Temat: Wiązania kowalencyjne spolaryzowane

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa

Szkoła podstawowa. Chemia.

II. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:

9) opisuje funkcję elektronów zewnętrznej powłoki w łączeniu się atomów; stosuje pojęcie elektroujemności do określania rodzaju wiązań (kowalencyjne, jonowe) w podanych substancjach;
10) na przykładzie cząsteczek HIndeks dolny 2₂, ClIndeks dolny 2₂, NIndeks dolny 2₂, COIndeks dolny 2₂, HIndeks dolny 2₂O, HCl, NHIndeks dolny 3₃, CHIndeks dolny 4₄ opisuje powstawanie wiązań chemicznych; zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń wyjaśnia pojęcie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego oraz zapisuje wzory elektronowe kropkowe, elektronowe kreskowe, sumaryczne i strukturalne cząsteczek związków chemicznych.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać wiązanie kowalencyjne (atomowe);

• opisywać spolaryzowane wiązanie kowalencyjne.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie, pracując w parach, wyszukują w internecie wiadomości na temat wiązań w cząsteczce wody. Następnie budują taką cząsteczkę, wykorzystując wzór elektronowy wodoru i tlenu, na interaktywnej planszy.

2. Nauczyciel wyświetla prezentację pt. „Powstawanie cząsteczki chlorowodoru”. Po projekcji uczestnicy zajęć wyjaśniają, w jaki sposób łączą się atomy wodoru i tlenu.

3. Uczniowie czytają fragment poświęcony szczególnemu rodzajowi wiązania kowalencyjnego – spolaryzowanemu wiązaniu kowalencyjnemu. Definiują to pojęcie.

4. Uczestnicy zajęć analizują zamieszczone w tabeli wzory przykładowych związków chemicznych zbudowanych z cząsteczek o spolaryzowanych wiązaniach kowalencyjnych.

5. Nauczyciel prosi uczniów, żeby zapoznali się z fragmentem pt. „Budowa cząsteczki dwutlenku węgla”. Ochotnicy lub wybrani uczniowie omawiają budowę tej cząsteczki, posługując się ilustracjami zamieszczonymi w abstrakcie.

6. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Rozdaje modele kulkowo‑pręcikowe i prosi o stworzenie modeli cząsteczek chlorowodoru, amoniaku i dwutlenku węgla. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

7. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne. Nauczyciel razem z nimi omawia właściwe rozwiązanie.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj polecenie nr 3.1.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Polar covalent bonds

The electron pair between the atoms of hydrogen and chlorine in the hydrogen chloride molecule does not belong equally to both atoms, but is shifted towards the one that more strongly attracts electrons, in this case – towards the chlorine atom. The described bond is a special type of covalent bond, called polar covalent bond (polar atomic bond).

The polar covalent bond is formed between atoms belonging to different nonmetals. They share electrons, and the formed bonding pair or pairs of electrons are shifted towards the atom with a greater electron attracting capacity. Most often it is an atom with a higher number of electrons on the last energy level.

Atoms of various nonmetals can share more than 1 pair of electrons. An example of a chemical compound in whose molecules this process occurs is carbon dioxide. Its molecules are composed of 2 oxygen atoms connected to one carbon atom.

The carbon atom is in the 14th group of the periodic table and its last electron energy level is formed by 4 electrons. Oxygen atoms have 6 valence electrons. Each of the atoms in the carbon dioxide molecule complements its last energy level to 8 electrons: oxygen atoms give 2 electrons each for shared use with a carbon atom, and a carbon atom shares also 2 electrons with each of them. It can be calculated that for the formation of bonds, oxygen atoms use 2 electrons, while the carbon atom – a total of 4 electrons.

A molecule of carbon dioxide has the following molecular formula: ${\text{CO}}_{\text{2}}$.

The atoms of oxygen and carbon differ in the ability to attract electrons, the oxygen atom has stronger properties in this respect. For this reason, in the carbon dioxide molecule, bonding pairs of electrons are closer to the atoms of oxygen.

• The chemical bond bind atoms together.

• When atoms are connected by a covalent (atomic) bond, they share 1, 2 or maximum 3 pairs of electrons.

• Each chemical element, if possible, strives to attain electron configuration of the noble gas closest in the periodic table.

• Atoms of nonmetals form covalent bonds.

• Atoms belonging to different nonmetals form polar covalent bonds.

• Structures built of atoms connected by a covalent (atomic) bond are called molecules.

• Atoms in the following molecules: ${\text{Cl}}_{\text{2}}$, ${\text{H}}_{\text{2}}$, ${\text{N}}_{\text{2}}$ form covalent (atomic) bonds and their bonding pairs of electrons are equally shared by both atoms in the molecule.

• In the molecules: $\text{HCl}$, ${\text{H}}_{\text{2}}\text{O}$, ${\text{CO}}_{\text{2}}$, ${\text{NH}}_{\text{3}}$ there are polar covalent bonds, formed by common pairs of electrons located closer to atoms with a greater number of valence electrons.