierwszym przewrocie, na miarę trzecią triolę ósemkową z dźwięków g, cis oraz e, czyli rozłożony akord E‑dur w pierwszym przewrocie, a na czwartą miarę przeniesioną do klucza basowego triolę ósemkową, złożoną z dźwięków fis, cis oraz e. W kluczu basowym w takcie dziesiątym grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e w oktawie. W jedenastym takcie zapisano całą nutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków d w oktawie. W takcie dwunastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków c zagranych w oktawie, na drugą miarę ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z zagranych w oktawie dźwięków h, a na miarę trzecią półnutę‑dwudźwięk, czyli zagrane w oktawie ais.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RXmDfhpRzfsHP/1713270526/1p3Xp8xdzF89TGgaay9QSmPzzrC8rU7f.png)
![W piątej linijce partytury zapisano takty od trzynastego do piętnastego. W kluczu wiolinowym w takcie trzynastym na pierwszą miarę grana jest półnuta fis, na miarę trzecią ćwierćnuta g, a na miarę czwartą ćwierćnuta e. W takcie czternastym na pierwszą oraz trzecią miarę grane są półnuty fis. W piętnastym takcie w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta h, na drugą oraz trzecią miarę dwie pauzy ćwierćnutowe, a na miarę czwartą ćwierćnuta h o oktawę wyżej od poprzedniej. W dolnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków h, d oraz fis, czyli rozłożony akord h‑moll w postaci zasadniczej, na miarę drugą dokładnie takie same dźwięki, na trzecią oraz czwartą miarę dwa razy triola ósemkowa, złożona z dźwięków h, dis oraz fis, czyli akord H‑dur w postaci zasadniczej. W kluczu basowym w trzynastym takcie w górnym głosie grane są na pierwsze dwie miary dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków fis, h oraz d, czyli rozłożony akord h‑moll w drugim przewrocie; na miarę trzecią zapisano triolę ósemkową z dźwięków g, h oraz cis, a na miarę czwartą triolę ósemkową, złożoną z dźwięków e, h oraz cis. W niższym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta‑dwudźwięk, złożona z dwóch dźwięków h w oktawie, na miarę trzecią ćwierćnuta e, na czwartą miarę ćwierćnuta g. W takcie czternastym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grane są dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków fis, h oraz d, czyli z rozłożonym akordem h‑moll w drugim przewrocie. Na miary trzecią oraz czwartą zapisano dwa razy triolę ósemkową, złożoną z dźwięków fis, ais oraz cis, czyli z rozłożonym akordem Fis‑dur w postaci zasadniczej. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano półnutę fis, a na miarę trzecią półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch nut fis w oktawie. W takcie piętnastym w kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dwóch nut h zagranych w oktawie i przedłużonych do kolejnego taktu.W szóstej linijce partytury zapisano takty od szesnastego do osiemnastego. W kluczu wiolinowym w takcie szesnastym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta z kropką c, a na miarę czwartą ćwierćnuta ais. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisana jest triola ósemkowa, składająca się z dźwięków h, e oraz g, czyli z rozłożonym akordem e‑moll w drugim przewrocie. W takcie siedemnastym w wyższym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta z kropką h, a na miarę czwartą ćwierćnuta h. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków h, dis oraz fis, czyli z rozłożonym akordem H‑dur w postaci zasadniczej. W takcie osiemnastym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta z kropką c, a na miarę czwartą ćwierćnuta ais. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisana jest triola ósemkowa, składająca się z dźwięków h, e oraz g, czyli z rozłożonym akordem e‑moll w drugim przewrocie. W kluczu basowym w takcie szesnastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków h zagranych w oktawie, przy czym dwudźwięk jest przedłużony z poprzedniego taktu. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e w oktawie, na miarę trzecią ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków g w oktawie, a na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e w oktawie. W siedemnastym takcie grana jest cała nuta‑dwudźwięk, złożona z dwóch dźwięków h zagranych w oktawie i przedłużonych do kolejnego taktu. W takcie osiemnastym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków h zagranych w oktawie, przy czym dwudźwięk jest przedłużony z poprzedniego taktu. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e w oktawie, na miarę trzecią ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków g w oktawie, a na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e w oktawie. W siódmej linijce partytury zapisano takty od dziewiętnastego do dwudziestego pierwszego. W kluczu wiolinowym w dziewiętnastym takcie w wyższym głosie na miary pierwszą oraz trzecią grana jest dwa razy półnuta h. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków h, dis oraz fis, czyli rozłożony akord H‑dur w postaci zasadniczej, a na miary trzecią oraz czwartą dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków h, d oraz eis, tworzącą w brzmieniu akord h zmniejszony. W takcie dwudziestym w wyższym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta h, a na miarę trzecią półnuta a. W niższym głosie na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków h, cis oraz gis, a na miary trzecią oraz czwartą dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków a, cis oraz fis, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll w pierwszym przewrocie. W takcie dwudziestym pierwszym na pierwszą miarę grana jest półnuta g, a na miarę trzecią półnuta fis. W kluczu basowym w dziewiętnastym takcie na pierwszą miarę zapisano półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięku h w oktawie, a na miarę trzecią ponownie półnutę‑dwudźwięk, tym razem z dźwiękiem gis zagranym w oktawie. W dwudziestym takcie na pierwszą miarę zapisano półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięku eis w oktawie, a na miarę trzecią ponownie półnutę‑dwudźwięk, tym razem z dźwiękiem fis zagranym w oktawie. W takcie dwudziestym pierwszym w górnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano po trioli ósemkowej, złożonej z dźwięków g, h oraz d, czyli z rozłożonym akordem G‑dur w postaci zasadniczej, a na miary trzecią oraz czwartą po trioli ósemkowej złożonej z dźwięków fis, a oraz dis, czyli akordem dis zmniejszonym w pierwszym przewrocie. W niższym głosie na pierwszą miarę zapisano półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięków h oraz gis, a na miarę trzecią półnutę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięków his w oktawie. W linijce ósmej zapisano takty od dwudziestego drugiego do dwudziestego czwartego. W kluczu wiolinowym w takcie dwudziestym drugim na pierwszą miarę grana jest półnuta cis, a na miary trzecią oraz czwartą po ćwierćnucie cis. W dwudziestym trzecim takcie w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano pauzę półnutową, na miarę trzecią – pauzę ćwierćnutową, a na czwartą miarę ósemkę z kropką cis, a dalej szesnastkę cis. W dolnym głosie część dźwięków jest przeniesiona do klucza basowego, ale dla porządku są zapisane tutaj; na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków fis, a oraz cis, czyli akord fis‑moll w postaci zasadniczej. Na drugą miarę grana jest triola ósemkowa z dźwięków a, cis oraz fis, czyli ponownie fis‑moll, tym razem w pierwszym przewrocie. Na miary trzecią oraz czwartą zapisano dwa razy triolę ósemkową z dźwięków cis, fis oraz a, czyli jeszcze raz fis‑moll, tym razem w drugim przewrocie. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę w górnym głosie grana jest półnuta z kropką cis, a na miarę czwartą ósemka cis, a dalej szesnastka cis. W dolnym głosie zapisano cztery razy triolę ósemkową, na każdą z miar, złożoną z dźwięków cis, gis oraz h. W kluczu basowym w takcie dwudziestym drugim w górnym głosie na pierwsze dwie miary grane są dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków cis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll w drugim przewrocie; na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków cis, fis oraz e, a na miarę czwartą triolę ósemkową z dźwięków cis, eis oraz fis, czyli akord Cis‑dur w postaci zasadniczej. W niższym głosie na pierwszą oraz trzecią miarę zapisano po półnucie cis. W takcie dwudziestym trzecim na pierwszą miarę zapisano całą nutę‑trójdźwięk, złożoną z nut fis, cis oraz ponownie fis o oktawę wyżej. W takcie dwudziestym czwartym na pierwszą miarę zapisano całą nutę‑trójdźwięk, złożoną z nut eis, cis oraz ponownie eis o oktawę wyżej. W dziewiątej linijce partytury zapisane są takty od dwudziestego piątego do dwudziestego siódmego. W kluczu wiolinowym w takcie dwudziestym piątym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta cis, na miarę trzecią ćwierćnuta his, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnuta cis. W niższym głosie na pierwsze dwie miary grane są dwa razy triole ósemkowe cis‑fis‑a, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll w drugim przewrocie; na miarę trzecią zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków his, fis oraz a, czyli z akordem zmniejszonym fis, a na miarę czwartą ponownie triolę ósemkową z układem cis, fis oraz a, czyli z akordem fis‑moll w drugim przewrocie. W dwudziestym szóstym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką dis, a na miarę czwartą ćwierćnuta dis. W niższym głosie na każdą miarę zapisano po trioli ósemkowej, złożonej z dźwięków dis, fis oraz gis. W takcie dwudziestym siódmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta e, na miarę trzecią ćwierćnuta dis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta cis. W głosie dolnym na pierwsze dwie miary grane są dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków e, gis oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w pierwszym przewrocie. Na miarę trzecią zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut dis, fis oraz a, czyli akord zmniejszony dis. Na miarę czwartą grana jest triola ósemkowa, złożona z nut cis, e oraz ais, czyli akord zmniejszony ais. W kluczu basowym w takcie dwudziestym piątym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę‑oktawę, złożoną z dwóch dźwięków fis; na trzecią miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa dis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta‑oktawa cis. Od początku taktu dwudziestego piątego rozpoczyna się crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa do końca taktu dwudziestego szóstego. W takcie dwudziestym szóstym w kluczu basowym na pierwsze trzy miary grany jest trójdźwięk‑półnuta z kropką, złożony z nut his, gis oraz his oktawę wyżej. Na miarę czwartą zapisano taki sam trójdźwięk jako ćwierćnutę. W dwudziestym siódmym takcie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑trójdźwięk, składająca się z nut cis, gis oraz cis. Na miarę trzecią zapisano ćwierćnutę‑oktawę z dwóch dźwięków fis, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑oktawę, tym razem z dźwiękami fisis. W takcie dwudziestym siódmym zapisano diminuendo, które trwa przez wszystkie miary.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1ezKRI6qiR00/1713270528/1b5WHyHm4na16OiZ9Fm1gb8eKEZxjFig.png)
![W dziesiątej linijce partytury zamieszczono takty od dwudziestego ósmego do trzydziestego. W takcie dwudziestym ósmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, his oktawę niżej oraz dis. Na miarę drugą zapisano ćwierćnutę gis, na trzecią miarę ćwierćnutę a, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę fis. W głosie dolnym pierwsza miara jest wspólna z głosem górnym: jest to triola ósemkowa, złożona z nut his, his oktawę niżej oraz dis. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, his oraz dis, czyli akord Gis‑dur w pierwszym przewrocie; na trzecią miarę triolę ósemkową‑trójdźwięk, złożoną z nut a, his oraz dis, natomiast na miarę czwartą ponownie triolę ósemkową‑trójdźwięk, tym razem składającą się z dźwięków fis, his oraz dis, czyli rozłożony akord zmniejszony his. W takcie dwudziestym dziewiątym w kluczu wiolinowym zanotowano wyłącznie głos niższy. Rozpoczyna się on od trioli ósemkowej, w której zapisano kolejno pauzę, następnie his oraz dis na pierwszą miarę. W kolejnych miarach pierwsze dźwięki poszczególnych triol ósemkowych zostały przeniesione do klucza basowego; układy to kolejno: gis, his oraz dis na miarę drugą, czyli akord Gis‑dur w postaci zasadniczej, następnie na miarę trzecią a, his oraz dis i fis, his oraz dis na miarę czwartą, czyli akord zmniejszony his w drugim przewrocie. W takcie trzydziestym w kluczu wiolinowym w głosie górnym na drugą miarę zapisano ćwierćnutę cis, na miarę trzecią ćwierćnutę e, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę cis. W dolnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut e, e oktawę wyżej oraz gis, przy czym pierwszy dźwięk przeniesiono do klucza basowego. Na drugą miarę zapisano triolę ósemkową, składającą się z dźwięków cis, e oraz gis, czyli akord cis‑moll w pierwszym przewrocie, na miarę trzecią triolę ósemkową z dźwiękami e, e oktawę niżej oraz gis, natomiast na miarę czwartą ponownie triolę ósemkową z nutami cis, e oraz gis, czyli akord cis‑moll w pierwszym przewrocie. W kluczu basowym w takcie dwudziestym ósmym grana jest cała nuta‑oktawa gis; w takcie na pierwszą miarę następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], na miarę drugą zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], natomiast na miary trzecią oraz czwartą diminuendo. W takcie dwudziestym dziewiątym w kluczu basowym ponownie grana jest cała nuta‑oktawa gis; tak, jak w takcie poprzednim, na pierwszą miarę następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], na miarę drugą zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], natomiast na miary trzecią oraz czwartą diminuendo. W takcie trzydziestym raz jeszcze zapisano całą nutę‑oktawę gis, a przy dynamice na pierwszą miarę następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], na miarę drugą zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], natomiast na miary trzecią oraz czwartą diminuendo.W jedenastej linijce partytury zapisano takty od trzydziestego pierwszego do trzydziestego trzeciego. W takcie trzydziestym pierwszym w kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego; w górnym głosie na drugą miarę grana jest ćwierćnuta cis, na miarę trzecią ćwierćnuta e, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta cis. W dolnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, składająca się z pauzy oraz dźwięków e i gis, na miarę drugą triola ósemkowa, składająca się z dźwięków cis, e oraz gis, czyli akord cis‑moll w pierwszym przewrocie, na miarę trzecią triola ósemkowa, złożona z nut e, e oktawę niżej oraz gis, natomiast na miarę czwartą triola ósemkowa, złożona z dźwięków cis, e oraz gis, czyli ponownie akord cis‑moll w pierwszym przewrocie. W takcie trzydziestym drugim w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut dis, a oraz fis, czyli rozłożony akord zmniejszony dis; nuty zostały przeniesione do klucza basowego. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków his, a oraz dis, na miarę trzecią ponownie triolę ósemkową, złożoną z nut his, fis oraz dis, czyli rozłożony akord zmniejszony his, natomiast na czwartą miarę triolę ósemkową, składającą się z dźwięków a, fis oraz his. W trzydziestym trzecim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków e, cis oraz gis, czyli rozłożony akord cis‑moll; dźwięki zostały przeniesione do klucza basowego. Na drugą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut e, cis oraz gis, czyli ponownie rozłożony akord cis‑moll; na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut e, cis oraz gis, a więc również rozłożony akord cis‑moll. Na czwartą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut e, cis oraz gis, czyli raz jeszcze akord cis‑moll. W kluczu basowym w trzydziestym pierwszym takcie grana jest cała nuta‑oktawa gis, na pierwszą miarę następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], na miarę drugą zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], natomiast na miary trzecią oraz czwartą diminuendo. W trzydziestym drugim takcie w kluczu basowym zapisano całą nutę‑oktawę gis, a na pierwszą miarę odnotowano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W takcie trzydziestym trzecim w kluczu basowym ponownie grana jest cała nuta‑oktawa gis. W dwunastej linijce partytury zapisano takty od trzydziestego czwartego do trzydziestego szóstego. W kluczu wiolinowym w takcie trzydziestym czwartym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut cis, fisis oraz e; na drugą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków ais, fis oraz cis, czyli akord Fis‑dur. Na miarę trzecią grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków ais, e oraz cis, czyli zmniejszony akord ais. Na czwartą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut fisis, e oraz ais. W takcie trzydziestym piątym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut fis, his oraz a, na miarę drugą triola ósemkowa, składająca się z dźwięków dis, his oraz fis, czyli akord zmniejszony his, na trzecią miarę triola ósemkowa, złożona z nut dis, a oraz fis, czyli zmniejszony akord dis, natomiast na miarę czwartą triola ósemkowa, złożona z nut his, a oraz dis. W takcie trzydziestym szóstym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut his, fis oraz a, na miarę drugą triolę ósemkową, składającą się z nut dis, fis oraz his, czyli akord zmniejszony his, na trzecią miarę triolę ósemkową, złożoną z nut dis, a oraz his, natomiast na miarę czwartą triolę ósemkową, składającą się z dźwięków fis, a oraz dis, czyli akord zmniejszony dis. W kluczu basowym w takcie trzydziestym czwartym grana jest cała nuta‑oktawa gis. W takcie trzydziestym piątym w kluczu basowym ponownie zapisano całą nutę‑oktawę gis, tym razem przedłużoną do kolejnego taktu. W kluczu basowym w takcie trzydziestym szóstym zapisano całą nutę‑oktawę gis, przedłużoną z taktu trzydziestego piątego i przedłużoną dalej, do taktu trzydziestego siódmego. W trzynastej linijce partytury zapisano takty od trzydziestego siódmego do trzydziestego dziewiątego. W kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut fis, his oraz dis, czyli akord zmniejszony his; na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut a, his oraz fis. Na trzecią miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut a, dis oraz fis, czyli zmniejszony akord dis; na miarę czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut cis, fis oraz a, czyli akord fis‑moll. W głosie dolnym na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową a oraz triolę ćwierćnutową dis, natomiast na miarę czwartą triolę‑ćwierćnutę z kropką cis. Od drugiej miary wszystkie dźwięki zostały przeniesione do klucza basowego. W takcie trzydziestym ósmym w kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego; w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, fis oraz gis, na miarę drugą ponownie triola ósemkowa, składająca się z dźwięków a, gis oraz fis, na trzecią miarę triola ósemkowa, złożona z nut dis, fis oraz a, czyli akord zmniejszony dis, na miarę czwartą triola ósemkowa, złożona z dźwięków cis, fis oraz a, czyli akord fis‑moll. W głosie dolnym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta his, na miarę trzecią ćwierćnuta dis, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta cis. W takcie trzydziestym dziewiątym w kluczu wiolinowym ponownie wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego. W górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, fis oraz gis, na miarę drugą ponownie triola ósemkowa, składająca się z dźwięków a, gis oraz fis, na trzecią miarę triola ósemkowa, złożona z nut d, fis oraz a, czyli akord D‑dur, na miarę czwartą triola ósemkowa, złożona z dźwięków cis, fis oraz a, czyli akord fis‑moll. W głosie dolnym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta his, na miarę trzecią ćwierćnuta d, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta cis. W kluczu basowym w takcie trzydziestym siódmym zapisano całą nutę‑oktawę gis, przedłużoną z taktu poprzedniego. W takcie trzydziestym ósmym w kluczu basowym grana jest na wszystkie miary cała nuta gis. W trzydziestym dziewiątym takcie w kluczu basowym ponownie grana jest cała nuta gis. W czternastej linijce partytury zapisano takty od czterdziestego do czterdziestego drugiego. W kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki w takcie czterdziestym przeniesiono do klucza basowego. W górnym głosie na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, fis oraz gis. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, składającą się z dźwięków a, gis oraz fis. Na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut cis, e oraz cis oktawę wyżej, natomiast na miarę czwartą grana jest triola ósemkowa, ponownie złożona z nut cis, e oraz cis oktawę wyżej. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta his. W takcie czterdziestym pierwszym w kluczu wiolinowym raz jeszcze wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego. Na pierwsze dwie miary grane są dwie triole ósemkowe, złożone z nut dis, a oraz cis, na miarę trzecią oraz czwartą dwie triole ósemkowe, złożone z nut dis, gis oraz his, czyli rozłożony akord Gis‑dur. W takcie czterdziestym drugim w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano pauzę półnutową, na miarę trzecią pauzę ósemkową, natomiast na miarę czwartą ósemkę z kropką gis oraz szesnastkę gis. Na czwartą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pianissimo]. W dolnym głosie dwie pierwsze miary przeniesiono do klucza basowego: na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut e, gis oraz cis, czyli akord cis‑moll, na miarę drugą triolę ósemkową, złożoną z nut gis, cis oraz e, czyli ponownie akord cis‑moll, na miarę trzecią znowu triolę ósemkową z nutami gis, cis oraz e, a więc akord cis‑moll i ten sam akord w tym samym układzie został zapisany na miarę czwartą. W kluczu basowym w takcie czterdziestym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa gis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą zapisano półnutę‑oktawę a. Na początku taktu zaznaczono początek diminuenda, które trwa dalej w kolejnym takcie. W takcie czterdziestym pierwszym w kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa fis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta‑oktawa gis. W takcie trwa diminuendo, które rozpoczęło się w poprzednim takcie; kończy się po czwartej mierze. W takcie czterdziestym drugim w kluczu basowym grana jest cała nuta‑trójdźwięk, złożony z nut cis, e oraz cis oktawę wyżej. Na pierwszą miarę zaznaczono zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rvo2eQbbQ4mae/1713270531/13Jd8t9lJm5j1Cpxl8a8C2ERPQp2B9wX.png)
![W piętnastej linijce partytury zapisano takty od czterdziestego trzeciego do czterdziestego szóstego. W takcie czterdziestym trzecim w kluczu wiolinowym w górnym głosie grana jest półnuta z kropką gis na pierwszą miarę, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym cztery razy, na każdą z miar wykonywana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, dis oraz fis. W kluczu wiolinowym w takcie czterdziestym czwartym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, a na miarę trzecią półnuta a. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisane są triole ósemkowe, złożone z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w drugim przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą triole ósemkowe złożone z nut a, cis oraz fis, czyli z akordem fis‑moll w pierwszym przewrocie. W czterdziestym piątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest półnuta gis, na miarę trzecią ćwierćnuta fis, a na miarę czwartą ćwierćnuta h. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z nut gis, h oraz e, czyli z akordem E‑dur w pierwszym przewrocie, a na miary trzecią oraz czwartą kolejne dwie triole ósemkowe, składające się z nut a, h oraz dis. W takcie czterdziestym szóstym w kluczu wiolinowym w górnym głosie zapisano na pierwszą miarę ćwierćnutę e, na miarę drugą oraz trzecią po pauzie ćwierćnutowej, a na czwartą miarę ósemkę z kropką gis oraz szesnastkę gis. W głosie dolnym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków gis, h oraz e, czyli rozłożony akord E‑dur w pierwszym przewrocie; na miary drugą, trzecią oraz czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut h, e oraz gis, czyli ponownie akord E‑dur, tym razem w drugim przewrocie. W kluczu basowym w czterdziestym trzecim takcie na pierwszą miarę zapisany jest trójdźwięk‑cała nuta, złożony z dźwięków his, gis oraz ponownie his o oktawę wyżej. W kluczu basowym w takcie czterdziestym czwartym na pierwszą miarę zapisana jest półnuta‑dwudźwięk złożona z dźwięku cis w oktawie, a na miarę trzecią półnuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięku fis w oktawie. W czterdziestym piątym takcie w kluczu basowym na pierwszą oraz trzecią miarę zapisane są półnuty‑oktawy h. W takcie czterdziestym szóstym grana jest cała nuta‑oktawa, złożona z dwóch dźwięków e. W szesnastej linijce partytury zapisano takty od czterdziestego siódmego do czterdziestego dziewiątego. W takcie czterdziestym siódmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary zapisano półnutę z kropką h, a na miarę czwartą ósemkę z kropką h oraz szesnastkę h. W głosie dolnym na każdą z miar grana jest triola ósemkowa, złożona z nut h, fis oraz a. W takcie czterdziestym ósmym w głosie górnym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę h, na miarę trzecią ćwierćnutę his, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę cis. W głosie dolnym na pierwsze dwie miary zapisano po trioli ósemkowej, złożonej z nut h, e oraz gis, czyli rozłożonym akordem E‑dur, na miarę trzecią grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, fis oraz gis, natomiast na miarę czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut cis, e oraz gis, czyli rozłożony akord cis‑moll. W czterdziestym dziewiątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta dis, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta e. W głosie dolnym na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z nut dis, fis oraz gis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą grane są triole ósemkowe, składające się z dźwięków e, gis oraz cis, czyli z rozłożonego akordu cis‑moll. W kluczu basowym w takcie czterdziestym siódmym grana jest cała nuta‑oktawa dis. W takcie czterdziestym ósmym w kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa e, na miarę trzecią ćwierćnuta‑oktawa dis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta‑oktawa cis. W takcie na pierwszą miarę rozpoczyna się crescendo [czytaj: kreszendo], które kończy się po czwartej mierze. W czterdziestym dziewiątym takcie w kluczu basowym na pierwsze dwie miary zapisano półnutę‑trójdźwięk, złożony z nut his, e oraz his oktawę wyżej, natomiast na miary trzecią oraz czwartą zapisano półnutę‑trójdźwięk, złożoną z nut cis, gis oraz cis oktawę wyżej. W takcie na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W siedemnastej linijce partytury zapisano takty od pięćdziesiątego do pięćdziesiątego drugiego. W pięćdziesiątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta d, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta his. W głosie dolnym na pierwsze dwie miary zapisano po trioli ósemkowej, składającej się z nut d, fis oraz a, czyli z rozłożonego akordu D‑dur, natomiast na miary trzecią oraz czwartą grane są dwie triole ósemkowe, złożone z dźwięków his, fis oraz gis. W takcie pięćdziesiątym pierwszym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką cis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta cis. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary zapisano dwie triole ósemkowe, złożone z nut cis, e oraz gis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll, natomiast na miary trzecią oraz czwartą zapisano po trioli ósemkowej, złożonej z nut cis, eis oraz gis, czyli z akordem Cis‑dur. W takcie pięćdziesiątym drugim w kluczu wiolinowym w górnym głowie na pierwsze trzy miary zapisano półnutę z kropką d, natomiast na miarę czwartą ćwierćnutę his. W głosie dolnym na wszystkie cztery miary grana jest triola ósemkowa, złożona z dźwięków cis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll. W kluczu basowym w takcie pięćdziesiątym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa fis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą półnuta‑oktawa gis. W kluczu basowym w pięćdziesiątym pierwszym takcie grana jest cała nuta‑oktawa cis, przedłużona do kolejnego taktu. W pięćdziesiątym drugim takcie w kluczu basowym na pierwszą miarę zapisana jest ćwierćnuta‑oktawa cis, przedłużona z taktu poprzedniego, na miarę drugą zapisano ćwierćnutę‑oktawę fis, na trzecią miarę ćwierćnutę‑oktawę a, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑oktawę fis. W takcie na pierwsze dwie miary zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], które kończy się zmianą dynamiki na piano [czytaj: pjano] na miarę trzecią, po której zapisano diminuendo, trwające do końca taktu. W osiemnastej linijce partytury zapisano takty od pięćdziesiątego trzeciego do pięćdziesiątego piątego. W takcie pięćdziesiątym trzecim w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką cis, a na miarę czwartą ćwierćnuta cis. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisano triole ósemkowe, składające się z nut cis, eis oraz gis, czyli z rozłożonego akordu Cis‑dur. W takcie pięćdziesiątym czwartym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką d, a na miarę czwartą ćwierćnuta his. W głosie dolnym na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z nut cis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem fis‑moll. W takcie pięćdziesiątym piątym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta cis, natomiast na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta cis. W głosie dolnym na wszystkie miary zapisano triole ósemkowe, złożone z nut cis, eis oraz gis, czyli z rozłożonym akordem Cis‑dur. W takcie pięćdziesiątym trzecim w kluczu basowym grana jest cała nuta‑oktawa cis, przedłużona do kolejnego taktu. Na pierwszą miarę zapisano też zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W kluczu basowym w takcie pięćdziesiątym czwartym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę‑oktawę cis, przedłużoną z taktu poprzedniego; na miarę drugą zapisano ćwierćnutę‑oktawę fis, na trzecią miarę ćwierćnutę‑oktawę a, natomiast na miarę czwartą ponownie ćwierćnutę‑oktawę fis. W takcie na pierwsze dwie miary zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], które kończy się zmianą dynamiki na piano [czytaj: pjano] na miarę trzecią, po której zapisano diminuendo, trwające do końca taktu. W takcie pięćdziesiątym piątym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa cis, na miary trzecią oraz czwartą półnuta‑oktawa fis. Na pierwszą miarę zapisano też zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W dziewiętnastej linijce partytury zapisano takty od pięćdziesiątego szóstego do pięćdziesiątego ósmego. W takcie pięćdziesiątym szóstym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką h, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta h. W głosie dolnym na pierwsze trzy miary zapisano triole ósemkowe, złożone z nut h, fis oraz a, natomiast na miarę czwartą triolę ósemkową, złożoną z dźwięków h, e oraz gis, czyli z rozłożonym akordem E‑dur. W takcie pięćdziesiątym siódmym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary zapisano dwie ćwierćnuty a, natomiast na miary trzecią oraz czwartą dwie ćwierćnuty gis. W dolnym głosie na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut a, e oraz gis, na miarę drugą triolę ósemkową, składającą się z dźwięków a, dis oraz fis, czyli z rozłożonym akordem zmniejszonym dis, na miarę trzecią zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, dis oraz fis, natomiast na miarę czwartą triolę ósemkową, składającą się z dźwięków gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll. W takcie pięćdziesiątym ósmym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta fis, na miarę trzecią ćwierćnuta gis, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta a. Głos dolny został przeniesiony do klucza basowego; na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z nut fis, cis oraz dis. W kluczu basowym w takcie pięćdziesiątym szóstym na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką‑oktawa dis, a na miarę czwartą ćwierćnuta‑oktawa e. W takcie pięćdziesiątym siódmym w kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑oktawa cis, na miarę drugą ćwierćnuta‑oktawa dis, na trzecią miarę ćwierćnuta‑oktawa his, natomiast na miarę czwartą ćwierćnuta‑oktawa cis. W takcie pięćdziesiątym ósmym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta‑oktawa a, na miarę trzecią ćwierćnuta‑oktawa gis, natomiast na czwartą miarę ćwierćnuta‑oktawa fis. W takcie zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa od pierwszej miary do końca taktu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RbOiBDUECKtU7/1713270534/AiqRYkE7K8SIpUvY2x6dbGFiusDjZA2U.png)
![W dwudziestej linijce partytury zapisano takty od pięćdziesiątego dziewiątego do sześćdziesiątego pierwszego. W takcie pięćdziesiątym dziewiątym w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta gis, a na miary trzecią oraz czwartą ponownie półnuta gis. W dolnym głosie wszystkie dźwięki zostały przeniesione do klucza basowego. Na pierwsze dwie miary grane są triole ósemkowe, złożone z nut gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll; na miary trzecią oraz czwartą zapisano dwie triole ósemkowe, składające się z dźwięków fis, his oraz dis, czyli z rozłożonym akordem zmniejszonym his. W sześćdziesiątym takcie w kluczu wiolinowym w górnym głosie na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta cis. W głosie dolnym na pierwszą miarę (którą przeniesiono do klucza basowego) grana jest triola ósemkowa, złożona z nut e, gis oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w pierwszym przewrocie. Na miary od drugiej do czwartej zapisano kolejne triole ósemkowe, złożone z nut gis, cis oraz e, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll w drugim przewrocie. W takcie sześćdziesiątym pierwszym w kluczu wiolinowym na wszystkie miary grane są triole ósemkowe, złożone z nut gis, dis oraz fis. W kluczu basowym w takcie pięćdziesiątym dziewiątym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta gis, natomiast na miary trzecią i czwartą ponownie półnuta gis. Na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W takcie sześćdziesiątym w kluczu basowym pojawiają się dwa głosy. W głosie wyższym na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką gis, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym grana jest cała nuta cis. Na pierwszą miarę taktu zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]. W takcie sześćdziesiątym pierwszym w kluczu basowym w głosie wyższym na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką gis, a na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W głosie dolnym grana jest cała nuta his. W dwudziestej pierwszej linijce partytury zapisano takty od sześćdziesiątego drugiego do sześćdziesiątego czwartego. W takcie sześćdziesiątym drugim w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut gis, e oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll. Na drugą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z dźwięków gis, e oraz cis, czyli ponownie z rozłożonym akordem cis‑moll. Na trzecią miarę grana jest triola ósemkowa, składająca się z nut gis, e oraz cis, czyli także z rozłożonym akordem cis‑moll. Na czwartą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, e oraz cis, a więc raz jeszcze z rozłożonym akordem cis‑moll. W takcie zapisano crescendo [czytaj: kreszendo], rozpoczynające się na pierwszą miarę i trwające do końca miary czwartej. W sześćdziesiątym trzecim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, dis oraz a. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, składającą się z nut his, fis oraz a. Na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut dis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem zmniejszonym dis. Ostatnia z ósemek została przedłużona na kolejną miarę. Na czwartą miarę zapisano triolę ósemkową, składającą się z nut a, gis oraz fis, przy czym pierwszy z dźwięków został przedłużony z poprzedniej miary. Ponadto na czwartą miarę zapisano również ćwierćnutę his. W takcie sześćdziesiątym czwartym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dwudźwięku e oraz cis, następnie z nut e oraz cis. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, e oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll. Na trzecią miarę zapisano triolę ósemkową, składającą się z dźwięków gis, e oraz cis, czyli ponownie z rozłożonym akordem cis‑moll. Na miarę czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut gis, e oraz cis, a więc raz jeszcze z rozłożonym akordem cis‑moll. W kluczu basowym w takcie sześćdziesiątym drugim na pierwsze trzy miary w głosie górnym grana jest półnuta z kropką gis, natomiast na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W dolnym głosie grana jest cała nuta cis. W takcie na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]. W kluczu basowym w takcie sześćdziesiątym trzecim w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką gis, natomiast na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W dolnym głosie grana jest cała nuta gis oktawę niżej. W takcie na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano], a następnie diminuendo, które trwa do końca taktu. W kluczu basowym w takcie sześćdziesiątym czwartym na pierwszą miarę w głosie górnym grana jest półnuta z kropką gis, natomiast na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W dolnym głosie grana jest cała nuta cis. Na pierwszą miarę taktu zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pianissimo]], a następnie crescendo [czytaj: kreszendo], które trwa od pierwszej miary do końca taktu. W dwudziestej drugiej, ostatniej linijce partytury zapisano takty od sześćdziesiątego piątego do sześćdziesiątego dziewiątego. W takcie sześćdziesiątym piątym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z nut his, dis oraz a. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, składającą się z dźwięków his, fis oraz a, na miarę trzecią triolę ósemkową z nut dis, fis oraz a, czyli z rozłożonym akordem zmniejszonym dis; ostatni z dźwięków jest przedłużony na kolejną miarę. Na miarę czwartą grana jest triola ósemkowa, złożona z nut a (przedłużonej z poprzedniej miary), gis oraz fis. Dodatkowo na miarę czwartą zapisano ćwierćnutę his. Dźwięki od miary czwartej są przeniesione do klucza basowego. Na początku pierwszego taktu następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano], a następnie zaznaczono diminuendo, które trwa dalej, w kolejnych taktach. W takcie sześćdziesiątym szóstym w kluczu wiolinowym wszystkie dźwięki przeniesiono do klucza basowego. Na pierwszą miarę grana jest triola ósemkowa, złożona z dwudźwięku e oraz cis, a następnie z nut gis oraz cis, które razem tworzą akord cis‑moll. Na miarę drugą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut e, cis oraz gis, czyli ponownie akord cis‑moll. Na trzecią miarę triola ósemkowa zaczyna się od pauzy, a następnie grane są dźwięki e oraz fis. Na miarę czwartą zapisano triolę ósemkową, złożoną z nut cis, gis oraz e, czyli raz jeszcze z rozłożonym akordem cis‑moll. W takcie nadal trwa diminuendo, rozpoczęte w takcie sześćdziesiątym piątym. W sześćdziesiątym siódmym takcie w kluczu wiolinowym zapisano pauzę całonutową. Pod koniec taktu kończy się diminuendo, rozpoczęte w takcie sześćdziesiątym piątym. W takcie sześćdziesiątym ósmym w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary zapisano pauzę półnutową, a na miary trzecią oraz czwartą półnutę cis. Na miarę trzecią zapisano również zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W ostatnim, sześćdziesiątym dziewiątym takcie w kluczu wiolinowym grana jest cała nuta cis z fermatą. W kluczu basowym w takcie sześćdziesiątym piątym w górnym głosie na pierwsze trzy miary grana jest półnuta z kropką gis, natomiast na miarę czwartą ósemka z kropką gis oraz szesnastka gis. W dolnym głosie grana jest cała nuta gis oktawę niżej. Pod taktem zaznaczono diminuendo, które zaczyna się na pierwszą miarę i trwa do końca miary czwartej. W takcie sześćdziesiątym szóstym w kluczu basowym w górnym głosie na pierwsze dwie miary grana jest półnuta gis, a na miary trzecią oraz czwartą półnuta cis. W niższym głosie grana jest cała nuta cis, przedłużona do kolejnego taktu. Na pierwszą miarę zapisano diminuendo. W sześćdziesiątym siódmym takcie w kluczu basowym w górnym głosie na pierwszą miarę zapisano triolę ósemkową, złożoną z pauzy oraz nut cis i e. Na miarę drugą grana jest triola ósemkowa, składająca się z dźwięków gis, e oraz cis, czyli z rozłożonym akordem cis‑moll. Na miarę trzecią grana jest triola ósemkowa, złożona z nut gis, cis oraz ponownie gis, a na miarę czwartą triola ósemkowa, składająca się z dźwięków e, gis oraz ponownie e. W dolnym głosie na pierwsze dwie miary grany jest dwudźwięk‑półnuta, złożony z dźwięków cis (przedłużonego z poprzedniego taktu) oraz gis. W takcie sześćdziesiątym ósmym w kluczu basowym na pierwsze dwie miary grana jest półnuta cis, a na miary trzecią oraz czwartą grany jest akord‑półnuta, złożony z dźwięków cis, gis, cis oktawę wyżej, e oraz gis, czyli akord cis‑moll. Na pierwszą miarę zapisano zmianę dynamiki na piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]. W ostatnim, sześćdziesiątym dziewiątym takcie w kluczu basowym grana jest cała nuta, złożona z dźwięków cis, gis, cis oktawę wyżej, e oraz gis, czyli akord cis‑moll. Nad układem zapisano fermatę.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RtEgva7s12XLJ/1713270547/12hPZN9VMZHlsFq9T3ylANbCJPL2SeQV.png)

![Grafika przedstawia partyturę poloneza a‑moll, zatytułowanego „Pożegnanie ojczyzny” autorstwa Michała Kleofasa Ogińskiego. Utwór jest napisany w metrum trzy czwarte, w tonacji a‑moll. Tempo utworu oznaczono jako moderato tristamente [czytaj: moderato tristamente], czyli umiarkowanie oraz smutno. W partyturze znajduje się partia fortepianu w dwóch kluczach: wiolinowym oraz basowym. W pierwszej linijce w kluczu wiolinowym w takcie pierwszym na pierwszą miarę grana jest ósemka e, a następnie ćwierćnuta e z akcentem. Dalej zapisano szesnastki dis oraz e, a na miarę trzecią dwie ósemki: f oraz e. Cały takt grany jest w dynamice mezzoforte [czytaj: medzoforte]. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka a, a następnie trzy ósemki‑trójdźwięki, złożone z nut e, a oraz c, które razem tworzą akord a‑moll. Na trzecią miarę grana jest ósemka a, a następnie ponownie ósemka‑trójdźwięk a‑moll, złożona z dźwięków e, a oraz c. W drugim takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką c, nad którą dodatkowo zaznaczono mordent. Dalej zapisano szesnastkę h, a na drugą miarę ćwierćnutę a, przedłużoną o szesnastkę do trzeciej miary i rozpoczynającą frazę, która trwa przez kolejne szesnastki: h, c oraz d. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka a, a następnie pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, a oraz c, tworzących razem tworzą a‑moll. W trzecim takcie na pierwszą miarę grana jest ósemka e, a następnie ćwierćnuta e z akcentem. Dalej zapisano dwie przednutki‑szesnastki f oraz e, a następnie szesnastki dis oraz e, a na miarę trzecią ósemkę z kropką a oraz szesnastkę e, połączone frazą. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka c, dalej trzy ósemki‑dwudźwięki z nut e oraz a, a na miarę trzecią ósemka cis oraz ponownie ósemka‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e oraz a. W takcie czwartym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisana jest ósemka z kropką g z akcentem, od której rozpoczyna się fraza; dalej zapisano szesnastkę fis, a na druga miarę ćwierćnutę z kropką f, na której fraza się kończy. Pod koniec taktu grana jest jeszcze ósemka d. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka d, a dalej trzy ósemki‑dwudźwięki, złożone z nut a oraz d. Na trzecią miarę zapisano ósemkę d oraz ósemkę‑trójdźwięk, złożoną z nut f, a raz d, czyli rozłożony akord d‑moll. W drugiej linijce w kluczu wiolinowym w piątym takcie na pierwszą miarę zapisano przednutkę h, a następnie ósemkę z kropką h z akcentem o oktawę wyżej, spiętą linią frazową z szesnastką a, na drugą miarę ósemkę z kropką gis z akcentem, spiętą linią frazową z szesnastką f, a na miarę trzecią ósemkę z kropką e z akcentem, spiętą linią frazową z szesnastką dis. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka c, a następnie trzy ósemki‑dwudźwięki, złożone z nut h oraz d. Na trzecią miarę zapisano ósemkę c oraz ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut gis oraz d. W takcie szóstym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano cztery szesnastki: e, f, e oraz d, na miarę drugą ćwierćnutę c, a na trzecią miarę pauzę ósemkową oraz ósemkę a. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka a, dalej trzy ósemki‑trójdźwięki z nut e, a oraz c, a na miarę trzecią ósemka c oraz ósemka‑dwudźwięk, złożona z dźwięków e oraz a. W siódmym takcie w kluczu wiolinowym zapisano dwie ósemki h, z czego druga jest przedłużona o szesnastkę do kolejnej miary oraz rozpoczyna frazę. Dalej zapisano szesnastki: d, f oraz e, a na trzecią miarę szesnastki d, c, h oraz a, przy czym na ostatniej z nich kończy się fraza. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka d, po której zapisano trzy ósemki‑dwudźwięki, złożone z nut f oraz h. Na trzecią miarę zapisano ósemkę d oraz ósemkę‑dwudźwięk z nut f oraz h. W takcie ósmym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano cztery szesnastki jako jedną frazę; są to kolejno gis, c, e oraz ponownie gis oktawę wyżej. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę h, zagraną z akcentem, która jest połączona linią frazową z ósemką a graną na trzecią miarę. Dalej zaznaczono dodatkowo pauzę ósemkową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka e, dalej ósemka‑trójdźwięk, złożona z nut e, h oraz d. Na drugą miarę zapisano pauzę ósemkową, a dalej ósemkę‑trójdźwięk, złożoną z nut e, gis oraz, a dalej ósemkę‑dwudźwięk z nut a oraz c, połączoną z poprzednim układem frazą. Pod koniec taktu zapisano pauzę ósemkową. Po takcie zaznaczono również koniec repetycji oraz oznaczenie fine. Na początku taktu dziewiątego zaznaczono początek repetycji, a także zmianę dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka e. Od trioli szesnastkowej, złożonej z dźwięków e, gis oraz h rozpoczyna się fraza, która trwa do końca taktu. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką e, a następnie ósemkę d. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, z czego druga oktawę wyżej od pierwszej, a na miary drugą oraz trzecią po dwie ósemki: najpierw dwudźwięk z nut gis oraz h, a następnie e. W dziesiątym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką c, od której rozpoczyna się fraza trwająca cały takt. Dalej grane są szesnastki: f oraz e, a na trzecią miarę d, e, h oraz a. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, z czego druga oktawę wyżej od pierwszej, a na miary drugą oraz trzecią po dwie ósemki: najpierw dwudźwięk z nut a oraz c, a następnie e. W takcie jedenastym na pierwszą miarę zapisano cztery szesnastki: gis, e, gis oraz h, od których rozpoczyna się fraza trwająca cały takt. Na drugą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką e, a pod koniec taktu ósemka d. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, z czego druga oktawę wyżej od pierwszej, a na miary drugą oraz trzecią po dwie ósemki: najpierw dwudźwięk z nut gis oraz h, a następnie e. W dwunastym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta z kropką c, od której rozpoczyna się fraza trwająca cały takt. Dalej grane są szesnastki: f oraz e, a na trzecią miarę d, e, h oraz a. W kluczu basowym na pierwszą miarę grane są dwie ósemki e, z czego druga oktawę wyżej od pierwszej, a na miary drugą oraz trzecią po dwie ósemki: najpierw dwudźwięk z nut a oraz c, a następnie e. W takcie trzynastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta gis z fermatą. Na drugą oraz trzecią miarę jako jedna fraza grane są szesnastki: na miarę drugą e, gis, h oraz a, natomiast na miarę trzecią gis, h, d oraz c. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ćwierćnuta‑trójdźwięk, złożona z nut e, h oraz e oktawę wyżej, a na drugą miarę zapisano pauzę półnutową. W takcie czternastym na pierwszą miarę zapisano cztery szesnastki, od których rozpoczyna się fraza; są to kolejno h, d, f oraz e. Na drugą miarę zapisano szesnastki d, gis, h oraz a. Na trzecią miarę grane są dwie szesnastki: gis oraz h, a następnie szesnastka z kropką f, na której kończy się fraza i nad którą zaznaczono fermatę. Pod koniec taktu grana jest jeszcze trzydziestodwójka e. Pod taktem zaznaczono crescendo [czytaj: kreszendo], trwające przez wszystkie miary. W kluczu basowym zapisano wyłącznie pauzę. W takcie piętnastym w kluczu wiolinowym następuje zmiana dynamiki na forte. Wszystkie dźwięki w tym takcie to dwudźwięki‑oktawy; na pierwszą miarę jest to ósemka z kropką e, dalej szesnastka dis, na miarę drugą ósemki e oraz f, na trzecią miarę ósemki e oraz d. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę z kropką‑czterodźwięk, złożony z nut a, c, e oraz a, czyli z akordem a‑moll; dalej zapisano szesnastkę h. Na drugą miarę grane są ósemki c oraz d, a na miarę trzecią ósemki c oraz h. W takcie szesnastym w kluczu wiolinowym ponownie wszystkie dźwięki są dwudźwiękami‑oktawami. Na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką c, następnie szesnastka h. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką a, a pod koniec taktu ósemkę c. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z dwóch nut a zagranych w oktawie. Dalej zapisano pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, a oraz c, czyli z rozłożonym akordem a‑moll. W takcie siedemnastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z dwóch dźwięków h granych w oktawie. Dalej zapisano jako jedną frazę dwie szesnastki h oraz c. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką e, a następnie ósemkę gis. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z dwóch nut e zagranych w oktawie. Dalej zapisano pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, h oraz d. W osiemnastym takcie na pierwszą miarę zapisano frazę z czterech szesnastek: kolejno a, gis, a oraz h. Na drugą miarę ponownie zapisano frazę z czterech szesnastek: c, h, c oraz d. Na trzecią miarę wykonywana jest fraza z dwóch ósemek: e oraz c. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka a. Dalej zapisano pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, a oraz c, czyli z rozłożonym akordem a‑moll. W takcie dziewiętnastym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka h, a następnie jako jedna fraza szesnastki h oraz e. Na drugą miarę zapisano ćwierćnutę z kropką e, a następnie ósemkę gis. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z dwóch nut e zagranych w oktawie. Dalej zapisano pięć ósemek‑trójdźwięków, złożonych z nut e, h oraz d. W dwudziestym takcie na pierwsza miarę zapisano frazę złożoną z czterech szesnastek: a, gis, c oraz h. Na drugą miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z dźwięków d oraz h. Na trzecią miarę zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięków c oraz a, a następnie pauzę ósemkową. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z dźwięków a oraz c, a następnie ósemkę‑trójdźwięk z nut e, gis oraz d. Na drugą miarę zapisano pauzę ósemkową, a następnie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z dwóch dźwięków e zagranych w oktawie. Na miarę trzecią zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut a oraz e, a następnie pauzę ósemkową. Po takcie dwudziestym zaznaczono koniec repetycji. W takcie dwudziestym pierwszym zapisano początek repetycji. W kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary grany jest trójdźwięk C‑dur w pierwszym przewrocie, złożony z nut e, g oraz c. Na pierwszą miarę jest grany jako ósemka i dwie szesnastki, a na drugą miarę jako dwie ósemki. Na miarę trzecią grany jest trójdźwięk G‑dur w postaci zasadniczej jako dwie ósemki. Pod taktem zapisano zmianę dynamiki na forte. W kluczu basowym na pierwsze dwie miary grany jest układ trzech dźwięków: c, g oraz ponownie c oktawę wyżej, uzupełniający akord C‑dur w kluczu wiolinowym. Na pierwszą miarę zapisano ósemkę oraz dwie szesnastki, na miarę drugą dwie ósemki. Na trzecią miarę grana jest dwa razy ósemka‑dwudźwięk z nut g oraz d, uzupełniający akord G‑dur w kluczu wiolinowym. W takcie dwudziestym drugim w kluczu wiolinowym na pierwsze dwie miary ponownie grany jest akord C‑dur, tym razem w drugim przewrocie, a więc w układzie dźwięków g, c oraz e. Na pierwszą miarę jest zapisany jako ósemka oraz dwie szesnastki, na miarę drugą jako dwie ósemki. Na miarę trzecią zapisano dwa razy ósemkę‑trójdźwięk, złożoną z nut f, g oraz d, które razem z dźwiękami z klucza basowego tworzą dominantę septymową G. W kluczu basowym w tym takcie na pierwszą miarę zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e, dalej dwie szesnastki z tym samym dwudźwiękiem, a na drugą miarę dwie ósemki z tym samym dwudźwiękiem. Na trzecią miarę zapisano dwa razy ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut g oraz h. W takcie dwudziestym trzecim w kluczu wiolinowym na pierwsze półtorej miary grany jest ponownie trójdźwięk C‑dur w pierwszym przewrocie, złożony z nut e, g oraz c. Na pierwszą miarę jest grany jako ósemka i dwie szesnastki, a na drugą miarę jako ósemka. Dalej zapisano ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut g oraz e. Na miarę trzecią grana jest dwa razy ósemka‑dwudźwięk, za pierwszym razem złożona z nut fis oraz d, za drugim razem z nut fis oraz c. W kluczu basowym na pierwsze półtorej miary grany jest układ trzech dźwięków: c, g oraz ponownie c oktawę wyżej, uzupełniający akord C‑dur w kluczu wiolinowym. Na pierwszą miarę zapisano ósemkę oraz dwie szesnastki, na miarę drugą ósemkę z tym układem, a dalej jeszcze ósemkę‑dwudźwięk z zagranym w oktawie dźwiękiem c. Na trzecią miarę grana jest dwa razy ósemka‑dwudźwięk z nut d oraz a. W dwudziestym czwartym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka‑dwudźwięk, złożona z nut g oraz h z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie dwie szesnastki: h oraz c jako fraza. Na drugą miarę zapisano ósemkę a z artykulacją staccato [czytaj: stakkato], a następnie szesnastki a oraz h jako frazę. Na trzecią miarę grana jest ćwierćnuta g. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemkę g, następnie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut g oraz h. Na miarę drugą zapisano dwie ósemki‑trójdźwięki, złożone z nut d, fis oraz c. Na trzecią miarę grana jest ćwierćnuta‑dwudźwięk, złożona z nut g oraz h. W takcie dwudziestym piątym następuje zmiana dynamiki na piano [czytaj: pjano]. W kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c, która rozpoczyna frazę; dźwięk jest przedłużony o szesnastkę do drugiej miary. Dalej grane są szesnastki g, a oraz h, a na miarę trzecią szesnastki c, d, e oraz ponownie c, na którym kończy się fraza. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemki c oraz g, na miarę drugą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e oraz pojedynczą ósemkę g, a na trzecią miarę ponownie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e oraz pojedynczą ósemkę g. W takcie dwudziestym szóstym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką h, a dalej szesnastka d. Na miarę drugą zapisano ósemkę z kropką f, a następnie szesnastkę g oktawę niżej, od której rozpoczyna się fraza. Na trzecią miarę grane są szesnastki: fis, g, a oraz h, przy czym na tej ostatniej fraza się kończy. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano dwie ósemki g, z czego drugą oktawę wyżej, na miarę drugą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f oraz pojedynczą ósemkę g, a na trzecią miarę ponownie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f oraz pojedynczą ósemkę g. W takcie dwudziestym siódmym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę c, która rozpoczyna frazę; dźwięk jest przedłużony o szesnastkę do drugiej miary. Dalej grane są szesnastki g, a oraz h, a na miarę trzecią szesnastki c, d, e oraz ponownie c, na którym kończy się fraza. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano ósemki c oraz g, na miarę drugą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e oraz pojedynczą ósemkę g, a na trzecią miarę ponownie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut c oraz e oraz pojedynczą ósemkę g. W takcie dwudziestym ósmym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką h, a dalej szesnastka d. Na miarę drugą zapisano ósemkę z kropką f, a następnie szesnastkę g oktawę niżej, od której rozpoczyna się fraza. Na trzecią miarę grane są szesnastki: fis, g, a oraz h, przy czym na tej ostatniej fraza się kończy. W kluczu basowym na pierwszą miarę zapisano dwie ósemki g, z czego drugą oktawę wyżej, na miarę drugą ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f oraz pojedynczą ósemkę g, a na trzecią miarę ponownie ósemkę‑dwudźwięk, złożoną z nut d oraz f oraz pojedynczą ósemkę g. W takcie dwudziestym dziewiątym zaznaczono zmianę dynamiki na forte. W kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką c i szesnastka d, na miarę drugą ósemki e oraz g, a na trzecią miarę ósemki f oraz d. W kluczu basowym wszystkie dźwięki to szesnastki: na pierwszą miarę grane są kolejno c, g, e oraz g, na drugą miarę ponownie c, g, e oraz g, a na trzecią miarę h, g, d oraz g. W takcie trzydziestym w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką e, dalej szesnastka dis, na drugą miarę ósemki e oraz g, a na trzecią miarę ósemki f oraz d. W kluczu basowym ponownie wszystkie dźwięki to szesnastki: na pierwszą miarę grane są kolejno c, g, e oraz g, na drugą miarę ponownie c, g, e oraz g, a na trzecią miarę h, g, d oraz g. W trzydziestym pierwszym takcie w kluczu wiolinowym na pierwszą miarę grana jest ósemka z kropką e, od której rozpoczyna się fraza; dalej zapisano szesnastkę d, a następnie na miarę drugą szesnastki c, h, d oraz c, a na miarę trzecią szesnastki h, a, g oraz f. W kluczu basowym wszystkie dźwięki to szesnastki; na pierwszą miarę są to kolejno c, g, e oraz g, na miarę drugą c, c oktawę wyżej, e oraz c, na trzecią miarę f, d, a oraz d. W ostatnim, trzydziestym drugim takcie na pierwszą miarę grana jest fraza, złożona z czterech szesnastek: e, g, f oraz d, na druga miarę ćwierćnuta d, spięta frazą z ósemką c zapisaną na trzecią miarę. Pod koniec taktu zapisano pauzę ósemkową. W kluczu basowym na pierwszą miarę grana jest ósemka g, dalej ósemka‑trójdźwięk, złożona z nut g, d oraz f, na drugą miarę zapisano pauzę ósemkową oraz ósemkę‑trójdźwięk z nut g, h oraz f, a na trzecią miarę ósemkę‑dwudźwięk z nut c oraz e oraz pauzę ósemkową. Po takcie zapisano koniec repetycji oraz oznaczenie ‘da capo al fine’ [czytaj: da kapo al fine].](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RtsdAMUvTPEaZ/1713270683/2Ty8EuMdTRIQHRNpbbYuVquHOFADkGwd.jpg)




![Grafika przedstawia partyturę pierwszej części pt. „Morze i okręt Sindbada” suity symfonicznej „Szeherezada” autorstwa Nikołaja Rimskiego‑Korsakowa. Utwór jest napisany w metrum alla breve [czytaj: alla brewe], czyli dwie drugie, w tonacji G‑dur. Tempo utworu oznaczono jako czterdzieści osiem półnut na minutę i opisano jako Largo e maestoso [czytaj: largo e maestozo], czyli wolno i majestatycznie. Fragment partytury ma dwie stronę, z zapisem pierwszych ośmiu taktów utworu (są to takty od ósmego do piętnastego). Rozpisane partie należą do dwóch fletów piccolo [czytaj: pikolo], dwóch fletów, dwóch obojów, dwóch klarnetów, dwóch fagotów, dwóch waltorni, dwóch trąbek, dwóch puzonów, tuby, kotłów, harfy oraz kwintetu skrzypcowego. W pierwszej linijce partytury zapisano takty od pierwszego do szóstego. Większość instrumentów ma zapisane pauzy generalne; są to kolejno flety piccolo [czytaj: pikolo], trąbki, puzony, tuba, kotły, harfa oraz kwintet skrzypcowy. W partii fletów w pierwszym takcie zapisano dwie całe nuty: g oraz h z dynamiką piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo], a także fermatę. W drugim takcie grane są całe nuty d oraz fis, nad którymi zapisano fermatę. W takcie trzecim flety grają całe nuty e oraz g, ponownie z fermatą. W czwartym takcie jeden z fletów gra całą nutę fis, a drugi ma pauzę całonutową z fermatą. W piątym takcie oba flety grają po przednutce krótkiej: jeden c, a drugi e, po czym grają z dynamiką piano całe nuty c oraz e, przedłużone do kolejnego taktu. W szóstym takcie oba flety grają przedłużone z poprzedniego taktu całe nuty c oraz e, z dodatkowym diminuendo; nad nutami zapisano fermatę. Oboje przez pierwsze trzy takty mają zapisane pauzy generalne. W takcie czwartym oboje grają całe nuty cis oraz fis, z dynamiką piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]; nad dźwiękami zapisano fermatę. W piątym takcie oboje grają po przednutce krótkiej: jeden c, a drugi e. Po przednutkach oboje mają zapisane całe nuty c oraz e z dynamiką piano; dźwięki są przedłużone do kolejnego taktu. W takcie szóstym oba oboje grają przedłużone z poprzedniego taktu całe nuty c oraz e, z dodatkowym diminuendo; nad nutami zapisano fermatę. W pierwszym takcie klarnety grają całą nutę e w oktawie, z dynamiką piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo]. Nad nutami zapisano fermatę. W takcie drugim klarnety mają zapisane całe nuty d oraz a z fermatą. W takcie trzecim klarnety ponownie grają całą nutę w oktawie, tym razem jest to dźwięk c z fermatą. W takcie czwartym klarnety grają całą nutę fis oraz ais z fermatą. W takcie piątym klarnety grają po przednutce krótkiej a w oktawie, a następnie całą nutę a z dynamiką piano, przedłużoną do kolejnego taktu. W takcie szóstym oba klarnety grają przedłużone z poprzedniego taktu całe nuty a z dodatkowym diminuendo; nad nutami zapisano fermatę. Przez pierwsze dwa takty fagoty mają zapisaną pauzę generalną. W takcie trzecim jeden z fagotów gra całą nutę g z dynamiką piano pianissimo [czytaj: pjano pjanissimo] oraz fermatą, a drugi ma zapisaną pauzę całonutową. W takcie czwartym oba fagoty grają całe nuty: jeden cis, a drugi fis; nad nutami zapisano fermatę. W piątym takcie oba fagoty grają najpierw przednutkę krótką a, po której zapisano całą nutę a z dynamiką piano, przedłużoną do kolejnego taktu. W takcie szóstym fagoty grają przedłużone z poprzedniego taktu całe nuty a z dodatkowym diminuendo; nad nutami zapisano fermatę. W partii waltorni pierwsza ma zapisaną pauzę generalną przez pierwsze cztery takty. W takcie piątym waltornia najpierw gra przednutkę krótką e, a dalej całą nutę e z dynamiką piano [czytaj: pjano], przedłużoną do kolejnego taktu. W szóstym takcie zapisano całą nutę e, przedłużoną z poprzedniego taktu, z zapisanym diminuendo oraz fermatą. Druga waltornia ma zapisaną pauzę generalną przez pierwsze sześć taktów.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R129S7De9iLi9/1713270728/2WxyhgWft6i6snQJcrPgTwaAISOwKVIN.jpg)
![Na drugiej stronie, w taktach od siódmego do ósmego, grają wyłącznie pierwsze skrzypce oraz harfa. Pozostałe instrumenty, czyli flety piccolo [czytaj: pikolo], flety, oboje, klarnety, fagoty, waltornie, trąbki, puzony, tuby, kotły, harfa oraz pozostała część kwintetu skrzypcowego mają zapisane pauzy generalne. W siódmym takcie metrum zmienia się na cztery czwarte, a tempo na lento, czyli wolno, z dodatkowym oznaczeniem czterdziestu ośmiu ćwierćnut na minutę. Harfa w kluczu wiolinowym w takcie siódmym na pierwszą miarę ma zapisaną pauzę półnutową, na miarę trzecią ćwierćnutę‑czterodźwięk, złożoną z nut e, a, c oraz ponownie e, czyli z rozłożonym akordem a‑moll; akord zagrany jest jako arpeggio [czytaj: arpedżjo] z dynamiką forte. Na czwartą miarę harfa ma zapisaną pauzę ćwierćnutową. W takcie ósmym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, na miarę drugą ćwierćnutę‑czterodźwięk, złożoną z nut e, fis, c oraz e, zagraną jako arpeggio [czytaj: arpedżjo] z dynamiką mezzoforte [czytaj: medzoforte]. Na trzecią miarę zapisano pauzę półnutową. W kluczu basowym harfa w takcie siódmym na pierwszą miarę ma zapisaną pauzę półnutową, na miarę trzecią ćwierćnutę‑czterodźwięk, złożoną z nut a, e, ponownie a oraz c, czyli z rozłożonym akordem a‑moll; akord zagrany jest jako arpeggio [czytaj: arpedżjo] z dynamiką forte. Na czwartą miarę harfa ma zapisaną pauzę ćwierćnutową. W takcie ósmym na pierwszą miarę zapisano pauzę ćwierćnutową, na miarę drugą ćwierćnutę‑czterodźwięk, złożoną z nut a, e, fis oraz c, zagraną jako arpeggio [czytaj: arpedżjo] z dynamiką mezzoforte [czytaj: medzoforte]. Na trzecią miarę zapisano pauzę półnutową. W partii pierwszych skrzypiec, które grają solo, na pierwszą miarę w takcie siódmym zapisano półnutę e, przedłużoną o ósemkę do miary trzeciej, a dalej jako jedną frazę triole szesnastkowe; kolejno dźwięki d, e, d, c, d oraz c. Na miarę czwartą zapisano jako jedną frazę kolejne triole szesnastkowe: h, c, h, a, c, e, g, fis oraz e. W ósmym takcie na pierwszą miarę zapisano ćwierćnutę e, przedłużoną o ósemkę do drugiej miary, a dalej jako jedną frazę triole szesnastkowe: d, e, d, c, d oraz c. Na miarę trzecią zapisano jako jedną frazę triole szesnastkowe, złożone z dźwięków: h, c, h, a, c, e, g, fis, e. Na miarę czwartą zapisano ćwierćnutę e.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1ZOX8J8SC1bT/1713270733/27ZB5Ct5TlFd5MUZD5FfCQ9jBO0KlQBy.jpg)
![Ilustracja przedstawia skład instrumentalny potrzebny do wykonania „Bolero” Maurice'a Ravela [czytaj: morisa rawela]. Na obrazku znajdują się instrumenty ułożone w czterech liniach, jedna pod drugą. Pod każdym instrumentem jest kółko z liczbą w środku. Obok obrazka znajduje się lista instrumentów. Przy każdym napisie jest kółko z liczbą w środku. W pierwszej linii znajdują się: 1. flet piccolo [czytaj: pikolo], 2. flet, 3. oboje + obój d'amore [czytaj: de amore], 4. rożek angielski, 5. klarnety, 6. klarnet basowy, 7. fagot, 8. kontrafagot. W drugiej linii jest: 9. waltornie, 10. trąbki, 11. puzony, 12. tuba, 13. saksofony. W trzeciej linii znajdują się: 14. kotły, 15. perkusja, 16. Harfa.W ostatniej linii jest: 17. czelesta, 18. I skrzypce, 19. II drugie skrzypce, 20. Altówki, 21. wiolonczele, 22. kontrabasy. Kolorystyka instrumentów jest srebrno‑czarno‑brązowa oraz złota.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RTPMKJl4bD14M/1713270762/2VnAkv1iwQrkuhppzOgink3LlgADt4rT.jpg)
![Ilustracja przedstawia schemat przebiegu formalnego „Bolera” Maurice'a Ravela [czytaj: morisa rawela]. W lewym, górnym rogu obrazka jest napis „Bolero”. Pod spodem znajduje się tabela z dwoma wersami. W pierwszym wersie jest biały napis na czarnym tle „tempo di bolero moderato assai” [czytaj: tempo di bolero moderato assaj]. Drugi wers podzielony jest na 20 kolorowych komórek w kształcie prostokąta. Pierwsza komórka jest zielona. Znajduje się w niej czarny napis „podstawa rytmiczna”. Poniżej są liczby „00:00”. Druga komórka jest biała. Znajduje się w niej czarny napis „Temat główny część I”. Poniżej są liczby „00:12”. Trzecia komórka jest żółta. Znajduje się w niej czarny napis „Temat główny część I”. Poniżej są liczby "00:32". Trzy kolejne komórki są w kolorze ciemnoniebieskim. Znajdują się w nich następujące czarne napisy: „klarnet”, „harfa‑fagot”, „klarnet”. Pod nimi są liczby: „00:59”, „01:44”, „02:31”. Trzy kolejne komórki są w kolorze niebieskim. Znajdują się w nich następujące czarne napisy: „fagot”, „waltornia”, „saksofon tenorowy”. Pod nimi są liczby: „03:18”, „04:04”, „04:49”. Następne trzy komórki są w kolorze jasnoniebieskim. Znajdują się na nich następujące czarne napisy: „saksofon sopranino”, „flet piccolo [czytaj: pikolo], waltornia, czelesta”, „obój, obój d'amore [czytaj: de amore], rożek angielski, 2 klarnety”. Pod nimi są liczby: „05:35”, „06:20”, „07:05”. Trzy kolejne komórki są w kolorze bladoniebieskim. Znajdują się w nich następujące czarne napisy: „puzon”, „skrzypce, instrumenty dęte drewniane, bęben”, „orkiestra”. Pod nimi są liczby: „07:50”, „09:21”, „10:06”. Następne trzy komórki są w kolorze białym. Znajdują się na nich następujące czarne napisy: „tuba”, „saksofon sopranino, puzon i wiolonczele”, „trąbki, flety, saksofony, skrzypce”. Pod nimi są liczby: „10:54”, „11:36”, „12:21”. Dziewiętnasta komórka jest w kolorze pomarańczowym. Znajduje się w niej czarny napis „wielki bęben, gong”. Pod nią są liczby „14:05”. Ostatnia komórka jest w kolorze jasnopomarańczowym. Znajduje się w niej czarny napis „orkiestra”. Pod nią są liczby „14:15”. Liczby te oznaczają czas przebiegu utworu i wyznaczają charakterystyczne momenty wejść poszczególnych instrumentów.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RPDm8LRIMICDq/1713270815/ebiglf1jS8PCbx2Kh2MCU9veNrv0vhZ8.jpg)
![Fotografia przedstawia zbliżenie na fragment płyty winylowej z żółtą etykietą i logo Deutsche Grammophon [czytaj: dojcze gramofon]. Poniżej znajduje się napis: Johannes Brahams, Vier ernste Gesänge [czytaj: johanes brahams, wie ernste gesenje] , op.121, Nr. 2: Ich wandte mich und sah an alle [czytaj: iś wande miś un sah nach ale], die Unrecht leiden [czytaj: di unreśt lajden], Dietrich Fischer- Dieskau [czytaj: ditriś fisszar diksał], Bariton, Klavier: Herth Klust [czytaj: klawier: hert klus]. Logo składa się z bukietu tulipanów. Umieszczone zostało w górnej części etykiety.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RZPdGaVGdaLfk/1713270818/1NSi3s96ApPsPL746IxMM8uGZ36jam0b.jpg)
Biblioteka audio
Bibliografia
La Gran Musica - Maurice Ravel, PolyGram, Baarn, 1997.
Łaciak A., UTWÓR 4: TRZY UTWORY W DAWNYM STYLU, [w:] https://www.krakowskieforum.pl/strona-3536-utwor_4_trzy_utwory_w_dawnym_stylu.html [dostęp 8.03.2022 r.].
Markuszewska A., Klasycyzm [w:] https://muzykotekaszkolna.pl/wiedza/epoki/klasycyzm/ [dostęp: 08.03.2022 r.].
Panek W., „Świąt Muzyki”, podręcznik do gimnazjum, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 2015.
Schaeffer B., „Dzieje kultury muzycznej”, Podręcznik dla szkół średnich, WSiP, Warszawa 1991.