Ważne daty

Audiobook - Księgi sybillińskie

R1VhQxUoMQKgVm6971fc97df458b5b_00000000000061

Audiobook: Mianem sybilli określano w greckiej mitologii kobiety, które pod wpływem boskiego natchnienia potrafiły przepowiadać przyszłość. Postać sybilli przewija się również w legendach rzymskich, w których mowa jest o tak zwanych księgach sybillińskich. Były to teksty w języku greckim zawierające, jak wierzono, proroctwa sybilli dotyczące losów Rzymu, pieczołowicie przechowywane w świątyni Jowisza na wzgórzu kapitolińskim. Pieczę nad księgami sprawowało specjalne kolegium piętnastu kapłanów. Do ksiąg sybillińskich zaglądano, aby zasięgnąć rady bogów w trudnych sytuacjach dziejowych, na przykład podczas wojny albo zarazy. Księgi zostały prawdopodobnie zniszczone w 405 roku naszej ery na rozkaz rzymskiego dowódcy Stylichona. Posłuchaj historii o księgach sybillińskich, przekazanej przez rzymskiego pisarza z II wieku naszej ery, Aulusa Gelliusza. Ex Auli Gelli Noctium Atticarum libri I capitulo XIX: Historia super libris Sibyllinis ac de Tarquinio Superbo rege. In antiquis annalibus memoria super libris Sibyllinis haec prodita est: Anus hospita atque incognita ad Tarquinium Superbum regem adiit novem libros ferens, quos esse dicebat divina oracula; eos velle venundare. Tarquinius pretium percontatus est. Mulier nimium atque inmensum poposcit; rex, quasi anus aetate desiperet, derisit. Tum illa foculum coram cum igni apponit, tris libros ex novem deurit et, ecquid reliquos sex eodem pretio emere vellet, regem interrogavit. Sed enim Tarquinius id multo risit magis dixitque anum iam procul dubio delirare. Mulier ibidem statim tris alios libros exussit atque id ipsum denuo placide rogat, ut tris reliquos eodem illo pretio emat. Tarquinius ore iam serio atque attentiore animo fit, eam constantiam confidentiamque non insuper habendam intellegit, libros tris reliquos mercatur nihilo minore pretio, quam quod erat petitum pro omnibus. Sed eam mulierem tunc a Tarquinio digressam postea nusquam loci visam constitit. Libri tres in sacrarium conditi "Sibyllini" appellati; ad eos quasi ad oraculum quindecimviri adeunt, cum di immortales publice consulendi sunt.

Audiobook: Mianem sybilli określano w greckiej mitologii kobiety, które pod wpływem boskiego natchnienia potrafiły przepowiadać przyszłość. Postać sybilli przewija się również w legendach rzymskich, w których mowa jest o tak zwanych księgach sybillińskich. Były to teksty w języku greckim zawierające, jak wierzono, proroctwa sybilli dotyczące losów Rzymu, pieczołowicie przechowywane w świątyni Jowisza na wzgórzu kapitolińskim. Pieczę nad księgami sprawowało specjalne kolegium piętnastu kapłanów. Do ksiąg sybillińskich zaglądano, aby zasięgnąć rady bogów w trudnych sytuacjach dziejowych, na przykład podczas wojny albo zarazy. Księgi zostały prawdopodobnie zniszczone w 405 roku naszej ery na rozkaz rzymskiego dowódcy Stylichona. Posłuchaj historii o księgach sybillińskich, przekazanej przez rzymskiego pisarza z II wieku naszej ery, Aulusa Gelliusza. Ex Auli Gelli Noctium Atticarum libri I capitulo XIX: Historia super libris Sibyllinis ac de Tarquinio Superbo rege. In antiquis annalibus memoria super libris Sibyllinis haec prodita est: Anus hospita atque incognita ad Tarquinium Superbum regem adiit novem libros ferens, quos esse dicebat divina oracula; eos velle venundare. Tarquinius pretium percontatus est. Mulier nimium atque inmensum poposcit; rex, quasi anus aetate desiperet, derisit. Tum illa foculum coram cum igni apponit, tris libros ex novem deurit et, ecquid reliquos sex eodem pretio emere vellet, regem interrogavit. Sed enim Tarquinius id multo risit magis dixitque anum iam procul dubio delirare. Mulier ibidem statim tris alios libros exussit atque id ipsum denuo placide rogat, ut tris reliquos eodem illo pretio emat. Tarquinius ore iam serio atque attentiore animo fit, eam constantiam confidentiamque non insuper habendam intellegit, libros tris reliquos mercatur nihilo minore pretio, quam quod erat petitum pro omnibus. Sed eam mulierem tunc a Tarquinio digressam postea nusquam loci visam constitit. Libri tres in sacrarium conditi "Sibyllini" appellati; ad eos quasi ad oraculum quindecimviri adeunt, cum di immortales publice consulendi sunt.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DZw2nxYRS

RETdkCZ5vUt1w1

Dzieło autorstwa Michała Anioła pod tytułem „Sybilla Libijska”, które przedstawia czarnoskórą kobietę ubraną w pomarańczowo-różową suknię. Sybilla ma długie rude włosy owinięte wokół głowy, jej ciało jest nienaturalnie wygięte w kształcie litery S. Kobieta obiema dłońmi przytrzymuje dużą księgę i spogląda się w lewą stronę. Obok Sybilli widoczne są postacie podobne do kupidynów, które sprawiają wrażenie rozmawiających o kobiecie. Akcja przedstawiona na fresku dzieje się w pomieszczeniu, które ma bogato zdobione ściany.

Rut0zFB94nzZu1

Dzieło autorstwa Michała Anioła pod tytułem „Sybilla Delficka”, które przedstawia młodą kobietę siedzącą na kamiennym tronie. Sybilla ubrana jest w szaro-czerwoną suknię, jej rude włosy w większości są zakryte przez białą chustę. Kobieta spogląda w prawą stronę, a w dłoni trzyma papierowy zwój. Za Sybillą znajduje się naga postać, która czyta księgę. Akcja fresku dzieje się w pomieszczeniu, które ma bogato zdobione ściany – widoczne są figury oraz liczne zdobienia.

RtnniJopujgEM1

Dzieło Michała Anioła pod tytułem „Sybilla Kumejska”, które przedstawia bardzo starą ciemnoskórą kobietę siedzącą na tronie. Sybilla ubrana jest w pomarańczowo-niebieskie szaty, jej włosy schowane są pod chustą. Ma nienaturalnie proporcje ciała – jej głowa jest bardzo mała, a korpus bardzo duży. Kobieta czyta księgę, która znajduje się na podeście. Za kobietą znajdują się dwie nagie postacie, które trzymają inną księgę. Akcja fresku dzieje się w pomieszczeniu, które ma bogato zdobione ściany – widoczne są figury oraz liczne zdobienia.

Aulus Gellius de libris Sibyllinis haec narrat

Anus incognita ad Tarquinium Superbum regem adit. Novem libros fert, quos divina oracula esse dicit. Hos libros vendere vult. Tarquinius pretium interrogat. Mulier pretium nimis magnum poscit. Rex eam ridet: Stulta es, mulier! – dicit. Tum illa tres libros ex novem igne urit et regem interrogat: Visne reliquos sex libros eodem pretio emere? Sed Tarquinius etiam magis ridet dicitque anum insanire. Mulier alios tres libros urit atque iterum rogat: Eme, rex, tres reliquos libros eodem pretio. Iam Tarquinius intellegit mulierem non stultam, sed sapientem esse. Tres libros reliquos pretio novem librorum emit. Mulier a Tarquinio abit atque postea numquam videtur. Libri tres „Sibyllini” appellati sunt atque in sacrario positi. Ad eos libros quasi ad oraculum quindecimviri adeunt, cum consilium deorum petere volunt.

Oxford Classical Texts: Aulus Gellius: Noctes Atticae, Vol. 1: Libri I–X, Oxford 1968

Aulus Gellius de libris Sibyllinis haec

Anusm6971fc97df458b5b_0000000000007Anus incognitam6971fc97df458b5b_0000000000008incognita adm6971fc97df458b5b_0000000000009ad Tarquinium Superbum regemm6971fc97df458b5b_0000000000010regem aditm6971fc97df458b5b_0000000000011adit. Novem libros fertm6971fc97df458b5b_0000000000012fert, quos divinam6971fc97df458b5b_0000000000013divina oraculam6971fc97df458b5b_0000000000014oracula esse dicitm6971fc97df458b5b_0000000000015dicit. Hos libros venderem6971fc97df458b5b_0000000000016vendere vultm6971fc97df458b5b_0000000000017vult. Tarquinius pretiumm6971fc97df458b5b_0000000000018pretium interrogatm6971fc97df458b5b_0000000000019interrogat. Mulierm6971fc97df458b5b_0000000000020Mulier pretium nimism6971fc97df458b5b_0000000000021nimis magnum poscitm6971fc97df458b5b_0000000000022poscit. Rex eam ridetm6971fc97df458b5b_0000000000023ridet wyśmiewa: Stultam6971fc97df458b5b_0000000000024Stulta es, mulier! – dicit. Tum illa tres libros ex novem ignem6971fc97df458b5b_0000000000025igne uritm6971fc97df458b5b_0000000000026urit et regem interrogatm6971fc97df458b5b_0000000000019interrogat: Visnem6971fc97df458b5b_0000000000028Visne reliquosm6971fc97df458b5b_0000000000029reliquos sex libros eodemm6971fc97df458b5b_0000000000030eodem pretio emere? Sed Tarquinius etiamm6971fc97df458b5b_0000000000031etiam magism6971fc97df458b5b_0000000000032magis ridetm6971fc97df458b5b_0000000000023ridet dicitque anum insanirem6971fc97df458b5b_0000000000034insanire. Mulier aliosm6971fc97df458b5b_0000000000035alios tres libros urit atque iterumm6971fc97df458b5b_0000000000036iterum rogatm6971fc97df458b5b_0000000000037rogat: Eme, rex, tres reliquos libros eodem pretio. Iam Tarquinius intellegitm6971fc97df458b5b_0000000000038intellegit mulierem non stultam, sed sapientemm6971fc97df458b5b_0000000000039sapientem esse. Tres libros reliquos pretio novem librorum emit. Mulier a Tarquinio abit atque postea numquamm6971fc97df458b5b_0000000000040numquam videturm6971fc97df458b5b_0000000000041videtur . Libri tres „Sibyllini” appellati sunt atque in sacrariom6971fc97df458b5b_0000000000042sacrario positi. Ad eos libros quasi ad oraculum quindecimvirim6971fc97df458b5b_0000000000043quindecimviri adeunt, cum consiliumm6971fc97df458b5b_0000000000044consilium deorum peterem6971fc97df458b5b_0000000000045petere volunt.

Oxford Classical Texts: Aulus Gellius: Noctes Atticae, Vol. 1: Libri I–X, Oxford 1968

Ex Auli Gelli Noctium Atticarum libri I capitulo XIX

Historia super libris Sibyllinis ac de Tarquinio Superbo rege.

In antiquis annalibus memoria super libris Sibyllinis haec prodita est: Anus hospita atque incognita ad Tarquinium Superbum regem adiit novem libros ferens, quos esse dicebat divina oracula; eos velle venundare. Tarquinius pretium percontatus est. Mulier nimium atque inmensum poposcit; rex, quasi anus aetate desiperet, derisit. Tum illa foculum coram cum igni apponit, tris libros ex novem deurit et, ecquid reliquos sex eodem pretio emere vellet, regem interrogavit. Sed enim Tarquinius id multo risit magis dixitque anum iam procul dubio delirare. Mulier ibidem statim tris alios libros exussit atque id ipsum denuo placide rogat, ut tris reliquos eodem illo pretio emat. Tarquinius ore iam serio atque attentiore animo fit, eam constantiam confidentiamque non insuper habendam intellegit, libros tris reliquos mercatur nihilo minore pretio, quam quod erat petitum pro omnibus. Sed eam mulierem tunc a Tarquinio digressam postea nusquam loci visam constitit. Libri tres in sacrarium conditi „Sibyllini” appellati; ad eos quasi ad oraculum quindecimviri adeunt, cum di immortales publice consulendi sunt.

Oxford Classical Texts: Aulus Gellius: Noctes Atticae, Vol. 1: Libri I–X, Oxford 1968

Historia super [de] libris Sibyllinis ac de Tarquinio Superbo rege

In antiquis [veteribus] annalibus [libris historicis] memoria [historia] super [de] libris Sibyllinis haec prodita [tradita] est: Anus [femina aetate provectior] hospita [cf. hospes] atque incognita [ignota] ad Tarquinium Superbum regem adiit [advenit] novem libros ferens, quos esse dicebat divina oracula [dicta deorum]; eos velle venundare [vendere]. Tarquinius pretium percontatus [interrogravit] est. Mulier nimium [plus quam oportet] atque inmensum [quod metiri non potest] poposcit [rogavit]; rex, quasi anus aetate desiperet [insaniret], derisit. Tum illa foculum [parvum focum] coram cum igni apponit, tris [tres] libros ex novem deurit [urit, igne perdit], igne et, ecquid [an] reliquos [ceteros] sex eodem pretio emere vellet, regem interrogavit. Sed enim Tarquinius id multo risit magis [id multo magis risit] dixitque anum iam procul dubio delirare [insanire]. Mulier ibidem [in eodem loco] statim tris [tres] alios libros exussit [igne perdidit] atque id ipsum denuo [iterum] placide rogat, ut tris [tres] reliquos [ceteros] eodem illo pretio emat. Tarquinius ore [vultu] iam serio atque attentiore animo fit, eam constantiam confidentiamque non insuper habendam [spernendam] intellegit, libros tris [tres] reliquos [ceteros] mercatur [emit] nihilo minore pretio, quam quod erat petitum [rogatum] pro omnibus. Sed eam mulierem tunc a Tarquinio digressam postea nusquam [nullo loco] loci visam constitit [notum erat]. Libri tres in sacrarium [templum] conditi „Sibyllini” appellati; ad eos quasi ad oraculum quindecimviri [quindecim sacerdotes] adeunt, cum di immortales publice consulendi sunt.

Oxford Classical Texts: Aulus Gellius: Noctes Atticae, Vol. 1: Libri I–X, Oxford 1968

Zadania

RwZ9ZvkLFLFQl1

Ilustracja przedstawia obraz Eliha Weddera pt. „Sybilla kumejska”. Obraz przedstawia idącą kobietę przez łąkę, a w tle widać pagórki. Kobieta idąc trzyma w lewej ręce długi kij, a w prawej ręce pod pachą zwoje papierów. Jest ubrana w suknię przepasaną przez prawie ramie. Suknia jest zwiewna i odkrywa lewą pierś kobiety. Na szyi widać sznurkowe ozdoby, które są również na lewym ramieniu. Na głowie ma założoną chustę, która powiewa na wietrze. Obraz jest wyblakły z użyciem brązowo-kremowych kolorów.

Polecenie 1

Przypatrz się ilustracji i spróbuj odczytać znajdujące się na niej wyrazy łacińskie. Zwróć uwagę, że podane jest imię własne Sybilli, którego nie wymienił Aulus Gelliusz w swojej opowieści: Amalthea. Również przydomek króla jest tutaj inny: nie superbus („pyszny”), a priscus („stary”).

RbSmdjPXf6Beb1

Ilustracja przedstawiająca Amaltheę (Sybillę Kumańską) Tarkwiniusza Pysznego oraz księgi Sybillińskie. Ilustracja pochodzi z książki „O słynnych kobietach” (De mulieribus claris), autorstwa Giovanni Boccaccio z XIV wieku. Na ilustracji widzimy stronę z książki, która posiada zapisany tekst w górnej i dolnej części karty. W centrum strony znajduje się ilustracja. Rysunek jest w żółtej ramce. Przedstawia dwie postacie: stojącą kobietę po lewej stronie i siedzącego na tronie mężczyznę po prawej stronie. Między nimi leży płonąca na stosie zielona księga. Kobieta jest ubrana w zieloną suknię, a na głowie ma biały czepiec. Siedzący mężczyzna lewą rękę wyciąga w kierunku kobiety. Ma brązową, długą szatę spod której wystają tylko szpiczaste buty. Na twarzy widać brodę i poważną minę. Na głowie ma zdobioną, zieloną mitrę.

R1Rccz81FvqJT

Ćwiczenie 3

Wskaż, kto wydał rozkaz zniszczenia ksiąg sybilijskich w 405 roku? Możliwe odpowiedzi: 1. Stylichon 2. Aulus Gelliusz 3. Tarkwiniusz

Wskaż, kto wydał rozkaz zniszczenia ksiąg sybilijskich w 405 roku? Możliwe odpowiedzi: 1. Stylichon 2. Aulus Gelliusz 3. Tarkwiniusz

Wpisz brakujące łacińskie wyrazy w odpowiednie miejsca.

.................

.................

R1FGrsdnVnamn

Ilustracja interaktywna 1. „Świątynia Sybilli”, zwana też „Świątynią Pamięci” to jeden z budynków w zespole pałacowo-parkowym w Puławach.

Ilustracja interaktywna 1. „Świątynia Sybilli”, zwana też „Świątynią Pamięci” to jeden z budynków w zespole pałacowo-parkowym w Puławach.

1

1. „Świątynia Sybilli”, zwana też „Świątynią Pamięci” to jeden z budynków w zespole pałacowo-parkowym w Puławach.

RQwOjL2IsKHO8

Ilustracja interaktywna 1. Świątynia ma kształt rotundy i powstała w latach 1798–1801 z inicjatywy księżnej Izabelli Czartoryskiej.

Ilustracja interaktywna 1. Świątynia ma kształt rotundy i powstała w latach 1798–1801 z inicjatywy księżnej Izabelli Czartoryskiej.

1

1. Świątynia ma kształt rotundy i powstała w latach 1798–1801 z inicjatywy księżnej Izabelli Czartoryskiej.

Rh00FO2qkbTLn

Ilustracja interaktywna 1. Księżna gromadziła tu pamiątki rodzinne oraz pamiątki po wielkich Polakach, które miały przypominać po rozbiorach Polski pełną chwały przeszłość narodową.

Ilustracja interaktywna 1. Księżna gromadziła tu pamiątki rodzinne oraz pamiątki po wielkich Polakach, które miały przypominać po rozbiorach Polski pełną chwały przeszłość narodową.

1

1. Księżna gromadziła tu pamiątki rodzinne oraz pamiątki po wielkich Polakach, które miały przypominać po rozbiorach Polski pełną chwały przeszłość narodową.

REgVkX5hNXxKP

Ilustracja interaktywna 1. Nad wejściem do świątyni widnieje napis: „Przeszłość–Przyszłości”.

Ilustracja interaktywna 1. Nad wejściem do świątyni widnieje napis: „Przeszłość–Przyszłości”.

1

1. Nad wejściem do świątyni widnieje napis: „Przeszłość–Przyszłości”.

RzgSphanFtO4G

Ilustracja interaktywna 1. W nocy świątynia jest oświetlona i widać ją z daleka.

Ilustracja interaktywna 1. W nocy świątynia jest oświetlona i widać ją z daleka.

1

1. W nocy świątynia jest oświetlona i widać ją z daleka.

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

RETdkCZ5vUt1w1

Dzieło autorstwa Michała Anioła pod tytułem „Sybilla Libijska”, które przedstawia czarnoskórą kobietę ubraną w pomarańczowo-różową suknię. Sybilla ma długie rude włosy owinięte wokół głowy, jej ciało jest nienaturalnie wygięte w kształcie litery S. Kobieta obiema dłońmi przytrzymuje dużą księgę i spogląda się w lewą stronę. Obok Sybilli widoczne są postacie podobne do kupidynów, które sprawiają wrażenie rozmawiających o kobiecie. Akcja przedstawiona na fresku dzieje się w pomieszczeniu, które ma bogato zdobione ściany.

Rut0zFB94nzZu1

Dzieło autorstwa Michała Anioła pod tytułem „Sybilla Delficka”, które przedstawia młodą kobietę siedzącą na kamiennym tronie. Sybilla ubrana jest w szaro-czerwoną suknię, jej rude włosy w większości są zakryte przez białą chustę. Kobieta spogląda w prawą stronę, a w dłoni trzyma papierowy zwój. Za Sybillą znajduje się naga postać, która czyta księgę. Akcja fresku dzieje się w pomieszczeniu, które ma bogato zdobione ściany – widoczne są figury oraz liczne zdobienia.

RtnniJopujgEM1

Dzieło Michała Anioła pod tytułem „Sybilla Kumejska”, które przedstawia bardzo starą ciemnoskórą kobietę siedzącą na tronie. Sybilla ubrana jest w pomarańczowo-niebieskie szaty, jej włosy schowane są pod chustą. Ma nienaturalnie proporcje ciała – jej głowa jest bardzo mała, a korpus bardzo duży. Kobieta czyta księgę, która znajduje się na podeście. Za kobietą znajdują się dwie nagie postacie, które trzymają inną księgę. Akcja fresku dzieje się w pomieszczeniu, które ma bogato zdobione ściany – widoczne są figury oraz liczne zdobienia.

RbSmdjPXf6Beb1

Ilustracja przedstawiająca Amaltheę (Sybillę Kumańską) Tarkwiniusza Pysznego oraz księgi Sybillińskie. Ilustracja pochodzi z książki „O słynnych kobietach” (De mulieribus claris), autorstwa Giovanni Boccaccio z XIV wieku. Na ilustracji widzimy stronę z książki, która posiada zapisany tekst w górnej i dolnej części karty. W centrum strony znajduje się ilustracja. Rysunek jest w żółtej ramce. Przedstawia dwie postacie: stojącą kobietę po lewej stronie i siedzącego na tronie mężczyznę po prawej stronie. Między nimi leży płonąca na stosie zielona księga. Kobieta jest ubrana w zieloną suknię, a na głowie ma biały czepiec. Siedzący mężczyzna lewą rękę wyciąga w kierunku kobiety. Ma brązową, długą szatę spod której wystają tylko szpiczaste buty. Na twarzy widać brodę i poważną minę. Na głowie ma zdobioną, zieloną mitrę.

RwZ9ZvkLFLFQl1

Ilustracja przedstawia obraz Eliha Weddera pt. „Sybilla kumejska”. Obraz przedstawia idącą kobietę przez łąkę, a w tle widać pagórki. Kobieta idąc trzyma w lewej ręce długi kij, a w prawej ręce pod pachą zwoje papierów. Jest ubrana w suknię przepasaną przez prawie ramie. Suknia jest zwiewna i odkrywa lewą pierś kobiety. Na szyi widać sznurkowe ozdoby, które są również na lewym ramieniu. Na głowie ma założoną chustę, która powiewa na wietrze. Obraz jest wyblakły z użyciem brązowo-kremowych kolorów.

Bibliografia

Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978

J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2013.

L. Winniczuk (red.), Słownik kultury antycznej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986.

J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2013.

J. Pignatelli, „Novissimae Consultationes Canonicae”, 1719, Bawarska Biblioteka Państwowa