Kruche, plastyczne, sprężyste

Dlaczego opony wykonane są z gumy, garnek z metalu, a wkład ołówka z grafitu? Otaczające nas przedmioty służą do bardzo różnych celów. Opona nie może się pokruszyć, metal, z którego wykonany jest garnek musi być odporny na wysoką temperaturę, a ołówek powinien zostawiać ślad na papierze.

RwMlm6uC0sDjr

Fotografia przedstawia dużą sprężynę, która jest rozłożona. Sprężyna ma stalowy kolor.

Czy można zmienić kształt ciał stałych?

Każda substancja ma charakterystyczne cechy i właściwości. Ciała stałe dodatkowo możemy podzielić ze względu na to, jak zachowują się przy próbie zmiany ich kształtu. Mogą one złamać się przy zgięciu (substancja kruchakruchośćkrucha), zmienić trwale kształt (plastycznaplastycznośćplastyczna), czy też wrócić do poprzedniego (sprężystasprężystośćsprężysta).

Przeprowadź symulację i zbadaj reakcję szkła, plastiku oraz metali( żelazo, aluminium) na temperaturę, nacisk i uderzenie. Zanotuj swoje obserwacje.

RhK7U5KJaKoJ8

Grafika interaktywna prezentująca właściwości wybranych materiałów: szkła, plastiku, aluminium, żelaza. Możemy obserwować zachowanie się tych materiałów po oddziaływaniu na nie: ręką człowieka, młotkiem, wysoką temperaturą. Szkło pod wpływem dotyku człowieka nie odkształca się, po uderzeniu w nie młotkiem pęka, a po rozgrzaniu ogniem nagrzewa się. Temperatura topnienia zwykłego szkła to sześćset do ośmiuset stopni Celsjusza. Plastik pod wpływem dotyku człowieka odkształca się, a po uderzeniu w niego płotkiem jedynie się wygina. Plastik pod wpływem ognia najpierw mięknie w temperaturze około stu dwudziestu stopni Celsjusza, a następnie w stu sześćdziesięciu stopniach Celsjusza topi się. Aluminium pod wpływem dotyku człowieka wygina się, a po uderzeniu młotkiem powstaje w nim wgłębienie. Po rozgrzaniu aluminium ogniem nic się nie dzieje. Temperatura topnienia tego materiału to sześćset sześćdziesiąt stopni Celsjusza. Żelazo pod wpływem człowieka nie odkształca się, a po uderzeniu w nie młotkiem wygina się. Temperatura topnienia żelaza wynosi tysiąc pięćset trzydzieści osiem stopni Celsjusza.

Grafika interaktywna prezentująca właściwości wybranych materiałów: szkła, plastiku, aluminium, żelaza. Możemy obserwować zachowanie się tych materiałów po oddziaływaniu na nie: ręką człowieka, młotkiem, wysoką temperaturą. Szkło pod wpływem dotyku człowieka nie odkształca się, po uderzeniu w nie młotkiem pęka, a po rozgrzaniu ogniem nagrzewa się. Temperatura topnienia zwykłego szkła to sześćset do ośmiuset stopni Celsjusza. Plastik pod wpływem dotyku człowieka odkształca się, a po uderzeniu w niego płotkiem jedynie się wygina. Plastik pod wpływem ognia najpierw mięknie w temperaturze około stu dwudziestu stopni Celsjusza, a następnie w stu sześćdziesięciu stopniach Celsjusza topi się. Aluminium pod wpływem dotyku człowieka wygina się, a po uderzeniu młotkiem powstaje w nim wgłębienie. Po rozgrzaniu aluminium ogniem nic się nie dzieje. Temperatura topnienia tego materiału to sześćset sześćdziesiąt stopni Celsjusza. Żelazo pod wpływem człowieka nie odkształca się, a po uderzeniu w nie młotkiem wygina się. Temperatura topnienia żelaza wynosi tysiąc pięćset trzydzieści osiem stopni Celsjusza.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DB2GsML8I

Substancje kruche łatwo pękają, kruszą się i łamią przy próbie zmiany kształtu. Należą do nich kreda, gips, tabletka, szyba, cegła.

Przykłady substancji kruchych

RnzhlPA5QiLfw

Na fotografii przedstawiono dłonie człowieka, który trzyma dwa kawałki kredy nad talerzykiem. Kreda to przykład substancji kruchej, która łatwo się łamie.

R1I8HgCLzdcdO

Zdjęcie przedstawia przednią szybę samochodu z perspektywy środka samochodu. Przed autem widać drogę asfaltową. Pobocze pokryte jest śniegiem.

R15gvtL53cSPy

Zdjęcie przedstawia ceglany mur. Ma on pomarańczowy kolor. Zaprawa pomiędzy cegłami ma jasny beżowy kolor.

RA0sb6HnFNDdH

Zdjęcie przedstawia słoik z białymi okrągłymi tabletkami.

Substancje sprężyste

RuJfQU2SHuT57

Na fotografii zaprezentowano zbliżenie ręki człowieka ściskającej gąbkę kąpielową. Gąbka pod naciskiem palców zmienia swój kształt i jest przykładem substancji sprężystej.

Poznaj właściwości i zastosowanie substancji plastycznych

Plastyczne tworzywa sztuczne wykorzystywane są do produkcji balonów, podeszw w butach sportowych, gumek do ścierania, gąbek do mycia, gumek recepturek. Do tworzyw plastycznych należą również guma do żucia, glina, plastelina, ciasto na pierogi, drut.

R1VdbiWK0P4wM

Na fotografii uchwycono zbliżenie na dłonie człowieka, który formuje naczynie z gliny. Glina jest przykładem substancji plastycznej.

R1IIYe6oYZVzw

Zdjęcie przedstawia dwa różowe balony na tle nieba.

Podsumowanie

• Substancje można podzielić ze względu na ich podatność na odkształcenia na; kruche, sprężyste, plastyczne.

• Znajomość właściwości substancji wykorzystuje się przy wytwarzaniu przedmiotów używanych w codziennym życiu.

Słownik

Sprawdź, jak rozumiesz!