Właściwości wodorotlenków

Doświadczenie 1

Przeprowadź doświadczenie chemiczne, które będzie polegać na zbadaniu właściwości wodorotlenku sodu i wodorotlenku potasu.

R1UcWuTz6GWxK

Problem badawczy:. Hipoteza:. Co będzie potrzebne: ;. Instrukcja: 1.

R934U1Hm2sCk9

Ilustracja przedstawia higroskopijność wodorotlenków sodu i potasu. Składa się z dwóch zdjęć. Na fotografii po lewej stronie, oznaczonej numerem jeden, znajdują się dwie stojące obok siebie na tle szarego blatu szalki Petriego. Szalkę po lewej stronie wypełniono świeżymi, białymi granulkami wodorotlenku sodu. W szalce po prawej znajduje się nieco mniejsza ilość tej samej substancji, umieszczonej znacznie wcześniej. Granulki są ciemniejsze i mocno wilgotne, a nawet częściowo rozpuszczone na skutek wchłonięcia wody z powietrza. Na zdjęciu po prawej stronie takie samo zestawienie dla kawałków wodorotlenku potasu. Skrawki w mniejszym stopniu przypominają granulki, a bardziej wióry. Porcja w szalce z prawej strony zebrała już na tyle wody, że ułożyła się ona na powierzchni szkła w małą kałużę.

Problem badawczy:

Jakie charakterystyczne właściwości mają wodorotlenek sodu i wodorotlenek potasu?

Hipoteza:

Wodorotlenki sodu i potasu rozpuszczają się w wodzie oraz są substancjami żrącymi.

Co było potrzebne:

• wodorotlenek potasu;

• wodorotlenek sodu;

• woda;

• bibuła;

• tkanina;

• drewno;

• pęseta;

• dwie probówki;

• dwie pipety;

• dwa pręciki szklane;

• trzy połówki szalki Petriego.

Przebieg doświadczenia:

$\text{I}.$

Wodorotlenek sodu i wodorotlenek potasu to substancje stałe o barwie białej. Na pierwszą połówkę szalki Petriego nasypano niewielką ilość wodorotlenku sodu, a na drugą wodorotlenku potasu. Próbki pozostawiono na $5\text{–}10$ minut. Po tym czasie odnotowano zachodzące zmiany – substancje zaczęły się „rozpływać”.

$\text{II}.$

W probówkach umieszczono parę granulek – w pierwszej wodorotlenku sodu, a w drugiej wodorotlenku potasu. Do obu dodano niewielką ilość wody. Zawartość probówek wymieszano za pomocą pręcików szklanych. W efekcie substancje stałe rozpuściły się, tworząc klarowne, bezbarwne roztwory. Następnie ostrożnie dotknięto zewnętrznych ścianek probówek i zauważono, że stają się ciepłe. Na koniec, za pomocą pręcików szklanych, naniesiono niewielkie ilości obu roztworów na bibułę, tkaninę i drewno, umieszczone na szalkach Petriego. Wszystkie materiały poddane działaniu roztworów uległy zniszczeniu.

1

Polecenie 1

RSUv3z1VAOWLV

Obserwacje: (Uzupełnij). Weryfikacja hipotezy: (Uzupełnij). Wnioski: (Uzupełnij).

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Obserwacje:
Pamiętaj, że obserwacje to wszystkie zmiany, jakie jesteśmy w stanie zauważyć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu).

Weryfikacja hipotezy:
Czy postawiona przez Ciebie hipoteza okazała się prawdziwa?

Wnioski:
Co wynika z obserwowanych przez Ciebie zmian? Nawiąż w swojej odpowiedzi do sformułowanego pytania w problemie badawczym.

Pokaż odpowiedź

Obserwacje:
Wodorotlenek sodu i wodorotlenek potasu to substancje stałe o barwie białej. Pozostawione na powietrzu, po pewnym czasie „rozpływają się”. Po dodaniu wody do obu probówek, substancje stałe rozpuszczają się, tworząc klarowne, bezbarwne roztwory. Probówki stają się ciepłe. Wszystkie materiały poddane działaniu roztworów uległy zniszczeniu.

Weryfikacja hipotezy:
Postawiona hipoteza okazała się prawdziwa. Wodorotlenki sodu i potasu rozpuszczają się w wodzie oraz są substancjami żrącymi.

Wnioski:
Wodorotlenek sodu i wodorotlenek potasu pochłaniają wilgoć z otoczenia. Substancje o takich właściwościach nazywamy higroskopijnymi. Wodorotlenki sodu i potasu bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie, wydzielając znaczne ilości ciepła, co świadczy o procesie egzoenergetycznym. Tworzą one silnie żrące roztwory, które niszczą różne materiały, np. bibułę, tkaninę czy drewno. Dlatego zwyczajowa nazwa wodorotlenku sodu to „soda żrąca”, a wodorotlenku potasu – „potaż żrący”.

R1C72U7FlKMln

Zaznacz odpowiednie dokończenie zdania: Substancje, które potrafią pochłaniać wilgoć z otoczenia nazywamy. Możliwe odpowiedzi: 1. higroskopijnymi. 2. piroforycznymi. 3. hydratami. 4. hydroponicznymi.

Ciekawostka

Naczyniem laboratoryjnym, które służy m.in. do przechowywania substancji higroskopijnych, jest eksykator. Jego pokrywa jest wykonana z grubego szkła lub tworzywa sztucznego i ściśle przylega do pojemnika, w którym znajduje się substancja osuszająca (np. wodorotlenek potasu). Niektóre eksykatory są wyposażone w kran, pozwalający na usunięcie powietrza.

RXAuKRyrFeXRC

Zdjęcie przedstawia oglądany z boku eksykator. Jest to grubościenne szklane naczynie laboratoryjne z wyraźnym zwężeniem w dolnej części, zwanym stopką. W stopce znajdują się fioletowe granulki środka pochłaniającego wilgoć z górnej części, którego zadaniem jest szybko osuszać powietrze wewnątrz naczynia. Stopkę od części głównej oddziela biała płytka – ceramiczna lub szklana, z otworami. Górna część jest pusta i służy do trzymania w niej substancji wrażliwej na działanie wilgoci. Naczynie ma u góry szklaną pokrywkę z kulistym uchwytem. Pokrywka jest dopasowana do krawędzi naczynia i zapewnia mu pełną szczelność.

Wodorotlenki są substancjami stałymi, które mogą przyjmować wiele barw. Wodorotlenki sodu i potasu oraz innych pierwiastków z pierwszej grupy układu okresowego pierwiastków są bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie. Z kolei rozpuszczalność wodorotlenków drugiej grupy wzrasta ze wzrostem liczby atomowej berylowca, a wodorotlenki pozostałych metali są praktycznie nierozpuszczalne w wodzie. Korzystając z tabeli rozpuszczalności wodorotlenków, można sprawdzić, które rozpuszczają się w wodzie, a które wytrącają się w postaci osadów, czyli są praktycznie nierozpuszczalne w wodzie.

Stężone roztwory wodorotlenków sodu, potasu (zwane dawniej ługami) oraz wapnia mają właściwości żrące – niszczą bibułę. Podobnie działają na skórę – mogą wywoływać silne poparzenia. Stopiony wodorotlenek sodu uszkadza (trawi) szkło, dlatego przechowuje się go w opakowaniach z tworzyw sztucznych.

Zastosowanie wodorotlenków

Wodorotlenki sodu i potasu tworzą z tłuszczami związki rozpuszczalne w wodzie, dlatego stosuje się je jako składniki preparatów do udrożniania rur, a także do produkcji środków piorących. Wodorotlenek wapnia tworzy z wodą zawiesinę – mleko wapienne. Używa się jej do bielenia pni drzew owocowych oraz ścian budynków, ponieważ ma właściwości dezynfekcyjne, a kolor biały odbija znaczną część promieni słonecznych i zapobiega zbytniemu nagrzewaniu. Klarowny bezbarwny roztwór wodorotlenku wapnia nazywamy wodą wapienną, która służy do wykrywania tlenku węgla$\left(\text{IV}\right)$.

R19Jh2tzyDdVD

Film przedstawia zastosowania wybranych wodorotlenków takich jak: wodorotlenek glinu, wodorotlenek magnezu, wodorotlenek wapnia, wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu.

Film przedstawia zastosowania wybranych wodorotlenków takich jak: wodorotlenek glinu, wodorotlenek magnezu, wodorotlenek wapnia, wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R19Jh2tzyDdVD

Film przedstawia zastosowania wybranych wodorotlenków takich jak: wodorotlenek glinu, wodorotlenek magnezu, wodorotlenek wapnia, wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu.

Zaprawa wapienna
Składnikiem budowlanej zaprawy wapiennej jest – oprócz piasku i wody – wapno gaszone, które powstaje w reakcji wapna palonego z wodą. Tak przygotowana mieszanina, o konsystencji gęstego ciasta, ma zdolność twardnienia dzięki reakcji chemicznej wodorotlenku wapnia z tlenkiem węgla$\left(\text{IV}\right)$ z powietrza.

R1B1ak9Iv7g8g

Ilustracja składa się z dwóch sąsiadujących rysunków. Rysunek po lewej stronie przedstawia robotnika stawiającego mur z cegieł i narzucającego zaprawę na kolejne cegły. Obok robotnika stoi wiadro z zaprawą, a nieco dalej za nim pomarańczowa betoniarka. Na rysunku po prawej stronie gotowa ściana z cegieł i zaschniętej, białej już zaprawy.

Żrące właściwości preparatu do udrożniania rur
Dwuletni chłopiec, który połknął żrący preparat do czyszczenia rur kanalizacyjnych, czuje się już lepiej. Dziecko wciąż przebywa w szpitalu, ma poparzony przełyk i usta, ale po wybudzeniu ze śpiączki farmakologicznej oddycha samodzielnie. Lekarze są dobrej myśli, bo badania wykazały, że żrąca substancja poparzyła dziecku usta, język i część przełyku, lecz na szczęście do żołądka dostały się tylko śladowe ilości granulatu. W przełyku i żołądku zmiany są już nieduże i goją się pomyślnie. Jednak lekarze nadal nie wiedzą, kiedy i czy w ogóle chłopiec będzie mógł poruszać językiem, mówić lub rozróżniać smaki. (TVN24)

Podsumowanie

• Wodorotlenki są substancjami stałymi o różnej barwie.

• Wodorotlenki sodu i potasu są substancjami silnie higroskopijnymi, mają podobne właściwości, są stosowane jako składniki do produkcji mydeł, środków piorących i preparatów do udrożniania rur.

• Stężone roztwory wodorotlenków sodu, potasu oraz wapnia mają właściwości żrące.

• Wodorotlenki magnezu i glinu są m.in. składnikami leków, stosowanych w przypadku nadkwasoty żołądka.

Słownik