Temat: Przemiany polityczne w Europie po 1989 r.

Adresat

Uczeń IV klasy liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum

Podstawa programowa (zakres rozszerzony)

XX. Problemy polityczne współczesnego świata: współczesne zmiany na mapie politycznej świata, przemiany systemowe w Europie, funkcjonowanie Unii Europejskiej, przyczyny i skutki terroryzmu, relacje między cywilizacją zachodnią i cywilizacją islamu.

Uczeń:

2) przedstawia i ocenia skutki (polityczne, społeczne i gospodarcze) przemian ustrojowych i gospodarczych w Europie i krajach byłego ZSRR po 1989 r.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń przeanalizuje zmiany na mapie politycznej Europy po 1989 roku oraz poda przyczyny tych zmian.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• omawiać zmiany w układzie państw na mapie politycznej Europy powstałe po 1989 roku oraz przyczyny tych zmian;

• wskazywać na mapie politycznej Europy państwa, które zostały utworzone po podziale ZSRR, Czechosłowacji oraz Jugosławii;

• wyjaśniać terminy: terytorium zależne, esklawa, enklawa, i wskaże przykłady na mapie;

• analizować zmiany po zjednoczeniu Niemiec.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie przyczyn rozpadu tych dwóch państw. Informuje, że uczniowie mogą korzystać z treści znajdujących się w podręczniku oraz w zasobach internetu.

• Uczniowie wskazują przyczyny odnoszące się do poszczególnych państw i dyskutują na ten temat .

• Uczniowie wskazują przyczyny odnoszące się do poszczególnych państw i dyskutują na ten temat .

• Nauczyciel zadaje pytania dotyczące obecnej sytuacji politycznej państw leżących na terenie byłego Związku Radzieckiego: przyczyny obecnych konfliktów na Ukrainie, Gruzji, Czeczeni itp. W czasie pogadanki powołuje się na fakty oraz dane statystyczne zawarte w internecie .

• Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej mapki z e‑podręcznika: Sytuacja polityczna na wschodnim Kaukazie; Abchazja i Południowa Osetia – samozwańcze państwa na terytorium Gruzji; Konflikt we wschodniej części Ukrainy. Wspólna analiza map i dyskusja.

• Uczniowie korzystają z mapy politycznej Europy, wskazują państwa, które zostały utworzone w wyniku podziału byłej Jugosławii. Wymieniają państwa, które najszybciej uzyskały niepodległość, oraz Kosowo – najmłodszy kraj, który dopiero w 2008 roku stał się samodzielnym państwem.

• Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej mapkę z e‑podręcznika Państwa powstałe po rozpadzie Jugosławii. Analiza pod kątem grup etnicznych w poszczególnych państwach oraz daty uzyskania niepodległości.

• Nauczyciel pyta uczniów, czy znają inne państwa w Europie, które powstały z podziału jednego kraju. Uczniowie powinni wskazać Czechy i Słowację, które kiedyś były jednym państwem – Czechosłowacją . Uczniowie wyszukują w internecie przyczyn tego rozpadu.

• Nauczyciel podaje przykład Niemiec, które z kolei w trakcie wielkich przemian politycznych połączyły się. Uczniowie wyszukują w internecie przyczyny zjednoczenia Niemiec i dyskutują na ten temat.

• Uczniowie, korzystając ze słownika w e‑podręczniku, wyjaśniają pojęcia terytorium zależne, esklawa, enklawa i z pomocą nauczyciela wyszukują przykład na mapie świata.

Faza podsumowująca

• Na podsumowanie zajęć uczniowie wykonują na tablicy interaktywnej ćwiczenia odnoszące się do lekcji.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów, biorąc pod uwagę wkład i ich możliwości.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

• Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Political transformations in Europe after 1989

After the Second World War, following the defeat of Nazi Germany, the leaders of the victorious powers decided that the countries of Central and Eastern Europe, including Poland, would be subordinated to the USSR (Union of Soviet Socialist Republics). Germany itself was also divided - at first, into occupation zones, and then, in 1949, into two separate states. The eastern part – GDR (German Democratic Republic) – went to the custody of the Soviet Union, whereas the western part – West Germany (Federal Republic of Germany) – got under the influence of the Western powers (United States, Great Britain and France).

In the 1980s the nations under the domination of the Soviet Union in the central‑eastern part of the continent began a march towards sovereignty. The first transformations took place in Poland and brought about, among others, some changes on the political map.

On the one hand, the reunification of Germany – divided in 1945 as a result of the decisions of the leaders of the United States, the Soviet Union and Great Britain – was effected. On the other hand, federal countries disintegrated, mostly those which comprised nations with a strong sense of identity or economic exploitation. The Velvet Revolution led to the division of Czechoslovakia into the Czech Republic and Slovakia. The Czechs believed that Slovakia’s development was at their expense, while the Slovaks had aspirations to create an independent state.

The longest and most tragic disintegration was the one of Yugoslavia. The reasons for that were the ethnic and religious diversity and the mutual historical resentments dating back many centuries.

In 1991 Slovenia, Croatia and Macedonia were the first to declare independence. A year later, after the proclamation of independence by Bosnia and Herzegovina, Yugoslavia was formed only by Serbia and Montenegro. The proclamation became the cause of the civil war. Bosnia and Herzegovina was the most diversified ethnically and religiously: it was inhabited by Orthodox Serbs, Catholic Croats and Muslim Bosnians. In addition, none of the communities lived in a cohesive area. In the years 1993‑1995, the fighting took place on the territories of Bosnia and Croatia. Not uncommon were genocide and ethnic cleansing. The estimates indicate around 100,000 people killed and 1.8 million forced to leave their homes. Pursuant to the treaty signed in Dayton (USA), Bosnia and Herzegovina maintained its independence, but the country was divided into two parts: the Republic of Serbia and the Muslim‑Croat Federation (Federation of Bosnia and Herzegovina). In order to preserve stability, the decisions of the central authorities have to be approved by both parties. An additional consequence of those turbulent changes was the emergence on the political map of the independent Kosovo – a region in the south of Serbia inhabited largely by Muslim Albanians, but very important historically for the Serbs because of the significance of the battle of Kosovo, fought at Kosovo Polje, near the present‑day city of Pristina. The armed struggle against the aspirations of Albanians on the part of the Serbian army led to the escalation of violence, and the NATO joined the conflict. Consequently, that area came under the administration of the United Nations, and in 2008 declared independence.

In 2006, the Federation of Serbia and Montenegro disintegrated peacefully. Two separate countries emerged: Serbia and Montenegro.

The greatest territorial changes concerned the area of the Soviet Union. In 1991, as a result of the transformations, 15 new states were created. Some of them, for example Lithuania, regained their independence, others – for example Belarus – were born anew as independent states.

One of the consequences of the First World War and the Soviet rule in the Caucasus was the specific arrangement of the borders of Christian Armenia and Muslim Azerbaijan. The conflicting interests of both communities led to an armed conflict and to the seizing of a part of the territory belonging to Azerbaijan by Armenia. As a result, Nagorno‑Karabakh, inhabited mostly by Armenians, currently has direct contact with Armenia.

Not less complicated is the situation in the Western Caucasus. The Georgian authorities do not control South Ossetia and Abkhazia, which countries in 1991 and 1992 declared independence and function with the support of Russia.

In March 2014, Russia took control of Crimea belonging to Ukraine since 1954. Russia justified its actions by invoking the will of the Russian‑speaking population expressed in a referendum, the validity of which was not recognized by the United Nations General Assembly.

Another region in Europe outside the control of the internationally recognized authorities is Transnistria – a fragment of Moldova inhabited mainly by Russians, which territory declared independence, not willing to be a small part of the Moldovan community. In spring 2014, following the example of Crimea, the parliament of Transnistria appealed to the Russian parliament with a request to incorporate this area into the Russian Federation.