Temat: Sfery Ziemi

Autor: Magdalena Jankun

Adresat

Uczeń klasy I liceum ogólnokształcącego i technikum, zakres podstawowy.

Podstawa programowa

V Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

1) wyjaśnia związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery i jego wpływ na genezę procesów endogenicznych.

Cel lekcji

Uczeń pozna sfery Ziemi.

Kryteria sukcesu

• wymienisz sfery Ziemi i określisz, co się na nie składa;

• wykażesz zależności między wszystkimi sferami;

• opiszesz, co to jest nieciągłość Moho;

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w języku obcym;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje informatyczne.

Metody/formy pracy

• z wykorzystaniem narzędzi TIK;

• praca z materiałem edukacyjnym oraz multimediami na platformie epodreczniki.pl;

• praca indywidualna, w parach i zbiorowa.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik do nauczania geografii;

• tablica interaktywna;

• rzutnik multimedialny;

• tablety/komputery;

• atlasy geograficzne.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom cele lekcji oraz kryteria sukcesu i rozpoczyna zajęcia od polecenia rozwiązania przez uczniów krzyżówki na tablicy interaktywnej. Hasło krzyżówki wskazuje uczniom temat lekcji (Earth’s layers).

2. Uczniowie wyszukują w źródłach takich jak: internet, podręcznik do nauczania geografii, e‑podręcznik, informacje dotyczące pojęć związanych ze sferami Ziemi: litosfera, hydrosfera, atmosfera, biosfera, pedosfera. Dyskusja nad poprawnością i wyborem pojęć.

Faza realizacyjna

1. Wspólna lektura materiału zawartego w abstrakcie oraz analiza ilustracji (schemat sfer Ziemi). Analiza i dyskusja na forum klasy, odnosząca się do schematu. Zwrócenie uwagi na prądy konwekcyjne wnętrza Ziemi widoczne na ilustracji.

2. Nauczyciel podkreśla, że pomiędzy wymienionymi sferami zachodzą różne współzależności, prosi uczniów o znalezienie przykładów wpływu jednej sfery na drugą, np. ukształtowanie powierzchni litosfery wpływa na charakter klimatu, na rozmieszczenie wód i szatę roślinną. Zmiany jednego czynnika przestrzeni przyrodniczej pociągają za sobą zmiany pozostałych, np. wycinanie lasów powoduje szybszy obieg np. wody i powietrza w przyrodzie i intensywniejszą erozję gleb itp.

3. Nauczyciel omawia z uczniami zjawisko nieciągłości Moho. Uczniowie szukają informacji na temat tego zjawiska, następnie zapisują notatkę w zeszycie lub w formularzu w abstrakcie. Nauczyciel razem z uczniami analizuje zdjęcie przedstawiające odsłonięcie skał płaszcza Ziemi.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne: Uzupełnij puste miejsca w zdaniach: powłoki Ziemi. Może je wykonać na tablicy interaktywnej chętny uczeń lub uczennica.

5. Ćwiczenie interaktywne polegające na łączeniu tekstu w pary: Dopasuj informacje do odpowiedniej sfery Ziemi. Nauczyciel wskazuje kolejno osoby do wykonania zadania.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel podsumowuje zajęcia oraz dokonuje oceny pracy uczniów.

2. Zadanie domowe dla chętnych uczniów. Podaj po trzy przykłady współzależności między atmosferą a hydrosferą oraz biosferą a pedosferą.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Earth’s layers (spheres)

We distinguish five spheres of the Earth that interact with each other and interpenetrate themselves.

• Lithosphere (from the Greek word lithos meaning “stone”) – a rock layer separating the hot interior of the Earth from its surface.

• Hydrosphere (from the Greek word hydro meaning „water”) – includes waters in the seas, oceans, lakes and rivers, in glaciers and ice‑sheets, as well as water in the air, soil and rocks.

• Atmosphere (from the Greek word atmos , i.e. “water vapour, vapour”) – a gaseous coating surrounding the lithosphere and the hydrosphere.

• Biosphere (from the Greek word bios – “life”) – a sphere that includes living creatures on our planet.

• Pedosphere (from the Greek word pedon meaning “soil”) – distinguished by many geographers, a soil layer closely related to the biosphere, consisting of crumbs of rocks, water, atmospheric gases, as well as organisms and their remains.