Temat: Kwasy tlenowe – właściwości i zastosowanie

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.  

VI. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń:

3) opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków i kwasów (np. NaOH, Ca(OH)Indeks dolny 2₂, HCl, HIndeks dolny 2₂SOIndeks dolny 4₄).

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia właściwości i wynikające z nich kwasów tlenowych

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• badać właściwości wybranych kwasów;

• stosować zasady postępowania ze stężonymi roztworami kwasów;

• wymieniać przykłady zastosowań kwasów tlenowych.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie właściwości kwasów tlenowych, zadając im pytanie: „Jak to się dzieje, że ten sam kwas może być stosowany do produkcji napojów typu cola, a jednocześnie zawiera go np. płyn do odrdzewiania stali?” – dyskusja kierowana.

2. Prowadzący zajęcia przystępuje do pokazu nauczycielskiego – „Mieszanie kwasu siarkowego(VI) z wodą”. Omawia również inne właściwości fizyczne kwasu siarkowego(VI). Uczniowie dokonują zapisów w dziennikach w abstrakcie. Następnie nauczyciel omawia zasady sporządzania roztworów kwasów z wodą, uzasadniając powiedzenie „Pamiętaj chemiku młody, wlewaj zawsze kwas do wody”.

3. Nauczyciel informuje uczniów, że obejrzą film „Badanie wpływu kwasu siarkowego(VI) na cukier”. Prosi ich o sformułowanie pytania badawczego i hipotezy i zapisania ich w dzienniku w abstrakcie. Po wyświetleniu filmu uczniowie mają zapisać swoje obserwacje i wnioski w dzienniku w abstrakcie.

4. Nauczyciel prezentuje kolejny pokaz – „Badanie właściwości kwasu azotowego(V)”. Uczniowie obserwują zmiany. Nauczyciel odnosi się do reakcji charakterystycznej – reakcji ksantoproteinowej. Uczniowie dokonują odpowiednich zapisów w dzienniku w abstrakcie. Prowadzący zajęcia omawia również inne właściwości fizyczne kwasu azotowego(V). Nauczyciel może w tym miejscu wspomnieć o wodzie królewskiej, substancji, która roztwarza złoto i platynę.

5. Nauczyciel prezentuje pokaz – „Badanie właściwości kwasu fosforowego(V)” . Uczniowie obserwują zmiany; trwa dyskusja. Prowadzący wspomina również inne właściwości fizyczne kwasu fosforowego(V).

6. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy zadaniowe (grup może być 6, każde dwie otrzymają te same zadania ). Każdy zespół, korzystając z abstraktu i innych dostępnych źródeł opracowuje zastosowania kwasu siarkowego(VI), kwasu azotowego(V) i kwasu fosforowego(V). Następnie grupy zawieszają przygotowane plakaty na ścianie. Stosując technikę gadająca ściana, liderzy referują efekty pracy.

7. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia interaktywne z abstraktu.

Faza podsumowująca

1. Wskazany przez nauczyciela uczeń podsumowuje lekcję, opowiadając, czego się nauczył i jakie umiejętności ćwiczył.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Oxoacids – their properties and application

Anhydrous sulphuric acid is a thick, colourless, oily liquid. The concentrated acid of the formula ${\text{H}}_2{\text{SO}}_{\text{4}}$ is its 98% aqueous solution and is commonly used in laboratories. How can we dilute some of the concentrated acid solutions, e.g. sulphuric acid?

Concentrated solutions of many acids are caustic substances, therefore be careful when working with them. Recall the importance of warning pictograms.

Concentrated nitric acid is an aqueous solution of the acid with the following formula $\text{HN}{\text{O}}_{\text{3}}$ with a concentration of approx. 68%. It has sharp and unpleasant odour and caustic properties. It was famous polish chemist Ignacy Mościcki, who developed a method of obtaining nitric acid from air and water.

Nitric acid is a colourless liquid well soluble in water. Reacts with most metals, including copper and argentum. Gold and platinum are not affected by the reaction.

Pure phosphoric acid is solid at room temperature (in the form of crystals). It dissolves very well in water, has highly hygroscopic properties. Commercial, concentrated solution contains approx. 85 – 90% of ${\text{H}}_3{\text{PO}}_4$.

Sulphuric acid, due to its hygroscopic properties, is used, for example, in the laboratory to dry test substances. Its 33% solution is used in batteries as an electrolyte that allows the conversion of chemical energy into electricity.

Nitric acid is an important raw material used in the chemical industry, including for the production of fertilizers, explosives and cardiac medicines.

Oxoacids are not only the inorganic acids discussed, but also organic acids found in everyday life: oxalic, citric, lactic, acetic acids. These are ingredients of many food products.

• Concentrated acids – sulphuric acid and nitric acid – are highly corrosive substances. When diluting them, add acid to water.

• Concentrated sulphuric acid has hygroscopic properties.

• Concentrated nitric acid is used to detect substances containing protein (xanthoproteic reaction).

oxoacids, nitric acid, phosphoric acid, sulphurous acid, sulphuric acid, xanthoproteic reaction