Temat: ZSRS w l. 1945‑1991

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

XXXVI. Świat po II wojnie światowej. Uczeń:

10. wyjaśnia przyczyny oraz lokalizuje w czasie i przestrzeni proces rozpadu ZSRS na przełomie lat 80. i 90., a także wyjaśnia jego następstwa.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń dowie się o przemianach w ZSRS w latach 1945‑1991.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• czym charakteryzował się stalinizm;

• jak funkcjonowało ZSRS za czasów Stalina;

• czym była odwilż 1956 r. i jakie miała znaczenie;

• kim był Nikita Chruszczow i czego dokonał;

• kim byli przywódcy ZSRS;

• jak i dlaczego doszło do upadku ZSRS.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Co jakiś czas zatrzymuje je, prosząc uczniów, by opowiedzieli własnymi słowami to, co przed chwilą usłyszeli. W ten sposób uczniowie ćwiczą słuchanie ze zrozumieniem.

Faza realizacyjna

1. Lektura treści abstraktu. Nauczyciel wykorzystuje tekst do pracy indywidualnej lub w parach według następujących kroków: 1) pobieżne przejrzenie tekstu, 2) postawienie pytań, 3) dokładne czytanie, 4) streszczenie poszczególnych części tekstu, 5) powtórzenie treści lub przeczytanie całego tekstu.

2. Uczniowie analizują ilustrację i wykonują Polecenie 1. Aby odpowiedzieć na pytanie, mogą korzystać ze źródeł internetowych lub innych publikacji. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Na podstawie informacji przedstawionych na osi czasu oraz wiadomości z dostępnych źródeł uczniowie w parach przygotowują omówienie wniosków z przeprowadzonego przez siebie śledztwa. Mają wykazać związki przyczynowo‑skutkowe między przedstawionymi na osi wydarzeniami. Następnie uczniowie prezentują swoje omówienia. Koledzy i koleżanki oceniają ich pracę, biorąc pod uwagę sposób przedstawienia wniosków oraz jasność uzasadnienia.

4. Nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje dotychczasowy przebieg zajęć.

5. Uczniowie analizują ilustracje i wykonują Polecenie 3 i Polecenie 4. Aby odpowiedzieć na pytania, mogą korzystać ze źródeł internetowych lub innych publikacji. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela uczniom informacji zwrotnej.

6. Uczniowie w parach rozwiązują Ćwiczenie 1. Nauczyciel sprawdza, czy zadanie zostało prawidłowo wykonane, i udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

2. Nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje dotychczasowy przebieg zajęć.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji, np. metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

USSR in the years 1945‑1991

The Soviet Union left the Second World War as a victor. Joseph Stalin's army captured Berlin and expanded the zone of Soviet influence to half of Europe. However, the war caused many repercussion. Millions have been killed (its estimated at over 20 million victims), and vast areas of the country have been destroyed. The end of the war also did not change the functioning of the superpower. Its economy was still based on heavy industry, central planning, kolektywizacji rolnictwa and satisfying the needs of the army, in relation to the emerging cold war.

The Thaw took place after Stalin's death (1953), and his successor, the secretary general of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union (CPSU Central Committee) Nikita Khrushchev, gave his famous speech in which he condemned the Stalinist period and its crimes (1956). Unfortunately, this has not led to deeper changes in the functioning of the system. There were no significant changes on the international arena. Khrushchev continued the „anti‑imperialist policy” by suppressing all manifestations in the Eastern Bloc (the Hungarian uprising, the Second Berlin Crisis), supporting anti‑Western regimes (Egypt, Cuba) and striving for the expansion of communism and Soviet influence in postcolonial countries. His submission to the US during the Cuban crisis (1962) led to his replacement by Leonid Brezhnev. He was a supporter of the policy of force (Brezhnev Doctrine), the application of which was reflected in the intervention in Czechoslovakia in 1968. He tried to strengthen the power of the USSR in the world by ensuring its military superiority over the United States (Arms race) and adding more and more new countries (including Angola, Nicaragua, Afghanistan) into its sphere of influence. However, in the economy and political life the direction was still the same, characterized by stagnation and a sharp course against any manifestations of opposition activity. After his death, the „old” leaders took over – Yuri Andropov (1982‑1984) and Konstantin Czernienko (1984‑1985).

After their short reign, Mikhail Gorbachev took charge of the Soviet Union. He decided to loosen the foreign policy (including the suppression of the arms race and ending the war in Afghanistan) and to introduce reforms aimed at liberalizing the life in the country, the basis of which was Glasnost (transparency) and perestroika (rebuilding). This led to processes that could no longer be stopped. Democratization and emergence of national movements ultimately led to the collapse of the USSR and the foundation of the Russian Federation. The Verkhovna Rada (parliament) was established, headed by the charismatic Boris Yeltsin (president of the Russian Federation since 1991). Unfortunately, the changes in the foreign policy and the democratization were not enough to change the disastrous economic situation. This led to the coup d'état of the hard‑line members of the Communist Party and military personnel (August 1991). Gorbachev was overthrown. However, thanks to the intervention of Yeltsin and the support of the society and part of the army, the rebellion was crushed. After gaining full power, he finished the reforms started by his predecessor. In December 1991, the USSR collapsed and the Cold War officially ended.