Lesson plan (Polish)
Temat: Polskie Państwo Podziemne. Podziemie komunistyczne.
Adresat
Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej
Podstawa programowa
XXXIV. Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką. Uczeń:
charakteryzuje polityczną i militarną działalność polskiego państwa podziemnego, w tym formy oporu wobec okupantów.
XXXVII. Początki komunizmu w Polsce. Uczeń:
przedstawia okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów (rola Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, referendum ludowe, wybory w 1947 r.).
Ogólny cel kształcenia
Uczeń dowie się o specyfice działania polskiego państwa podziemnego.
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w językach obcych;
kompetencje informatyczne;
umiejętność uczenia się.
Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:
dlaczego Polskie Państwo Podziemne było fenomenem na skalę światową;
jak kształtowała się konspiracja wojskowa i polityczna w kraju;
jak kształtował się komunistyczny ruch oporu w kraju;
czym były Armia Krajowa i Szare Szeregi;
czym był i jakie miał znaczenie „proces szesnastu”;
jak rozpoczął się proces przejmowania władzy przez komunistów w wyzwolonej Polsce.
Metody/techniki kształcenia
podające
pogadanka.
aktywizujące
dyskusja.
programowane
z użyciem komputera;
z użyciem e‑podręcznika.
praktyczne
ćwiczeń przedmiotowych.
Formy pracy
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne
e‑podręcznik;
zeszyt i kredki lub pisaki;
tablica interaktywna, tablety/komputery.
Przebieg zajęć
Faza wstępna
Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Co jakiś czas zatrzymuje je, prosząc uczniów, by opowiedzieli własnymi słowami to, co przed chwilą usłyszeli. W ten sposób uczniowie ćwiczą słuchanie ze zrozumieniem.
Faza realizacyjna
Lektura treści abstraktu. Nauczyciel wykorzystuje tekst do pracy indywidualnej lub w parach według następujących kroków: 1) pobieżne przejrzenie tekstu, 2) postawienie pytań, 3) dokładne czytanie, 4) streszczenie poszczególnych części tekstu, 5) powtórzenie treści lub przeczytanie całego tekstu.
Omówienie informacji przedstawionych na osi czasu. Następnie nauczyciel dzieli klasę na grupy - tyle, ile jest wydarzeń na osi. Każdy zespół opracowuje jedno przydzielone zagadnienie, pogłębiając informacje zawarte w abstrakcie. Następnie uczniowie prezentują swoje omówienia.
Nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje dotychczasowy przebieg zajęć.
Uczniowie analizują galerię ilustracji i wykonują Polecenie 2. Aby odpowiedzieć na pytanie, mogą korzystać ze źródeł internetowych lub innych publikacji. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.
Uczniowie w parach rozwiązują Ćwiczenie 1. Nauczyciel sprawdza, czy zadanie zostało prawidłowo wykonane, i udziela uczniom informacji zwrotnej.
Uczniowie analizują ilustrację i wykonują Polecenie 3. Aby odpowiedzieć na pytanie, mogą korzystać ze źródeł internetowych lub innych publikacji. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca
Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.
Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miała się odbyć kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.
Praca domowa
Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.
Wykonaj w domu notatkę z lekcji, np. metodą sketchnotingu.
W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania
Pojęcia
Polskie Państwo Podziemne – istniejące w czasie II wojny światowej tajne struktury państwa polskiego na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR. Istniało od 27 września 1939 do 1 lipca 1945 roku.
Rząd na uchodźstwie – polski rząd w latach 1939‑1990 będący jedyną legalną, w świetle polskiego prawa, kontynuacją władz Rzeczypospolitej Polskiej po wybuchu II wojny światowej. Jego siedzibą był najpierw Paryż, następnie Angers, a od 1940 r. Londyn. Zakończył swoją działalność po wyborze Lecha Wałęsy na prezydenta Polski.
Konspiracja – tajna działalność prowadzona przez organizacje polityczne skierowana przeciw władzy, najczęściej okupanta kraju. Ma bezpośredni związek z działaniami ruchu oporu.
Służba Zwycięstwu Polski – polska organizacja konspiracyjna powołana we wrześniu 1939 r., której celem była walka o wyzwolenie Polski w przedwojennych granicach. Jej dowódcą był gen. Michał Tokarzewski‑Karaszewicz.
Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) – inaczej Siły Zbrojne w Kraju, organizacja konspiracyjna o charakterze zbrojnym istniejąca od listopada 1939 do litego 1942 r., przekształcona następnie w Amię Krajową. Komendantem Głównym został płk. Stefan Grot‑Rowecki.
Armia Krajowa (AK) – Siły Zbrojne w Kraju; tajne siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego w czasie II wojny światowej działające na okupowanych ziemiach Rzeczypospolitej Polskiej. Były podporządkowane Naczelnemu Wodzowi. Pierwszym dowódcą został gen. Stefan Grot‑Rowecki. Działała od 14 lutego 1942 do 19 stycznia 1945 r. i liczyła nawet do 390 tys. żołnierzy.
Szare Szeregi – konspiracyjny kryptonim harcerzy zrzeszonych w Związku Harcerstwa Polskiego w okresie II wojny światowej. W swoich działaniach współpracowali z Armią Krajową oraz władzami rządu na uchodźctwie.
Delegatura Rządu na Kraj – naczelny organ tajnych władz w okupowanym kraju utworzony w 1940 r. Kierowała pracą cywilną Polskiego Państwa Podziemnego, a jej głównym zadaniem było utrzymanie ciągłości instytucji państwowych.
Mały Sabotaż – akcje konspiracyjne przeprowadzane najczęściej przez młodzież w przeciwko okupantowi niemieckiemu. Należały do nich, m.in.: wypisywanie patriotycznych haseł i znaków, rozrzucanie ulotek, ośmieszanie okupanta czy wysyłanie ostrzeżeń.
Tajne komplety – określenie nielegalnych zajęć i wykładów organizowanych poza szkołami w okresie zaborów lub okupacji. Najczęściej odbywało się w prywatnych domach.
Proces szesnastu – pokazowy proces polityczny szesnastu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, porwanych przez Rosjan i oskarżonych o kolaborację z Niemcami. Miał miejsce w Moskwie w czerwcu 1945 r.
Gwardia Ludowa – zbrojna organizacja Polskiej Partii Robotniczej w czasie II wojny światowej. Istniała w latach 1942‑1944, a jej pierwszym dowódcą był Bolesław Mołojec.
Związek Patriotów Polskich (ZPP) – organizacja polityczna utworzona w ZSRR przez polskich komunistów w 1943 r. Prowadziła działalność propagandową na rzecz sowieckiej Rosji. Był w pełni podporządkowany Stalinowi i stanowił narzędzie jego polityki.
Krajowa Rada Narodowa (KRN) – utworzony 1 stycznia 1944 r. przez polskich komunistów samozwańczy parlament, określający się jako „faktyczna reprezentacja polityczna narodu polskiego”. Miała być alternatywą dla Rządu RP na uchodźstwie. Na jego czele stanął Bolesław Bierut. Istniał do stycznia 1947 r.
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) – marionetkowy i tymczasowy organ władzy wykonawczej Rzeczypospolitej Polski utworzony w 1944 r. utworzony i zdominowany przez komunistów. Działał pod ścisłą kontrolą Stalina.
Teksty i nagrania
The Polish Underground State. The communist underground.
Before the end of the 1939 Defensive War, the first covert resistance groups were already operating on the Polish land. The largest of them was created as early as on 27 September 1939 by General Michał Tokarzewski‑Karaszewicz Service for Poland's Victory. This was the start of forming of the secret structures of the state – Polish Underground State on occupied Polish land. However, the Service for Poland's Victory did not meet with the approval of Prime Minister Sikorski, who called into life the Union of Armed Struggle (1939), headed by General Kazimierz Sosnkowski, which in February 1942 was transformed into Home Army. Its first commander was general Stefan Grot‑Rowecki, and its reach covered the entire area of the occupied state.
Apart from military covert activities, political covert groups created by parties went underground were developing in the country equally actively. The Civil work of the Polish Underground State was directed by established in 1940 Government Delegation for Poland, the main task of which was to maintain the continuity of the state institutions and to ensure normal functioning of the state. One of its branches was the Directorate of Civil Resistance, which was responsible for the protection and self‑organisation of the society for resistance purposes, and the Directorate of Covert Resistance, which was supposed to conduct the ongoing struggle, undertaking sabotage and diversion activities.
Also the Polish communists, gathered around the Polish Workers' Party (1942) and created in the USSR Union of Polish Patriots (1943) tried to undertake covert operations. Their intensity increased in particular after repeated breaking off the relations with the Polish government‑in‑exile in London. As a refusal of the right of the government‑in‑exile and its representatives in the occupied state to represent all Poles, the State National Council (1944) was established on Stalin’s initiative, and then the Polish Committee of National Liberation – its executive body. They soon became the foundation of future, Provisional Government of National Unity (1945), which was controlled by the communists and took over the power in the already liberated country.