Temat: Tęsknota za wolnością. Powstanie styczniowe

Autorka scenariusza: Monika Piotrowska‑Marchewa

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

XXII. Powstanie styczniowe. Uczeń:

1) omawia pośrednie i bezpośrednie przyczyny powstania, w tym „rewolucję moralną” 1861–1862;

2) dokonuje charakterystyki działań powstańczych z uwzględnieniem, jeśli to możliwe, przebiegu powstania w swoim regionie;

3) omawia uwłaszczenie chłopów w zaborze rosyjskim oraz porównuje z uwłaszczeniem w pozostałych zaborach;

4) charakteryzuje formy represji popowstaniowych.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają przyczyny, przebieg i skutki powstania styczniowego 1863 roku.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia pośrednie i bezpośrednie przyczyny powstania styczniowego;

• opisuje przebieg działań powstańczych i zasłużone dla walki zbrojnej i organizacji powstania postaci;

• wskazuje na mapie miejsca ważniejszych potyczek i bitew.

Metody/techniki kształcenia

• metody podające: pogadanka, wykład informacyjny, wyjaśnienia i komentarze nauczyciela;

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika, z użyciem multimediów;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja;

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem i materiałem ikonograficznym (obrazem, fotografią, mapą).

Formy pracy

• praca w parach lub grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• komputery z dostępem do internetu;

• zeszyt i kredki/pisaki, arkusz papieru lub tablica i kreda;

• materiały z e‑podręcznika;

• tablica multimedialna lub duży ekran z projektorem umożliwiającym wyświetlanie zawartości e‑podręcznika dla całej klasy.

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie podrozdziału Sytuacja w Królestwie Polskim zamieszczonego w e‑podręczniku i wykonanie Ćwiczenia 1.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel podaje uczniom temat, cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Uczniowie przedstawiają efekty zadania domowego. Nauczyciel pyta uczniów, jakie zmiany nastąpiły w Królestwie Polskim wskutek odwilży posewastopolskiej. Zadając pytania, pamięta o takim ich formułowaniu, by miały charakter pytań kluczowych.Zwraca uwagę na postać Aleksandra Wielopolskiego, nastroje społeczne. W rozmowie nauczającej przybliża pojęcie „rewolucji moralnej” z okresu przed wybuchem powstania 1863 roku i prosi o wykonanie Ćwiczenia 1. Uczniowie analizują fotografię i zastanawiają się nad lokalizacją wojsk rosyjskich w Warszawie.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel za pomocą pogadanki i materiałów z e‑podręcznika przybliża uczniom realia polityczne doby powstania styczniowego – okoliczności wybuchu powstania i pierwsze decyzje rządu narodowego dotyczące uwłaszczenia chłopów w zaborze rosyjskim. Omawia układ sił w ramach obozu władzy powstańczej (konflikt Białych i Czerwonych) i jego konsekwencje. Następnie uczniowie wykonują Ćwiczenie 2. Opisują trójpolowy herb tajemnego państwa polskiego. Wskazują, wśród jakich kształtujących się wówczas narodów Polacy szukali sprzymierzeńców.

2. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie Polecenia 1, 2 i 3. Na tablicy multimedialnej/ekranie wyświetla mapę Królestwa Polskiego (z e‑podręcznika) i uczniowie wspólnie szukają informacji na temat najważniejszych bitew i potyczek doby powstania styczniowego. Umieszczają je w kontekście – dopasowują do jednego z etapów powstania styczniowego. Nauczyciel rysuje na tablicy/na arkuszu zaczepionym na tablicy itp. tabelę, przedstawiającą kolejne etapy powstania, i notuje podawane przez uczniów informacje. Uczniowie przepisują tabelkę do zeszytu. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej i sprawdza poprawność wykonanych zadań.

3. Uczniowie samodzielnie poznają informacje dotyczące realiów walki powstańczej. W tym celu wykonują Polecenie 4. Na podstawie rysunku pt. Bitwa z cyklu zatytułowanego Polonia charakteryzują uzbrojenie oddziałów powstańczych. Wykorzystują angielskojęzyczne materiały z internetu. Następnie wykonują Polecenie 5. Zapoznają się z fotografiami najsłynniejszej Polki czasów powstania oraz informacjami na temat różnych form zaangażowania kobiet w powstanie styczniowe. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej i sprawdza poprawność wykonanych zadań.

4. Podczas pracy nad ćwiczeniami i poleceniami nauczyciel wykorzystuje metodniki lub zestaw kart w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym. Uczniowie dzięki kartom sygnalizują nauczycielowi, czy mają trudności z wykonywaniem poleceń (kolor zielony – radzę sobie świetnie, kolor żółty – mam wątpliwości, kolor czerwony – proszę o pomoc).

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel w ramach podsumowania lekcji prosi o wykonanie Ćwiczenia 3 (uczniowie wskazują grupy społeczne najbardziej dotknięte carskimi prześladowaniami) i Ćwiczenia 4 (wskazują poprawne zakończenia zdań).

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, biorąc pod uwagę ich wkład i zaangażowanie. Przekazuje uczniom informację zwrotną dotyczącą ich pracy.

3. Nauczyciel zadaje zadanie domowe dla uczniów chętnych (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza) - prosi uczniów o wyszukanie informacji dotyczących przebiegu powstania w wybranym regionie Polski, stanowiącym miejsce ich zamieszkania lub pobierania nauki albo interesującym ich z innych powodów. Następnie uczniowie wykonują plakaty dowolną techniką, które po zakończonej pracy zostaną wyeksponowane w szkole.

Słownictwo

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Longing for freedom. Poles and the January Uprising

After the defeat of Russia in the Crimean War, Tsar Alexander II was forced to mitigate his internal policy in the state. This period is called the post‑Sovastopol's thaw. Since the 60s of nineteenth century in the Kingdom of Poland the patriotic moods increased. The party of the so‑called The Whites counted on Russia's conflict with Western countries, thanks to which Poland would be reborn. The so‑called The Reds were seeking to the outbreak of a national uprising. The extraordinary conscription to the Russian army (Polish name: „branka”) accelerated the decisions of the Reds about the beginning of the uprising, which took place on January 22, 1863. The battles during the uprising was a kind of guerrilla war. After the execution of the last dictator of the uprising - Romuald Traugutt (by the hands of the Russians), the uprising fell. Soon after, Tsar Alexander II abolished the political separateness of the Kingdom of Poland. During his reign, a full Russification of Polish education and administration began. In 1874, the Kingdom of Poland, divided into 10 gubernia, was incorporated into Russia with the imposed authorities of the general‑governor. Since 1888 it appeared in official documents as the Vistula Land. It meant, it disappeared from the map of Europe for nearly half a century.