Temat: Przystosowania pokarmowe drapieżników, przystosowania obronne zwierząt

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń:

3. przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem.

Wymagania szczegółowe

VII. Ekologia i ochrona środowiska. Uczeń:

3. analizuje oddziaływania antagonistyczne: konkurencję wewnątrzgatunkową i międzygatunkową, pasożytnictwo, drapieżnictwo i roślinożerność.

Ogólny cel kształcenia

Poznasz przystosowania zwierząt do drapieżnictwa.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• rozpoznawać i omawiać przystosowania zwierząt do zdobywania pokarmu;

• wskazywać cechy będące przystosowaniami do obrony przed drapieżnikami.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja;

  • burza mózgów.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami lekcji.

• Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat. Pyta uczniów:

  • Co wiecie o…?

  • Czy kiedykolwiek spotkaliście się z…?

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prezentuje i omawia galerię zdjęć w abstrakcie. Uczniowie analizują ilustracje i odpowiadają na pytania nauczyciela.

• Pracując w parach lub w małych grupach uczniowie zbierają informacje na temat przystosowań psa (lub wilka) ułatwiających mu polowanie. Uczniowie korzystają z abstraktu oraz źródeł internetowych. Nauczyciel wyznacza osobę, która zreferuje temat. Po zakończeniu wypowiedzi pozostali uczniowie mogą ją uzupełniać lub zadawać osobie referującej pytania.

• Korzystając z zasobów z lekcji „Przystosowania obronne zwierząt” nauczyciel omawia rozmaite formy obrony zwierząt przed drapieżnikami .

• Pracując metodą burzy mózgów uczniowie tworzą listę przystosowań obronnych kota domowego oraz listę jego przystosowań do drapieżnictwa. Następnie porównują te dwie listy i wyjaśniają przyczyny dla których niektóre same cechy mogą pomagać zarówno w polowaniu jak i w obronie.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

• Nauczyciel metodą losową wybiera jednego ucznia i prosi go, by swoimi słowami przedstawił znaczenie danego słowa lub pojęcia poznanego na lekcji.

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Food adaptation of predators, defensive adaptation of animals

Meat is a high‑calorie food, therefore the animals feeding on it do not have to eat all the time and can rest a lot. Meat is also easier to digest than vegetables, which is why carnivorous animals have a less digestive systems than herbivores.

Some predators seek prey in an active way. They sneak up and kill it. Such hunting can be done alone, as in the case of most of felids. Other predators wait in hiding. Some spiders do this, constructing additional nets, as well as stingrays buried in mud. Many predators live and hunt in herds. Owing to their large numbers, they can surround and ambush the victim.

Predators have a well‑developed sensory system used to locate victims: smell, sight and hearing. Some snakes, deprived of the external ear, with poor eyesight, orientate using receptors responding to their victims’ body temperature. In this way they detect warm‑blooded animals. Echolocation is used by bats and cetaceans, while fish use the lateral line organ to detect potential food or threat.

Many predatory animals are equipped with strong and sharp nails or claws to capture and hold the game. The fangs in mammals may have a similar function. In the case of birds of prey, the beak only serves to tear the prey, never to catch or carry it. Among some groups of animals, the most important organ used for hunting is the tongue. The woodpecker's tongue is long and sharp with small teeth facing the rear. The bird slides it into the corridor hollowed by the victim in a tree, hooks it with its tongue and pulls it out. Animals such as frogs, chameleons, anteaters catch small invertebrates with a sticky tip of an extremely long tongue. Such a strategy works well with animals whose victims are numerous and tiny.

Some vertebrates swallow victims in whole. Some fish, snakes and owls do so. Digesting such a large portion of food takes a long time.

Potential victims of predators have their own ways to survive. One of them is camouflage. Many animals have camouflage colouring, allowing them to blend in with the environment in which they live. A perfect example is the Tawny frogmouth – a bird closely related to our native European nightjar. The shapes of some animals, in particular insects, e.g. stick insects and leaf insects, make them similar to parts of plants. Both herbivores and predators take up the masking colour and shape. The latter use them as a form of defence against larger carnivores.

The reverse strategy is usually used by animals whose defence is poison. They have a vivid colouration that indicates they are inedible. Insects and amphibians such as some species of salamanders and all poison dart frogs are toxic. Some defenceless species pretend to be poisonous. They are brightly coloured and resemble dangerous animals.

The aforementioned strategies of defence against predators, as turtle's armour and hedgehog spikes, are examples of passive defence. Animals can also use active defence. Bees, wasps or hornets use their stings, buffaloes attack with strong horns, mice hurt the attacker with sharp teeth, skunks spill the stinking substance on the enemy. Another way of defending oneself is to escape. The animals using this strategy have long legs and can run fast or perform sudden jumps.

Another form of defence against predators is giving birth by females living in herds at a specific time during the year. This way new‑borns (or eggs) remain the target of predator attacks only for a short period of time when they are still defenceless. Birds would suffer greater losses if they were born throughout the year, constantly providing food to predators.

• Defence adaptations increase the chance of survival.

• Animals use passive defence mechanisms (camouflage, toxins, armour or spikes) or active defence mechanisms (escape or taking a threatening posture).