Wprowadzenie do tematu

W prezentowanym e‑materiale zajmiemy się projektowaniem planu miasta. Będziesz współczesnym architektem, który jest odpowiedzialny za ukształtowanie nie tylko pojedynczego budynku, ale otaczającej nas przestrzeni. Zadania tego typu wykonywane są przez grupy ludzi, zorganizowane w zespoły, w których pracują urbaniści, architekci i konserwatorzy zabytków oraz wielu innych specjalistów. Ich wspólnym zadaniem jest stworzenie planu miasta lub innej zurbanizowanej (zabudowanej) przestrzeni w celu zaprojektowania możliwie najlepszej relacji pomiędzy środowiskiem zabudowanym, a naturalnym, z poszanowaniem dziedzictwa architektonicznego, społeczno‑kulturowego oraz przyrodniczego. Działania takie nazywamy tworzeniem ładu przestrzennego, obejmującego zwłaszcza tereny miejskie, jak i przestrzeń wiejską. E‑materiał został podzielony na dwie części: teoretyczną i praktyczną.

RqNXHYqcy3n39mb83368f79f6b046b_00000000000101

Audiobook Wprowadzenie do architektury. Zawód architekta, którego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa architector – buduję, polega na współtworzeniu dóbr kultury przez projektowanie obiektów budowlanych, służących zaspokojeniu potrzeb osobistych i społecznych człowieka, takich jak: budynki mieszkalne, obiekty sakralne, użyteczności publicznej oraz budynki komercyjne i industrialne, wraz z ich przestrzennym otoczeniem. Architekt sprawuje nadzór, czuwając nad procesem ich powstawania. Powinien także dbać o edukację i świadomość architektoniczną społeczeństwa. Celem projektowej działalności architektonicznej jest wytworzenie budowli, które spełniają trzy zasady określone już w starożytności przez Witruwiusza, rzymskiego architekta żyjącego w I w. p. n. e. Są to: trwałość, użyteczność i piękno. Z kolei urbanistyka zajmuje się analizą zabudowanych przestrzeni i na tej podstawie opracowuje koncepcje planistyczne. Zadania urbanistyki obejmują minimalizację konfliktów użytkowników poszczególnych obiektów budowlanych, jak i ochronę środowiska przyrodniczego, jak i kulturowego. Nazwa urbanistyka po raz pierwszy została użyta przez hiszpańskiego inżyniera Ildefonsa Cerdà i Sunyera (żył w latach1815–1876), który w 1867 roku opublikował książkę pod tytułem Ogólna Teoria Urbanizacji, poświęconą problemom związanym z rozwojem przemysłowym i demograficznym miast. Współcześnie zawód urbanisty odnosi się do planowania przestrzennego i oznacza specjalistę, który zajmuje się projektowaniem bezkonfliktowego rozmieszczenia poszczególnych funkcji, które powinna spełniać przestrzeń zabudowana. Stanowią je: funkcja mieszkaniowa, industrialno - produkcyjna, administracyjno - publiczna, wypoczynkowo – rekreacyjna oraz komunikacyjna. Tak zurbanizowana przestrzeń powinna skutecznie zaspakajać wszystkie potrzeby osób, które ją zamieszkują i użytkują, zgodnie z wymogami ładu przestrzennego i społecznego, czyli ochrony wartości architektonicznych i krajobrazowych, ochrony środowiska przyrodniczego, racjonalności ekonomicznej oraz infrastruktury. Urbanista zawodowo zajmuje się problematyką planowania miast i ulepszania przestrzeni miejskich, a co za tym idzie, także podnoszenia jakości życia w przestrzeniach zabudowanych. Specyfika tego zawodu wymaga szerokiej, interdyscyplinarnej wiedzy oraz umiejętności interpersonalnych, czyli współpracy z innymi członkami społeczeństwa. Urbanista musi posiadać umiejętności mediacji z obywatelami lokalnych społeczności. Powinien skutecznie i racjonalnie propagować nowe idee zabudowy i organizacji przestrzeni. Jego rolą jest także funkcja edukacyjna, której zadanie polega na przygotowaniu, zwłaszcza młodych ludzi, do transformacji jakie zachodzą w otoczeniu społeczno – kulturowym, które powodują konieczne zmiany w planowaniu ładu przestrzennego. Urbanizacja jest procesem koncentracji ludności na określonych obszarach przestrzeni geograficznej. Obecnie duże skupiska ludności występują nie tylko w miastach, a wręcz przeciwnie, coraz więcej ludzi opuszcza zatłoczone miejskie aglomeracje i przenosi się na tereny podmiejskie oraz obszary wiejskie. Dzięki zdobyczom cywilizacji, dostępności samochodów, Internetowi, dobrej sieci komunikacyjnej, dostępności infrastruktury, takiej jak bieżąca woda, elektryczność i kanalizacja, urbanizacja już nie jest głównie związana z miastami. Choć nadal oznacza przestrzenny rozwój miast, to także odnosi się do zmiany stylu życia na terenach dawnych wsi i miasteczek. Atrakcyjność pozamiejskich obszarów zabudowanych jest coraz bardziej popularna, a styl i jakość życia ich mieszkańców nie odbiegają od miejskiego. W koncepcji projektowania ładu przestrzennego znaczącą rolę odgrywa konserwator zabytków, jako osoba zajmująca się konserwacją, renowacją, rekonstrukcją i zabezpieczeniem zabytków. Podstawowym celem konserwacji jest jak najskuteczniejsze spowolnienie procesu niszczenia oryginalnych elementów zabytku. Konserwacja ma zawsze charakter zachowawczy, to znaczy, że nie uzupełnia się brakujących fragmentów zabytku. W przypadku konieczności ich uzupełnienia, konserwacja poszerza się o rekonstrukcję, a wykonane zabiegi konserwatorskie plus rekonstrukcja brakujących elementów, całość nosi nazwę restauracji obiektu. W zabiegach restauratorskich dopuszcza się rekonstrukcję, pod warunkiem, że po dokonaniu rekonstrukcji istnieje możliwość stosunkowo łatwej identyfikacji elementów dodanych do oryginalnego zabytku. W wielu przypadkach konserwacja zabytków zaleca uzupełnianie brakującej tkanki zabytkowej współczesną formą, zharmonizowaną z charakterem zabytku w wymiarze estetycznym i materiałowym. Innym, istotnym działaniem konserwatorskim jest rewaloryzacja, mająca na celu przywrócenie wartości użytkowych i ekspozycję dziedzictwa kulturowego, zarówno zabytków architektury, jaki i zespołów urbanistycznych. Pojęcie rewaloryzacji w odniesieniu do obiektów architektury zawiera połączenie zabiegów konserwatorskich, takich jak: konserwacja zachowawcza i restauracja, z całym repertuarem zabiegów adaptacyjnych. Rezultatem tych działań jest dostosowanie istniejących lub zdegradowanych zabytków do wymogów współczesnych użytkowników, funkcjonalne dostosowanie obiektów zabytkowych do wymogów współczesności, oraz integracja z niezabytkowym kontekstem urbanistycznym. Wymaganym wtedy warunkiem jest maksymalne zachowanie walorów historycznych rewaloryzowanego obiektu. Rewaloryzacja w połączeniu z całokształtem działań gospodarczych i społecznych, związanych z poprawą funkcjonalną i użytkową oraz nadaniem nowej, innej niż pierwotnie funkcji zabytkowemu obiektowi, nazywana jest rewitalizacją. Rewitalizacja dosłownie oznacza przywrócenie do życia, ożywienie. Architekt, urbanista i konserwator zabytków podejmują wspólne działania, których celem jest społeczne, architektoniczne, planistyczne i ekonomicznie korzystne przekształcenie wyodrębnionego obszaru zabudowanego. Niektóre programy rewitalizacyjne nakierowane są na ożywienie zdegradowanych obszarów miast i wsi, które utraciły swoją pierwotną funkcję, np. przemysłową lub wielkoobszarowych gospodarstw rolnych. Celem wówczas jest znalezienie dla nich nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obszary zmieniają swoją funkcję. Przystępując do projektowania planu miasta musimy pamiętać o sposobach kształtowania projektowanej przestrzeni, która ma tworzyć harmonijną całość. Nazywamy ją ładem przestrzennym, który tworzą uporządkowane relacje pomiędzy funkcjonalnością elementów zagospodarowywanej przestrzeni, a ich funkcją społeczno – gospodarczą, środowiskową, kulturową oraz estetyczną.

Audiobook Wprowadzenie do architektury. Zawód architekta, którego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa architector – buduję, polega na współtworzeniu dóbr kultury przez projektowanie obiektów budowlanych, służących zaspokojeniu potrzeb osobistych i społecznych człowieka, takich jak: budynki mieszkalne, obiekty sakralne, użyteczności publicznej oraz budynki komercyjne i industrialne, wraz z ich przestrzennym otoczeniem. Architekt sprawuje nadzór, czuwając nad procesem ich powstawania. Powinien także dbać o edukację i świadomość architektoniczną społeczeństwa. Celem projektowej działalności architektonicznej jest wytworzenie budowli, które spełniają trzy zasady określone już w starożytności przez Witruwiusza, rzymskiego architekta żyjącego w I w. p. n. e. Są to: trwałość, użyteczność i piękno. Z kolei urbanistyka zajmuje się analizą zabudowanych przestrzeni i na tej podstawie opracowuje koncepcje planistyczne. Zadania urbanistyki obejmują minimalizację konfliktów użytkowników poszczególnych obiektów budowlanych, jak i ochronę środowiska przyrodniczego, jak i kulturowego. Nazwa urbanistyka po raz pierwszy została użyta przez hiszpańskiego inżyniera Ildefonsa Cerdà i Sunyera (żył w latach1815–1876), który w 1867 roku opublikował książkę pod tytułem Ogólna Teoria Urbanizacji, poświęconą problemom związanym z rozwojem przemysłowym i demograficznym miast. Współcześnie zawód urbanisty odnosi się do planowania przestrzennego i oznacza specjalistę, który zajmuje się projektowaniem bezkonfliktowego rozmieszczenia poszczególnych funkcji, które powinna spełniać przestrzeń zabudowana. Stanowią je: funkcja mieszkaniowa, industrialno - produkcyjna, administracyjno - publiczna, wypoczynkowo – rekreacyjna oraz komunikacyjna. Tak zurbanizowana przestrzeń powinna skutecznie zaspakajać wszystkie potrzeby osób, które ją zamieszkują i użytkują, zgodnie z wymogami ładu przestrzennego i społecznego, czyli ochrony wartości architektonicznych i krajobrazowych, ochrony środowiska przyrodniczego, racjonalności ekonomicznej oraz infrastruktury. Urbanista zawodowo zajmuje się problematyką planowania miast i ulepszania przestrzeni miejskich, a co za tym idzie, także podnoszenia jakości życia w przestrzeniach zabudowanych. Specyfika tego zawodu wymaga szerokiej, interdyscyplinarnej wiedzy oraz umiejętności interpersonalnych, czyli współpracy z innymi członkami społeczeństwa. Urbanista musi posiadać umiejętności mediacji z obywatelami lokalnych społeczności. Powinien skutecznie i racjonalnie propagować nowe idee zabudowy i organizacji przestrzeni. Jego rolą jest także funkcja edukacyjna, której zadanie polega na przygotowaniu, zwłaszcza młodych ludzi, do transformacji jakie zachodzą w otoczeniu społeczno – kulturowym, które powodują konieczne zmiany w planowaniu ładu przestrzennego. Urbanizacja jest procesem koncentracji ludności na określonych obszarach przestrzeni geograficznej. Obecnie duże skupiska ludności występują nie tylko w miastach, a wręcz przeciwnie, coraz więcej ludzi opuszcza zatłoczone miejskie aglomeracje i przenosi się na tereny podmiejskie oraz obszary wiejskie. Dzięki zdobyczom cywilizacji, dostępności samochodów, Internetowi, dobrej sieci komunikacyjnej, dostępności infrastruktury, takiej jak bieżąca woda, elektryczność i kanalizacja, urbanizacja już nie jest głównie związana z miastami. Choć nadal oznacza przestrzenny rozwój miast, to także odnosi się do zmiany stylu życia na terenach dawnych wsi i miasteczek. Atrakcyjność pozamiejskich obszarów zabudowanych jest coraz bardziej popularna, a styl i jakość życia ich mieszkańców nie odbiegają od miejskiego. W koncepcji projektowania ładu przestrzennego znaczącą rolę odgrywa konserwator zabytków, jako osoba zajmująca się konserwacją, renowacją, rekonstrukcją i zabezpieczeniem zabytków. Podstawowym celem konserwacji jest jak najskuteczniejsze spowolnienie procesu niszczenia oryginalnych elementów zabytku. Konserwacja ma zawsze charakter zachowawczy, to znaczy, że nie uzupełnia się brakujących fragmentów zabytku. W przypadku konieczności ich uzupełnienia, konserwacja poszerza się o rekonstrukcję, a wykonane zabiegi konserwatorskie plus rekonstrukcja brakujących elementów, całość nosi nazwę restauracji obiektu. W zabiegach restauratorskich dopuszcza się rekonstrukcję, pod warunkiem, że po dokonaniu rekonstrukcji istnieje możliwość stosunkowo łatwej identyfikacji elementów dodanych do oryginalnego zabytku. W wielu przypadkach konserwacja zabytków zaleca uzupełnianie brakującej tkanki zabytkowej współczesną formą, zharmonizowaną z charakterem zabytku w wymiarze estetycznym i materiałowym. Innym, istotnym działaniem konserwatorskim jest rewaloryzacja, mająca na celu przywrócenie wartości użytkowych i ekspozycję dziedzictwa kulturowego, zarówno zabytków architektury, jaki i zespołów urbanistycznych. Pojęcie rewaloryzacji w odniesieniu do obiektów architektury zawiera połączenie zabiegów konserwatorskich, takich jak: konserwacja zachowawcza i restauracja, z całym repertuarem zabiegów adaptacyjnych. Rezultatem tych działań jest dostosowanie istniejących lub zdegradowanych zabytków do wymogów współczesnych użytkowników, funkcjonalne dostosowanie obiektów zabytkowych do wymogów współczesności, oraz integracja z niezabytkowym kontekstem urbanistycznym. Wymaganym wtedy warunkiem jest maksymalne zachowanie walorów historycznych rewaloryzowanego obiektu. Rewaloryzacja w połączeniu z całokształtem działań gospodarczych i społecznych, związanych z poprawą funkcjonalną i użytkową oraz nadaniem nowej, innej niż pierwotnie funkcji zabytkowemu obiektowi, nazywana jest rewitalizacją. Rewitalizacja dosłownie oznacza przywrócenie do życia, ożywienie. Architekt, urbanista i konserwator zabytków podejmują wspólne działania, których celem jest społeczne, architektoniczne, planistyczne i ekonomicznie korzystne przekształcenie wyodrębnionego obszaru zabudowanego. Niektóre programy rewitalizacyjne nakierowane są na ożywienie zdegradowanych obszarów miast i wsi, które utraciły swoją pierwotną funkcję, np. przemysłową lub wielkoobszarowych gospodarstw rolnych. Celem wówczas jest znalezienie dla nich nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obszary zmieniają swoją funkcję. Przystępując do projektowania planu miasta musimy pamiętać o sposobach kształtowania projektowanej przestrzeni, która ma tworzyć harmonijną całość. Nazywamy ją ładem przestrzennym, który tworzą uporządkowane relacje pomiędzy funkcjonalnością elementów zagospodarowywanej przestrzeni, a ich funkcją społeczno – gospodarczą, środowiskową, kulturową oraz estetyczną.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Dl5EJmKMx

Projektowanie: Wprowadzenie do planu miasta

Poznaliśmy pojęcia ogólne tworzące „fundamenty” wiedzy związanej z planowaniem miasta. Znamy podstawowe zawody oraz terminy, często trudne, które są istotne dla stworzenia dobrego rozplanowania miasta. Architekci projektują poszczególne obiekty w ścisłej relacji z całościową koncepcją urbanistyczną, a konserwatorzy dbają o zachowanie substancji zabytkowej.

Czas teraz na pojęcia bardziej szczegółowe. Każda przestrzeń zabudowana powinna być zakomponowana w oparciu o osie architektoniczne, na których tworzy się plany miast. Osie stanowią centralne linie, wokoło których skupiają się elementy zabudowy architektonicznej. Plan miasta zwykle przecięty jest kilkoma osiami architektonicznymi, które zapewniają dobrą komunikację w obrębie całego miasta. Stanowią je: oś główna, osie poprzeczne oraz osie podrzędne. Osie architektoniczne są także osiami kompozycyjnymi, które prowadzą od jednej dominanty kompozycyjnej do drugiej. Mogą nimi być place, fontanny, pomniki lub reprezentacyjne budynki. Dominanty te stanowią ponadto bardzo dobre punkty orientacyjne dla ludzi poruszających się po mieście.

W zależności od epoki historycznej, ukształtowania terenu i warunków geograficzno‑klimatycznych, osie architektoniczne miast kształtowano na wiele sposobów. Miasta stanowią dynamiczną tkankę, to znaczy, że rozwijają się przez wieki. Plan miasta, np. średniowiecznego, powinien być wpisany w wymogi współczesnej metropolii z zachowaniem charakteru gotyckiej starówki.

RTvhKpMEpV4Kv1

Ilustracja przedstawia szkic mapy toruńskiej starówki. Kolorem zielonym oznaczono granicę dawnych murów, oddzielających Stare i Nowe Miasto. Oś architektoniczna główna i poprzeczna to kolor czerwony. W lewym górnym rogu znajduje się herb miasta. Po lewej i prawej stronie jest legenda.

R1d734cQvflSt1

Ilustracja przedstawia mapę miasta Toruń z 1641 roku. Na mapie widać mury z wieżyczkami otaczające miasto. Mur biegnie również przez środek miasta. Zaznaczone są na mapie działki, na niektórych znajdują się budowle. U dołu planu znajduje się rzeka, którą płyną statki i łodzie.

Widzimy współcześnie wykonaną mapę toruńskiej starówki, która obrazuje jej stan aktualny. Stare Miasto (założone w 1233 r.) i Nowe Miasto (założone w 1264 r.) w latach 1454‑57 połączyły się w jeden organizm miejski. Kolorem zielonym oznaczono granicę dawnych murów, oddzielających Stare i Nowe Miasto. Oś architektoniczna główna i poprzeczna to kolor czerwony. Widzimy jak po połączeniu obu miast „zgrano” osie, a dominantami uczyniono dwa centralne place – Stary i Nowy Rynek.

RjVYU548WKvUY1

Ilustracja przedstawia współczesną mapę geograficzną miasta Toruń. Mapa jest kolorowa. Duży obszar wokół miasta wypełniają zaznaczone tereny zielone, wśród nich lasy. Czarnym kolorem zaznaczono starówkę, a kolorem fioletowym - obszar administracyjny miasta. Na mapie naniesione są nazwy dzielnic Torunia.

Na współczesnym planie widoczny jest mały obszar starówki, który obrósł przez stulecia w nowo powstającą tkankę miejską. Architektoniczna, urbanistyczna i konserwatorska troska o obszar staromiejski spowodowała w 1997 roku wpisanie miasta Torunia na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

Projektowanie: Plan miasta - nowe koncepcje

W XIX wieku, w związku z dynamicznym rozwojem miast, zaproponowano rozwiązania urbanistyczno – architektoniczne bazujące na racjonalnych, uporządkowanych osiach, które bardziej odpowiadały potrzebom miast. Powstały plany, gdzie poszczególne elementy zabudowy są uporządkowane, przyjmują regularne, geometryczne kształty. Zaowocowało to trzema rodzajami urbanistycznego rozplanowania osi kompozycyjnych. Stanowią je: promienisto -koncentryczny plan miasta, szachownicowy plan miasta, oraz liniowy plan miasta.

Georges Eugène Haussmann (1809 -1891)– francuski urbanista i twórca planu przebudowy Paryża w latach 1852‑1870, przekształcił stolicę Francji z średniowiecznej w nowoczesną metropolię. Niestety odbyło się to kosztem wyburzenia wielu zabytków. Haussmann przebudował w Paryżu kilka centralnych dzielnic, realizując szerokie aleje, parki, place gwiaździste oraz dwa szeregi biegnących okrężnie bulwarów. Miasto wzbogaciło się wtedy o ponad 95 km nowych ulic i tysiące nowych budowli. Założenie urbanistyczne Haussmanna nazywamy planem promienisto‑koncentrycznym.

W Polsce plan Szczecina był wzorowany na idei urbanistycznej Haussmanna. Autorem szczecińskiej przebudowy był James Hobrecht (1825‑1902), także twórca nowych planów Berlina, a dokonano jej w latach 70‑tych i 80‑tych XIX wieku.

Drugi szachownicowy, urbanistyczny plan miasta, był już znany w starożytnej Grecji i występował następnie we wszystkich okresach rozwoju miast. Jednak rozpowszechnił się na ogromna skalę, na nowym i starym kontynencie wraz z rozwojem ery przemysłowej. Wykazuje on regularność układu przestrzennego poszczególnych elementów zabudowy. Ulice proste, równoległe i prostopadłe względem siebie, krzyżują się pod kątem prostym. Przecinają je szerokie i również ułożone równolegle aleje, które tworzą główne osie kompozycyjne. W dobie dynamicznej urbanizacji wiele miast powstałych na innych zasadach urbanistycznych, przebudowało swój układ przestrzenny na szachownicowy, np. Chicago.

R1DnhH84uChaa1

Ilustracja przedstawia widok z lotu ptaka na miasto Chicago z 1898 roku. Ulice miasta tworzą regularną siatkę - są względem siebie równoległe i prostopadłe. Przez miasto płynie rzeka, tworząc dwa łukowate rozgałęzienia. U dołu widoczny jest brzeg Jeziora Michigan.

Trzeci rodzaj planowania urbanistycznego osi miejskich nazywamy liniowym lub pasmowym. Hiszpański architekt i urbanista Arturo Soria y Mata (1844‑1920) w 1882 roku stworzył taki plan dla Madrytu. Uważał, że miasta są przeludnione i nie zapewniają dobrych warunków życia mieszkańcom. Proponował łączenie istniejących ośrodków miejskich szerokimi arteriami komunikacyjnymi, po których jeździłby tramwaje, które jako nowy wówczas wynalazek, miały rozwiązać problemy komunikacyjne. Po obu stronach szerokiej drogi głównej miały powstać duże działki z domkami jednorodzinnymi i ogrodami. Za nimi znajdował się pas lasu odgradzający tę przestrzeń od strefy rolniczej lub przemysłowej.

Koncepcja miasta linearnego, była na owe czasy bardzo futurystyczną. Powstało zaledwie 5 kilometrów tak zaprojektowanej zabudowy pod Madrytem. Po pierwszej Wojnie Światowej urbaniści zaczęli modyfikować zaproponowane linearne założenia urbanistyczne, a w 1928 roku, w Paryżu, powołano do życia Międzynarodowe Stowarzyszenie Miast Linearnych.

Mamy zatem trzy podstawowe koncepcje tworzenia ładu przestrzennego, w oparciu o które projektujemy podstawowe osie kompozycyjne przestrzeni zurbanizowanej (zabudowanej). Współcześnie dopuszcza się ich łączenie, wzajemne przenikanie, oraz wielość modyfikacji, wynikających choćby z rozwoju transportu samochodowego i lotniczego, a także ze zmiany charakteru aktywności gospodarczej.

Projektowanie: Podział budynków ze względu na przeznaczenie

Wiesz już, że przystępując do tworzenia własnego planu miasta, powinno się także uwzględnić układ jego głównych osi. Następnie wokoło nich należy rozmieścić elementy urbanistyczne, którymi są obiekty budowlane, służące zaspokojeniu potrzeb osobistych i społecznych człowieka takie jak: budynki architektury mieszkalnej jedno i wielorodzinne, architektura sakralna: świątynie różnych wyznań, klasztory, kaplice i cmentarze, architektura użyteczności publicznej i edukacyjnej, jak np.: szpitale, przychodnie zdrowia, stacje pogotowia ratunkowego, straż pożarna, banki, urzędy pocztowe, posterunki policji, urzędy państwowe i samorządowe, dworce kolejowe i autobusowe, przedszkola, szkoły i wyższe uczelnie oraz kina i teatry. Architektura rekreacyjna i sportowa: np. parki miejskie, plaże i stanice wodne, place zabaw, ścieżki rowerowe, obiekty turystyczne, boiska, hale i stadiony sportowe. Ostatnią grupę stanowi architektura komercyjna i industrialna czyli wszelkiego rodzaju centra handlowe, sklepy, magazyny, targowiska, obiekty przemysłowe, do których zliczamy fabryki i przetwórnie ale także oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, spalarnie śmieci, stacje wodociągowe, oraz elektrownie - w tym wodne i wiatrowe. Wymienione grupy architektonicznej zabudowy przestrzeni miasta rozmieszcza się na planie miasta w uporządkowany ale i wygodny dla mieszkańców sposób. Musimy pamiętać o  przestrzennym otoczeniu obiektów architektury i ich rozmieszczeniu na osiach kompozycyjnych naszego miasta. Związane jest to z zapewnieniem ciszy i świeżego powietrza dla obszarów, na których znajdują się domy mieszkalne. Należy rozdzielić od nich uciążliwe strefy produkcyjne. Pamiętajmy o dobrej komunikacji pomiędzy strefami: mieszkalną, produkcyjną, usługowo - administracyjną i rekreacyjną. Należy zwrócić uwagę na takie rozmieszczenie obiektów architektury aby niektóre z nich tworzyły dominanty kompozycyjne na osiach architektonicznych projektowanego miasta.

Prawidłowe wykonanie zadania było trudne. Miało ono za cel uświadomienie zmian jakie zaszły w urbanistyce i architekturze współczesnej. Można łatwo wyróżnić średniowieczny toruński ratusz jako siedzibę władz miejskich czyli architekturę publiczną. „Manufaktura” w Łodzi, architektonicznie kojarzy się bezbłędnie z obiektami fabrycznymi z XIX wieku, czyli architekturą industrialną, dziś spełnia funkcje komercyjne, zatem dzięki procesowi rewitalizacji, mieści się w kategorii architektury komercyjnej i industrialnej. Poznańska fabryka Volkswagena, to również ta sama kategoria ale wygląda jak współczesne centra handlowe, nawet w pobliżu widzimy osiedla domków jednorodzinnych. Centra i galerie handlowe, to współcześnie nie tylko sklepy. W „Toruń Plaza” mieści się muzeum, sale kinowe, tor gokartowy, oddział Urzędu Miejskiego, miasteczko zabaw dla dzieci, kręgielnia, siłownia, kawiarnie i restauracje, biura turystyczne, gabinety urody, fryzjer oraz cała gama sklepów. Te usługi i udogodnienia, a nawet większy ich wachlarz znajdziesz w „Manufakturze”, „Starym Browarze” oraz każdym centrum handlowym znajdującym się w większym mieście. Możesz poruszać się po Plazie szerokimi alejami, na których rosną prawdziwe palmy, odpocząć na ławkach, jak w parku. Nie straszny jest Tobie deszcz, upał ani śnieg. Cała przestrzeń jest klimatyzowana, a jeżeli masz płaszcz czy bagaż, to zostawisz go w szatni. Zatem jaki jest to rodzaj architektury? Odpowiesz, że komercyjny bo wszystko służy przyciągnięciu klienta, który ma dokonać zakupów. Zasadniczo masz rację ale to przecież od Ciebie zależy. Możesz po prostu pospacerować i odpocząć. Możemy przyjąć, że galerie handlowe tworzą przestrzeń wielofunkcyjną, która ma być przyjazną, funkcjonalną, estetyczną i bezpieczną dla człowieka. Namiastkę takiej przestrzeni stworzono już w XIV wieku w toruńskim ratuszu. W wielu państwach świata, powstają takie wielofunkcyjne kompleksy, nawet pod powierzchnię ziemi. W Bolzano, we Włoszech, w ścisłym centrum miasta, gdzie nie było już wolnej przestrzeni, w 2013 roku stworzono czteropietrową szkołę znajdującą się pod ziemią, a naturalne światło dochodzi nawet do najniższego, czwartego poziomu. W 2008 roku pod ziemią umieszczono Kalifornijską Akademię Wiedzy w San Francisco, która pełna jest wspaniałych ogrodów i ciągów spacerowych doświetlonych kalifornijskim słońcem.

RLGFFvPlsRbeY1

Ilustracja przedstawia widok na podziemną szkołę w Bolzano. Na zdjęciu ukazane są trzy kondygnacje. Ściany są wykonane ze szkła. W każdej z widocznych sal znajdują się krzesła. Przed pomieszczeniami znajduje się przestronny hol ze szklanym dachem. Z prawej strony ulokowana jest winda ze stalowymi drzwiami.

Rfj801PHHVRiF1

Ilustracja przedstawia widok na podziemny park w Nowym Jorku. Ukazuje wnętrze budynku stylizowanego na starą halę. Sufit wyłożony jest małymi sześciokątami między którymi zamontowano światło i wsparty ca ceglanych filarach.. Podłoże to trawa ze stojącymi na niej drzewami.

Myśląc o projekcie miasta zastanów się czy nie zagospodarować przestrzeni jako wielofunkcyjnej, z jedynym podziałem na funkcję prywatną, oraz funkcję publiczno‑społeczną, a osie kompozycyjno‑urbanistyczne tworzyć nie tylko w poziomie ale i pionie.

W ten sposób zakończyliśmy pierwszą, teoretyczną część e‑materiału. Przejdziemy teraz do części drugiej, która ma charakter praktyczny.

Słownik pojęć

Galeria dzieł sztuki

RTvhKpMEpV4Kv1

Ilustracja przedstawia szkic mapy toruńskiej starówki. Kolorem zielonym oznaczono granicę dawnych murów, oddzielających Stare i Nowe Miasto. Oś architektoniczna główna i poprzeczna to kolor czerwony. W lewym górnym rogu znajduje się herb miasta. Po lewej i prawej stronie jest legenda.

R1d734cQvflSt1

Ilustracja przedstawia mapę miasta Toruń z 1641 roku. Na mapie widać mury z wieżyczkami otaczające miasto. Mur biegnie również przez środek miasta. Zaznaczone są na mapie działki, na niektórych znajdują się budowle. U dołu planu znajduje się rzeka, którą płyną statki i łodzie.

R1DnhH84uChaa1

Ilustracja przedstawia widok z lotu ptaka na miasto Chicago z 1898 roku. Ulice miasta tworzą regularną siatkę - są względem siebie równoległe i prostopadłe. Przez miasto płynie rzeka, tworząc dwa łukowate rozgałęzienia. U dołu widoczny jest brzeg Jeziora Michigan.

R1LOy4qZFN9k11

Ilustracja przedstawia liniowy plan miasta Madryt. W górnej części umieszczone są ponumerowane działki. Na mapie znajdują się podpisy ważnych miejsc miasta oraz zaznaczona jest główna ulica łącząca najważniejsze części miasta.

RyZ74vabNTnQ61

Ilustracja interaktywna przedstawia widok na przekrój głównej arterii komunikacyjnej. Po lewej i prawej stronie rysunku znajdują się dwa budynki, obok nich rosną drzewa. W środkowej części ilustracji jest ulica, na której stoją dwa tramwaje. W dolnej części znajdują się napisy. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt wyświetlą się dodatkowe informacje.

R1U5WmcdqrLLh1

Ilustracja przedstawia widok na zabytkowy Dworzec Główny w Gdańsku. Zdjęcie wykonane jest z ulicy i jest widoczna trakcja tramwajowa. Widać główne wejście i wieżę z zegarami. Z lewej strony widać parking na którym stoją samochody. Niebo jest pokryte biało-szarymi chmurami.

RpItZQRNvKPS31

Ilustracja przedstawia barokową Kaplicę Królewską w Gdańsku, która powstała w latach 1678-1681 z inicjatywy gdańskich katolików z pomocą króla Polski Jana III Sobieskiego. Architektem kaplicy był Tylman z Gameren. Pierwszą część stanowi budynek o różowym kolorze elewacji z trzema wejściami i trzema kopułami. Środkowa kopuła jest wyraźnie większa od bocznych. Prawa część zdjęcia to druga część budynku. Jest wyraźnie wyższa od pierwszej, a na samej górze znajduje się duży zegar i krzyż. Nad wejściem tej części znajduje się okno ciągnące się w górę prawie do miejsca gdzie jest zegar.

R5ql1o2gxuILz1

Ilustracja przedstawia widok na zabytkowy ratusz w Toruniu. Wykonany w gotyckim stylu budynek posiada główną wieżę, na której znajduje się zegar. Ponadto widać trzy małe wieże narożnikowe. Dach jest spadzisty w kolorze czerwonym. Przed ratuszem rozłożony jest ogródek z parasolkami. Niebo jest niebieskie z kilkoma białymi chmurami.