Jakie kwasy nazywamy tłuszczowymi?
Jakie kwasy nazywamy tłuszczowymi?
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń zna:
pojęcie: wyższe kwasy tłuszczowe,
wzory kwasów: stearynowego, palmitynowego i oleinowego oraz ich zastosowanie.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
przedstawić za pomocą równań reakcji najważniejsze właściwości kwasów tłuszczowych,
pisać równania reakcji otrzymywania kwasów i mydeł,
omówić różnorodność właściwości kwasów w zależności od ich budowy,
zaprojektować doświadczenia pozwalające na wykazanie nienasyconego charakteru kwasu oleinowego,
wykonać proste doświadczenia,
c) Postawy
Uczeń współpracuje w grupie.
2. Metoda i forma pracy
Metody:
burza mózgów,
eksperyment laboratoryjny,
pogadanka.
Formy pracy:
praca z całym zespołem,
praca w grupach,
praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Karty pracy, plansze ze wzorami i nazwami kwasów tłuszczowych, sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Przypomnienie właściwości i nomenklatury związanej z kwasami karboksylowymi, poznanymi na poprzedniej lekcji (załącznik 1).
Omówienie ćwiczenia.
b) Faza realizacyjna
Podanie tematu lekcji.
Tworzenie przez uczniów metodą burzy mózgów definicji wyższych kwasów tłuszczowych.
Przedstawienie plansz ze wzorami i nazwami kwasów tłuszczowych.
Podawanie przez uczniów nazw systematycznych przedstawionych kwasów.
Klasyfikacja kwasów – podział na kwasy nasycone i nienasycone.
Badanie właściwości fizycznych kwasów stearynowego i palmitynowego (załącznik 2).
Omówienie doświadczeń wykonanych przez uczniów.
Omówienie budowy i właściwości fizycznych kwasu oleinowego.
Projektowanie przez uczniów doświadczenia pozwalającego na potwierdzenie nienasyconego charakteru kwasu.
Pokaz reakcji kwasu oleinowego z wodą bromową.
Zapis równania reakcji.
Pogadanka na temat zależności stanu skupienia od rodzaju wiązania występującego w kwasach tłuszczowych - reakcja uwodornienia kwasu oleinowego.
c) Faza podsumowująca
Podział uczniów na grupy – wykonanie eksperymentu (załącznik 3).
5. Bibliografia
B. Borowska, V. Panfil, Metody aktywizujące w edukacji biologicznej, chemicznej i ekologicznej – propozycje scenariuszy, Wydawnictwo Tekst, Bydgoszcz 2001.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
załącznik 1
1. Uzupełnij tabelkę:
WZÓR KWASU KARBOKSYLOWEGO | NAZWA SYSTEMATYCZNA | NAZWA ZWYCZAJOWA | STAŁA DYSOCJACJI |
HCOOH | 1,7 * 10‑4 | ||
KWAS OCTOWY | 1,8 * 10‑5 | ||
CHIndeks dolny 33CHIndeks dolny 22COOH | KWAS PROPIONOWY | 1,3 * 10‑5 | |
KWAS BUTANOWY | 1,5 * 10‑5 | ||
CHIndeks dolny 33CHIndeks dolny 22CHIndeks dolny 22CHIndeks dolny 22COOH | KWAS WALERIANOWY | - | |
- | |||
- |
2. Dokończ równania reakcji dysocjacji kwasów i podaj nazwy powstałych anionów:
HCOOH
CHIndeks dolny 33CHIndeks dolny 22COOH
CHIndeks dolny 33CHIndeks dolny 22CHIndeks dolny 22COOH
załącznik 2
Zbadajcie właściwości kwasu stearynowego i palmitynowego. Na podstawie wykonanych doświadczeń i obserwacji wypełnijcie kartę pracy:
WŁAŚCIWOŚĆ | KWAS PALMITYNOWY n- heksadekanowy | KWAS STEARYNOWY n- oktadekanowy |
Stan skupienia | ||
Barwa | ||
Zapach | ||
Rozpuszczalność w wodzie | ||
Rozpuszczalność w alkoholu |
załącznik 3
Opis wykonania doświadczenia
Do probówki zawierającej kwas stearynowy dodajcie roztwór wodorotlenku sodu z fenoloftaleiną, całość ogrzewajcie mieszając bagietką. Zawartość probówki podzielcie na dwie części. Probówkę z jedną częścią zamknijcie korkiem i energicznie wytrząśnijcie. Do drugiej części dodajcie kroplę fenoloftaleiny, a następnie kilka kropel dwudziestoprocentowego roztworu kwasu siarkowego (VI).
Narysujcie rysunek schematyczny, zanotujcie obserwacje i sformułujcie wniosek. Podajcie nazwę grupy związków, do której zaliczycie organiczny produkt reakcji.
Rysunek schematyczny |
Obserwacje
Wnioski
b) Zadanie domowe
Wypełnij kartę pracy nr 3 na podstawie doświadczenia wykonanego na lekcji.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak