Grunwald jest małą wioską, o której niewielu by słyszało, gdyby na jej przedpolach nie rozegrała się bitwa sił polsko‑litewskich z zakonem krzyżackim. Plan zbrojnego starcia opracowany przez króla polskiego zakładał uderzenie na Malbork – w samo serce państwa zakonnego.

Pokój podpisany przez Kazimierza Wielkiego z zakonem ograniczył niebezpieczeństwo zaboru kolejnych ziem Korony. Jednak zakon nie rezygnował z rozszerzania swoich granic. Krzyżacy, także systematycznie najeżdżali ziemie litewskie, chcąc poszerzyć zasięg swych granic i przeprowadzić chrystianizację mieszkańców zajętych terytoriów.

Zagrożenie krzyżackie zbliżyło oba kraje.  Gdy w 1385 r. Władysław Jagiełło podpisywał, przed koronacją na króla, układ w Krewie, zobowiązał się do odzyskania utraconych wcześniej przez Polskę ziem. Unia polsko‑litewska była więc sojuszem zbrojnym przeciwko zakonowi krzyżackiemu, który sprawiał problemy obu krajom.

Bezpośrednią przyczyną wojny była sprawa ŻmudziŻmudźŻmudzi, którą Krzyżacy zdobyli w 1398 r., wykorzystując spór między królem Władysławem Jagiełłą a jego bratem stryjecznym, księciem Witoldem KiejstutowiczemWitold KiejstutowiczWitoldem Kiejstutowiczem. Na tej ważnej dla Litwinów ziemi wybuchały antykrzyżackie powstania w latach 1401 i 1409.

Witold, mimo wcześniejszego zrzeczenia się praw do tej ziemi, wspierał żmudzkich powstańców. Doprowadziło to do zaognienia stosunków na linii Litwa – zakon krzyżacki. Po stronie dotychczasowego przeciwnika w narastającym konflikcie opowiedział się król polski Władysław Jagiełło.

Król Władysław postawił zakonowi twarde ultimatum: próba stłumienia powstania przez Krzyżaków zostanie uznana za powód do wojny. W odpowiedzi wielki mistrz zakonu Ulryk von Jungingen w sierpniu 1409 r. wypowiedział Polsce wojnę.

Zawarto chwilowy rozejmrozejmrozejm i obie strony podjęły przygotowania do kampanii letniej 1410 roku. Sprzymierzone przeciw Krzyżakom oddziały zebrały się pod Czerwińskiemprzeprawa pod CzerwińskiemCzerwińskiem, gdzie po moście zbudowanym z łodzi przekroczyły Wisłę. Na początku lipca 1410 r. wkroczyły w granice państwa zakonu krzyżackiego.

Do starcia, które zdecydowało o losach wojny, doszło 15 lipca 1410 r. pod wsią Grunwald (Tannenberg).

Połączone wojska polsko‑litewsko‑tatarsko‑rusko‑morawskie pokonały Krzyżaków, wspomaganych przez rycerzy europejskich. Zwycięstwo polskiego króla Władysława II Jagiełły w tej jednej z największych bitew w historii nie ulegało wątpliwości. Poległ nie tylko wielki mistrz Ulryk von Jungingen, ale też inni najwyżsi dostojnicy zakonni.

Klęska pod Grunwaldem była ogromnym ciosem w potęgę zakonu, ale jej nie zniszczyła. Zaraz po zwycięstwie wojska polsko‑litewskie ruszyły w stronę stolicy pruskiej. Dziesięć dni później stanęły pod murami Malborka i rozpoczęło się dwumiesięczne oblężenieoblężenie Malborkaoblężenie. Stolicy Zakonu Krzyżackiego jednak nie zdobyto.

Oficjalnie wojna zakończyła się zwycięstwem Polski i podpisaniem 1 lutego 1411 r. tzw. I pokoju toruńskiegoI pokój toruńskiI pokoju toruńskiego. Zgodnie z jego postanowieniami Krzyżacy oddali księciu Witoldowi Żmudź w dożywotnie władanie, a królowi Władysławowi II Jagielle – ziemię dobrzyńską.

W związku z tym, że Polacy nie odzyskali Pomorza i ziemi chełmińskiej, wybuch kolejnego konfliktu był tylko kwestią czasu. W 1414 r. wojska polskie zaatakowały państwo zakonne. Krzyżacy zamknęli się jednak w zamkach, Polacy zaś mieli trudności ze zdobywaniem zaopatrzenia, dlatego wojnę tę nazwano „głodową”. Nie przyniosła ona rozstrzygnięcia. Z tego powodu rozstrzygnięcie sporu polsko‑krzyżackiego powierzono rozpoczętemu jeszcze w tym samym roku soborowi w Konstancji. Sobór jednak nie rozstrzygnął sprawy sporu co było powodem kolejnych wojen.

W 1878 r. Jan Matejko dokończył malowanie Bitwy pod Grunwaldem. Dwadzieścia lat później zaczęły się ukazywać drukiem fragmenty Krzyżaków Henryka Sienkiewicza. Te dwa dzieła najsilniej wpłynęły na kształtowanie się naszych wyobrażeń na temat zwycięstwa grunwaldzkiego. Do dzisiaj bitwa pod Grunwaldem jest uznawana za największe osiągnięcie oręża polskiego, a pamięć o niej jest wciąż żywa i na różne sposoby pielęgnowana.

Bitwa pod Grunwaldem jest obrazem o tematyce historycznej. Jest to scena batalistycznascena batalistyczna (batalistyka)scena batalistyczna przedstawiająca bitwę między wojskami polsko‑litewskimi a Zakonem Krzyżackim z 15 lipca 1410 roku. Była ona największą bitwą w okresie średniowiecza.

Zwycięstwo pod Grunwaldem nie przestaje być żywym wydarzeniem w pamięci Polaków. Nie ma też chyba bardziej rozpoznawalnego dzieła sztuki polskiej niż obraz Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem. Dla XIX‑wiecznych Polaków, ale także współcześnie dla wielu obywateli Polski jest to ujęte w pięknej formie przedstawienie dumy narodowej. Militarne zwycięstwo nad odwiecznym, dotąd niepokonanym wrogiem pobudzało do myślenia o Ojczyźnie, o możliwości zwyciężenia tych, którzy starali się zdławić niepodległość.