Temat: Wytrącanie osadów cz. 2

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

VII. Sole. Uczeń:

5) wyjaśnia przebieg reakcji strąceniowej; projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymywać substancje trudno rozpuszczalne (sole i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej; na podstawie tablicy rozpuszczalności soli i wodorotlenków przewiduje wynik reakcji strąceniowej.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń pracuje z tabelą rozpuszczalności soli i planuje reakcje chemiczne, w wyniku których będą tworzyć się osady.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• przewidywać, czy w wyniku zmieszania roztworów substancji ulegających dysocjacji powstanie, czy też nie utworzy się związek trudno rozpuszczalny;

• wyjaśniać, na czym polega reakcja strącania (strąceniowa);

• przedstawiać równania reakcji strącania za pomocą zapisów cząsteczkowych, jonowych pełnych i jonowych skróconych.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie czytają fragment pt. „Przewidywanie przebiegu reakcji strąceniowej”. Następnie, pracując w parach, analizują tablicę rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie. Wskazane pary omawiają swoje wnioski na forum klasy. Nauczyciel uzupełnia lub prostuje wypowiedzi podopiecznych.

2. Nauczyciel odwołuje uczestników zajęć do abstraktu i prosi o zapoznanie się z instrukcją eksperymentu (Doświadczenie 1: „Otrzymywanie fosforanu(V) wapnia” ). Dzieli uczniów na grupy i rozdaje odpowiedni sprzęt, szkło oraz odczynniki do wykonywania eksperymentu. Uczniowie – z pomocą nauczyciela – formułują pytanie badawcze oraz hipotezę i zapisują je w formularzu w abstrakcie. Następnie wykonują czynności według instrukcji. Zapisują spostrzeżenia w formularzu. Nauczyciel zadaje pytania w odniesieniu do zanotowanych spostrzeżeń. Inicjuje tym dyskusję, z której wnioski uczniowie notują w formularzu.

3. Uczniowie zapoznają się z fragmentem pt. „Czy wytrącenie trudno rozpuszczalnego związku można zaplanować?”. Pracując w parach, omawiają tabele rozpuszczalności substancji zamieszczone w abstrakcie oraz analizują przykłady przykłady dwóch możliwych reakcji otrzymywania fosforanu(V) wapnia. Nauczyciel monitoruje pracę podopiecznych.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne. Nauczyciel razem z nimi omawia właściwe rozwiązanie.

5. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu dla wszystkich uczniów. Uczestnicy zajęć słuchają uważnie i udzielają informacji zwrotnej dotyczącej trudności wysłuchanego tekstu z wykorzystaniem metody świateł. Uczniowie są wyposażeni w kartki koloru: zielonego, żółtego i czerwonego. Podczas słuchania nagrania pokazują odpowiedni kolor w celu samooceny i poinformowania nauczyciela: zielony – daję sobie świetnie radę, wszystko rozumiem; żółty – mam pewne wątpliwości; czerwony – nic nie rozumiem, proszę o pomoc. Nauczyciel reaguje w zależności od potrzeb uczniów, decydując się na powtórne odtworzenie nagrania, słuchanie nagrania z jednoczesnym śledzeniem tekstu wzrokiem lub tłumaczeniem tekstu.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie utrwalają zdobyte informacje, omawiając je ze swoimi najbliższymi sąsiadami (metoda „powiedz sąsiadowi”).

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

   • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

   • Co było łatwe, a co trudne?

   • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

   Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

1. Stwórz infografikę przedstawiającą zagadnienia poznane w czasie lekcji.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Precipitation of sediment pt 2

When we mix solutions of substances which occur in the form of ions, it may happen that a cation of one substance will create a sparingly soluble compound with an anion of the other substance. We then observe precipitation.

To anticipate whether the precipitation will occur after mixing two ionic substances, we can use the solubility table. On its basis we can assess whether the ions present in the formed mixture will create a sparingly soluble compound.

If we want to carry out a precipitation reaction, we have to mix together two solutions of soluble substances, the ions of which will form a sparingly soluble compound.

In order to obtain, for example, calcium phosphate that is sparingly soluble in water, we have to mix together two solutions, one of which should contain calcium cations, and another one – phosphate anions. Then it will be possible to precipitate the required salt from the solution.

Calcium phosphate can be formed as a result of mixing together the solutions of appropriate salts. Below there are examples of two possible reactions of obtaining calcium phosphate:

1. The reaction of potassium phosphate with calcium chloride

• molecular equation: 2KIndeks dolny 3₃POIndeks dolny 4₄ + 3CaClIndeks dolny 2₂ → CaIndeks dolny 3₃(POIndeks dolny 4₄)Indeks dolny 2₂↓ + 6KCl

• complete ionic equation: 6KIndeks górny +⁺ + 2POIndeks dolny 4₄Indeks górny 3-^3- + 3CaIndeks górny 2+²⁺ + 6ClIndeks górny -^- → CaIndeks dolny 3₃(POIndeks dolny 4₄)Indeks dolny 2₂ + 6KIndeks górny +⁺ + 6ClIndeks górny -^-

• net Ionic equation: 2POIndeks dolny 4₄Indeks górny 3-^3- + 3CaIndeks górny 2+²⁺ → CaIndeks dolny 3₃(POIndeks dolny 4₄)Indeks dolny 2₂

2. The reaction of sodium phosphate with calcium nitrate

• molecular equation: 2NaIndeks dolny 3₃POIndeks dolny 4₄ + 3Ca(NOIndeks dolny 3₃)Indeks dolny 2₂ → CaIndeks dolny 3₃(POIndeks dolny 4₄)Indeks dolny 2₂↓ + 6NaNOIndeks dolny 3₃

• complete ionic equation: 6NaIndeks górny +⁺ + 2POIndeks dolny 4₄Indeks górny 3-^3- + 3CaIndeks górny 2+²⁺ + 6NOIndeks dolny 3₃Indeks górny -^- → CaIndeks dolny 3₃(POIndeks dolny 4₄)Indeks dolny 2₂ + 6NaIndeks górny +⁺ + 6NOIndeks dolny 3₃Indeks górny -^-

• net Ionic equation: 2POIndeks dolny 4₄Indeks górny 3-^3- + 3CaIndeks górny 2+²⁺ → CaIndeks dolny 3₃(POIndeks dolny 4₄)Indeks dolny 2₂

Precipitation reactions occurring in water between salts as well as salts and hydroxides are the examples of an exchange reaction:

$\text{salt 1 + salt 2 → salt 3↓ + salt 4}$
$\text{salt 1 + hydroxide 2 → hydroxide 1↓ + salt 2}$

• Reactions occurring in an aqueous solution between ions from two different substances, which together form a sparingly soluble compound, are called precipitation reactions.

• Precipitation reactions can be predicted on the basis of the solubility table by checking whether the ions that are found in the solution after mixing of two soluble substances will combine into a compound that is sparingly soluble in water.

• Reaction between salts as well as between salts and hydroxides are examples of an exchange reaction.