Temat: Manipulacje mediów, czyli nie wszystko jest prawdą

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

Uczeń klasy 8 szkoły podstawowej.

Podstawa programowa:

X. Środki masowego przekazu.

Uczeń:

2) znajduje w mediach wiadomości na wskazany temat; odróżnia informacje o faktach od komentarzy i opinii; wyjaśnia, na czym powinna polegać rzetelność dziennikarzy.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń wykorzystuje informacje do tworzenia własnej wypowiedzi.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie manipulacji.

• wskazuje różnicę pomiędzy informację prawdziwą i zmanipulowaną.

• dostrzega i rozpoznaje różne rodzaje manipulacji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie,

• inicjatywność i przedsiębiorczość,

• świadomość i ekspresja kulturalna.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• wykład interaktywny,

• burza mózgów,

• metoda Philips 66,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem schematu, ćwiczeń interaktywnych,

• metoda kosza i walizki.

Formy pracy:

• indywidualna,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku: W gąszczu informacji, Manipulation in the media – not everything is true,

• kartki w kolorze zielonym i żółtym dla każdego ucznia,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Dowiecie się, co to jest manipulacja i jak ją odróżnić od prawdziwych informacji.

2. Nauczyciel pyta uczniów: Czym jest manipulacja i czy spotkaliście się z przypadkami manipulacji? W jakich sytuacjach?

Informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów, a swoje propozycje mają zapisać na tablicy. W razie potrzeby nauczyciel wyjaśnia metodę. Uczniowie mają na to 5 minut. Nauczyciel wyznacza moderatora, który będzie notował pomysły uczniów na tablicy.

Po zapisaniu propozycji uczniowie wspólnie je weryfikują i porządkują. Razem z nauczycielem omawiają podane przez siebie przykłady manipulacji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na 6 grup i zapisuje na tablicy 6 najpopularniejszych technik manipulacyjnych stosowanych w mediach:

I. Granie na emocjach.

II. Pytania w nagłówkach.

III. Powoływanie się na sondaże.

IV. „Zagraniczna prasa pisze…”.

V. Wyrywanie z kontekstu.

VI. Zwyczajne kłamstwa.

Informuje, że zadaniem uczniów będzie ustalenie, na czym w każdym przypadku polega zastosowana manipulacja. Przydziela każdej grupie jedną z metod. Wyjaśnia, że uczniowie będą pracowali metodą Philips 66:

a. Każdy zespół ma 6 minut, aby przygotować wyjaśnienie, na czym polega zastosowana manipulacja i co ma na celu oraz znaleźć lub wymyślić przykłady zastosowania tej techniki. Każda grupa wyłania też spośród siebie lidera, który będzie przedstawiał rezultaty pracy grupy po każdej rundzie.

b. Po upływie pierwszych 6 minut liderzy prezentują rezultaty pracy grupy na forum klasy. Wszyscy uczniowie komentują propozycje grup, zwracając uwagę na to, co jest nieprecyzyjne lub niezrozumiałe w wypracowanych przez inne grupy wyjaśnieniach.

c. Po tej konfrontacji rozwiązań na forum klasy każdy z zespołów ponownie podejmuje pracę w celu udoskonalenia własnych koncepcji.

d. Po upływie kolejnych 6 minut następuje ponowna konfrontacja pomysłów na forum klasy – porównanie dojrzałości rozwiązań i ich ulepszeń oraz zapisanie wniosków końcowych (albo ponowne udoskonalanie projektu przez następne 6 minut). Liderzy grup tworzą na tablicy mapę myśli wokół określenia: metody manipulacji – wpisują swoje przykłady i ich opis.

2. Nauczyciel prosi uczniów, by zweryfikowali swoje propozycje. W tym celu wyświetla schemat „Popular manipulation techniques in the media”. Uczniowie porównują swoje wyjaśnienia z przedstawionymi informacjami i ewentualnie weryfikują stworzona mapę myśli.

3. Schemat zawiera jeszcze jedną metodę manipulacji: stosowanie w nagłówkach kapitalików. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję, zadając pytania:

• Czy spotkaliście się z takim działaniem mediów?

• W jakich sytuacjach?

• Jak to na was zadziałało?

Na koniec prosi jednego z uczniów o jej podsumowanie.

4. Następnie nauczyciel informuje uczniów, że w celu sprawdzenia swojej wiedzy, jakie cechy powinna mieć prawdziwa informacja, a co może wskazywać, że została zmanipulowana, wykonają Ćwiczenie 1 z abstraktu. Wspólnie z nauczycielem omawiają odpowiedzi.

5. Nauczyciel ponownie dzieli klasę na grupy i prosi, by wyobrazili sobie, że są researcherami w redakcji informacyjnej i muszą zweryfikować rzetelność znalezionych informacji. Uczniowie, korzystając ze stron internetowych kilku różnych serwisów informacyjnych, mają wyszukać po dwa przykłady informacji prawdziwych i zmanipulowanych. Nauczyciel zwraca też uwagę na to, że uczniowie, prezentując swoje propozycje, muszą uzasadnić, dlaczego daną informację uważają za rzetelną lub zmanipulowaną. Nauczyciel określa czas na wykonanie zadania. Następnie grupy przedstawiają efekty swojej pracy i wspólnie je omawiają.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel przeprowadza podsumowanie metodą kosza i walizki. Rozdaje uczniom kartki w dwóch kolorach (np. zielony i żółty). Na zielonych kartkach uczniowie zapisują informacje i umiejętności, które uznali podczas lekcji za cenne, przydatne. Na żółtych – zbędne. Nauczyciel odczytuje refleksje uczniów.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Znajdź w internecie lub prasie drukowanej artykuł, który twoim zdaniem ucieka się do manipulacji. Wskaż techniki manipulacji, jakimi posługuje się autor, przytaczając przykłady fragmentów artykułu.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Manipulation in the media – not everything is true

The media often try to influence our emotions by making the stories sound or look more dramatic. Manipulation is about mixing truth and falsehood or presenting facts in a context convenient for the publishers.

Take a look at the pictures – they are a good example.

In 2012 an Austrian newspaper “Kronen Zeitung” publish a picture of a family fleeing from a war‑torn Syria. Unfortunately, the publishers decided to make the picture more dramatic by photoshopping some bombed buildings into the background. Internet users quickly discovered the scam, and the newspaper had to apologize.