Temat: Witaminy, woda i sole mineralne

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Klasa VII szkoły podstawowej.

4. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń:

3) przedstawia źródła i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, cukry, tłuszcze, witaminy, sole mineralne i woda) dla prawidłowego funkcjonowania organizmu oraz planuje i przeprowadza doświadczenie wykrywające obecność wybranych składników pokarmowych w produktach spożywczych.

Cel lekcji

Uczniowie przedstawiają źródła witamin i soli mineralnych oraz wyjaśniają ich znaczenie dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu.

Kryteria sukcesu

• przedstawisz produkty spożywcze, które zawierają dużo soli mineralnych i witamin;

• opiszesz funkcje wybranych witamin i soli mineralnych w organizmie;

• omówisz znaczenie wody dla organizmu.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Praca z tekstem, informacja błyskawiczna, rozsypanka, pogadanka.

Praca indywidualna, praca w parach oraz praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• rozsypanka wyrazowa.

Fazy lekcji

Wstępna

Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz wyświetla kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, żeby przeczytali fragment pt. „Witaminy” i postarali się zapamiętać jak najwięcej informacji. Następnie w  parach sprawdzają swoją wiedzę.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Członkowie każdego zespołu siadają w kole i metodą informacji błyskawicznej omawiają witaminy opisane w abstrakcie. Na temat jednej witaminy musi się wypowiedzieć co najmniej pięć osób. Pierwsza z witamin jest losowana.

3. Każda grupa otrzymuje rozsypankę wyrazową, przygotowaną przez nauczyciela na podstawie tabeli przedstawiającej występowanie i znaczenie wybranych makro- i mikroelementów. Uczniowie przyporządkowują nazwy produktów spożywczych do występujących w nich pierwiastków oraz pełnionych przez nie funkcji w organizmie.

4. Nauczyciel prosi podopiecznych, żeby podzielili znane im składniki pokarmowe (białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, sole mineralne oraz wodę) na:

• zapasowe;

• dostarczające energii;

• budulcowe;

• regulujące pracę organizmu.

Uczniowie sporządzają tabelę, uwzględniającą ten podział, a następnie zapisują definicję
witamin w zeszytach.

5. Nauczyciel pyta uczniów, czy znają jakieś suplementy diety oraz po co się je przyjmuje. Uzupełnia i koryguje ich wypowiedzi.

6. Nauczyciel poleca uczniom, żeby uważnie przyjrzeli się ilustracji przedstawiającej składniki odżywcze papryki („Średniej wielkości papryka pokrywa dziennie zapotrzebowanie na selen oraz witaminy C i E”) oraz sformułowali wniosek na temat potrzeby suplementacji.

Podsumowująca

1. Nauczyciel wymienia różne rodzaje produktów spożywczych, a uczniowie określają składniki pokarmowe w nich zawarte.

2. Uczniowie omawiają minerały i witaminy występujące w produktach przedstawionych na ilustracji interaktywnej.

3. Nauczyciel prosi uczniów, żeby dokończyli zdanie: „Dzisiaj dowiedziałem się…”.

Słownictwo

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Vitamins, water and mineral salts

Vitamins are regulatory compounds which are necessary for the life processes to happen correctly. Some of them can be created in the organism. These are vitamins K and of the B group, which are produced by the bacteria living in our digestive tract. Vitamins D and A are produced in our body from the so‑called provitamins. Vitamin D appears in our skin under the influence of sun rays, whereas vitamin A is produced from carotene that is included in orange vegetables and fruits. Other vitamins are compounds which cannot be produced by our body, which means they have to be provided with food.

Both lack of vitamins (hypovitaminosis) and too much vitamins (hypervitaminosis) are dangerous for our health. Hypovitaminosis can be the cause for growth disorders, problems with development and renewal of cells, lower immunity and problems with how our nervous system works. Hypervitaminosis can lead to organ damage (too much of vitamin A or D can damage our liver).

Vitamins that are soluble in fats can be stored, which is why it is not necessary to provide them daily. Vitamins that are soluble in water are expelled from the body with urine, so their presence in our daily diet is necessary.

Water and mineral salts are inorganic compounds that are eaten by humans and necessary for the correct functioning of our body.

Water composes around 60% of the body mass, and its amount decreases with age. It is the main component of cells and organs. For example: muscles have around 75% of water, brain: 70‑80%, while teeth and bones - 20%. Water in our body is a universal solvent of chemical compounds, a substrate and product of reactions that take place in the system, it participates in thermoregulatory processes and it drains the products of metabolism. Daily demand for water is 2,5 liters and depending on the age, type of work we do and the temperature of our surroundings. Water is provided together with food we eat – 1l, with drinks we drink – 1.2 l. It is also produced in our body as a product of metabolism in cells – around 0.3 l a day. Water loss is connected with excretion (with urine – 1.5 l, faeces – 0.1 l, sweat – 0.45 ; the air we exhale – 0.45 l). The amount of water we intake and excrete should be balanced.

Mineral salts are present in small amounts and are constantly excreted (with sweat, faeces and urine), which is why they should be replenished. If there is a shortage of mineral salts, the body starts using the supply that is stored in organs, e.g. by using calcium from our bones and teeth.

Vegetables, fruit, milk and diary, wholemeal bread are very rich in mineral salts. They have numerous elements from which 30 are vital for the correct growth and functioning of our body. They have building function (calcium in teeth and bones, iron in hemoglobin), regulatory function as ingredients of hormones (iodine in thyroid), they participate in conducting nervous impulses (sodium, potassium). The amount of fluid in the body is also dependant on them (sodium, potassium).

• Nutrients are organic compounds: proteins, sugars, fats, vitamins, and inorganic compounds – water and mineral salts.

• Vitamins and mineral salts are the ingredients that regulate the functions of our organism.

• In order for our body to function correctly, it must be provided with around 2.5 l of water daily.