Temat: Pająki i kleszcze

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy VI szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

6) Stawonogi. Uczeń:

a) przedstawia środowisko życia, cechy morfologiczne oraz tryb życia skorupiaków, owadów i pajęczaków,

b) obserwuje przedstawicieli stawonogów (zdjęcia, filmy, schematy) i przedstawia cechy wspólne tej grupy zwierząt,

c) przedstawia znaczenie stawonogów (w tym form pasożytniczych i szkodników) w przyrodzie i dla człowieka.

Cel lekcji

Uczniowie opisują budowę zewnętrzną pająka, jego przystosowania do środowiska życia i wykonywania czynności życiowych oraz przystosowania kleszcza do pasożytnictwa.

Kryteria sukcesu

• przeprowadzisz obserwację pająków i opiszesz budowę ich ciała;

• podasz trzy przystosowania pająków do środowiska życia oraz trzy przystosowania do pobierania pokarmu;

• opiszesz wygląd kleszcza;

• wymienisz sposoby zapobiegania ukąszeniu przez kleszcze;

• opiszesz znaczenie pajęczaków w przyrodzie.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Zajęcia terenowe, obserwacja makroskopowa, praca z wykorzystaniem modelu, metoda „powiedz sąsiadowi”, metoda „ informacji błyskawicznej”, praca z tekstem, praca z filmem.

Praca indywidualna, praca w parach oraz praca w grupie.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• komputery/tablety;

• lupy kubkowe;

• balony;

• sznurki;

• druty kreatywne;

• kolorowe pisaki;

• pistolet do kleju na gorąco;

• wkłady klejowe.

Przed lekcją

Uczniowie oglądają film pt. „Kleszcze stanowią zagrożenie”. Zgodnie ze wskazówkami w nim zawartymi przygotowują ubranie chroniące przed kleszczami. W stroju tym mają przyjść na zajęcia, których część odbędzie się na szkolnym podwórku. Uczniowie powinni pamiętać także o zabraniu ze sobą plecaka, butelki wody oraz notatnika i długopisu.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel prosi podopiecznych, żeby dobrali się w pary i ocenili wzajemnie swoje przygotowanie do wyjścia w teren. Uczniowie sprawdzają, czy mają odpowiednie ubranie i niezbędne przedmioty.

2. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz kryteria sukcesu. Przedstawia planowany przebieg zajęć i przypomina zasady, których trzeba przestrzegać poza budynkiem szkoły.

Realizacyjna

1. Nauczyciel omawia pojęcie stawonogów. Wspólnie z uczniami analizuje ilustrację interaktywną, przedstawiającą budowę pająka. Następnie prosi uczniów, żeby wymienili cechy pająków, które decydują o ich zaklasyfikowaniu do grupy stawonogów.

2. Uczniowie utrwalają zdobyte informacje, omawiając je ze swoimi najbliższymi sąsiadami (metoda „powiedz sąsiadowi”).

3. Uczniowie pod opieka nauczyciela wychodzą na szkolne podwórko. Nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe zespoły. Prosi podopiecznych, żeby rozeszli się w grupach na odległość nie większą niż 100 m i wyszukali jak najwięcej pająków i ich sieci łownych. Gdy znajdą sieć, powinni poczekać, aż pająk się pojawi lub potrząsnąć nią delikatnie, żeby w ten sposób wywabić go z kryjówki. Celem tego zadania jest wykazanie przystosowań pająków do drapieżnictwa.

4. Uczniowie zapoznają się z fragmentem abstraktu pt. „Pajęcza sieć łowna” i sporządzają notatkę na temat polowań pająków.

5. Uczniowie ostrożnie łapią największe okazy pająków i wkładają je do pojemników
   lup kubkowych. Przyglądają się schwytanym okazom, a następnie rysują widziany z góry pokrój pająka. Na rysunku opisują jego budowę zewnętrzną.

6. Nauczyciel wskazuje pająki o cechach łatwych do zapamiętania: kwietniki, krzyżaki, skakuny.

7. Nauczyciel prezentuje na tablecie zdjęcie przedstawiające oczy pająka (np. zamieszczone na stronie http://www.national‑geographic.pl/media/cache/photo_view_big/uploads/media/userphoto/0003/91/716414492084cde2115a59f1f3739ff5647f9102.jpeg).

8. Uczniowie fotografują pająki i odnotowują ich przystosowania do drapieżnictwa.

Podsumowująca

1. Po powrocie do klasy nauczyciel rozdaje podopiecznym balony, sznurki, druty kreatywne i kolorowe pisaki. Zadaniem uczniów jest stworzenie modelu pająka z otrzymanych materiałów oraz udowodnienie, że pająk przejawia cechy pajęczaków. Nauczyciel skleja modele przygotowane przez uczniów za pomocą pistoletu do kleju na gorąco (ze względu na niebezpieczeństwo poparzenia się, pistoletu do kleju może używać wyłącznie prowadzący).

2. Uczniowie, stosując metodę „informacji błyskawicznej”, omawiają wygląd kleszczy oraz zagrożenia z nimi związane i wyjaśniają, co należy zrobić, żeby uchronić się przed ich ukąszeniem.

3. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 1 oraz ćwiczenie interaktywne nr 2. Nauczyciel analizuje z uczniami poprawne odpowiedzi.

4. Nauczyciel wyświetla kryteria sukcesu i pyta uczniów, jak oceniają swoje umiejętności zdobyte na zajęciach.

Zadanie domowe

Uczniowie na podstawie dostępnych sobie źródeł sporządzają notatkę na temat znaczenia pajęczaków w przyrodzie.