Tytuł: Powrót do przeszłości, by zmieniać przyszłość. Renesansowy humanizm

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć:

Powrót do przeszłości, by zmieniać przyszłość. Renesansowy humanizm.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy I liceum lub technikum.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych; ZR

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2) wskazuje i rozróżnia cele perswazyjne w wypowiedzi literackiej i nieliterackiej;

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają założenia renesansowego humanizmu.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opowiada o pochodzeniu i ewolucji znaczeniowej terminu renesans;

• wyjaśnia przyczyny odrodzenia idei antycznych;

• opisuje założenia renesansowego humanizmu;

• omawia różnice w politycznym kształcie Europy z początku i końca epoki.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie przypominają sobie podstawowe informacje o filozofii i kulturze antycznej oraz główne idee średniowiecza.

Faza wstępna

1. Nauczyciel określa cel i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Wybrani uczniowie prezentują wiadomości, które mieli opracować w domu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wspólnie z uczniami w formie rozmowy nauczającej przypomina ramy czasowe renesansu, określa czas trwania epoki, miejsce jej narodzenia, ideały, do jakich nawiązuje. Konieczne będzie wyjaśnienie źródłosłowu oraz przypomnienie antycznych wzorów. Należy zwrócić uwagę na zmiany, jakie nastąpiły w ludzkiej świadomości, poglądach na świat i rolę człowieka.

2. Uczniowie czytają fragmenty zamieszczonych w podręczniku tekstów i na ich podstawie, w parach, wykonują zamieszczone w abstrakcie ćwiczenia.

3. Nauczyciel przytacza renesansowe motto „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce” i zachęca do zastanowienia się nad znaczeniem tych słów, a następnie prosi o wyjaśnienie pojęcia „człowiek renesansu”.

4. Uczniowie w grupach przygotowują plakaty dotyczące wybranych postaci, które można nazwać „ludźmi renesansu”, np. Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Jan Kochanowski etc.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel metodą losową wybiera jednego ucznia i prosi go, by swoimi słowami przedstawił znaczenie danego słowa lub pojęcia poznanego na lekcji.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania na podsumowanie, np.
   - Skąd pochodzi i co oznacza termin „renesans”?
   - Jakimi cechami charakteryzuje się wzorzec osobowy „człowieka renesansu”? Kogo i dlaczego można zaliczyć do tego grona?
   - Jakie elementy renesansowej świadomości i kondycji ludzkiej są obecne do dziś? .

Praca domowa

1. Wyjaśnij w formie notatki, jak rozumiesz słowa „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Back to the past to change the future. Renaissance humanism

Revise the basic information on ancient philosophy and the main ideas of the Middle Ages.

Humanism is an intellectual movement born in Italy at the beginning of the 14th century, manifested by the development of studies on classical antiquity and recognition for its culture treated as a model one.

In one of Roman writer Terence's plays (2nd century BC), the humanists found a sentence which became the motto of the Renaissance. In Heauton timorumenos (Self‑tormentor), the playwright incorporated the following words: Homo sum humani nihil a me alienum puto, which means: I am a human being; and thus nothing human is alien to me. These words carry a belief that a human being – in any form of its activity – should be a subject of interest to artists and scientists. What do those words mean to you?

rebirth, renaissance, humanism, Renaissance Man