Tytuł: Językowy świat liczb

Opracowanie scenariusza Magdalena Trysińska

Temat zajęć:

Językowy świat liczb, czyli jak wyrażać wartości liczbowe?

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy VII ośmioletniej szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

II. Kształcenie językowe

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1) dostrzega zróżnicowanie słownictwa, w tym rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy); rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone, zna typy skrótów i skrótowców – określa ich funkcje w tekście;

2) rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, rodzaje nazw miejscowych, używa poprawnych form gramatycznych imion, nazwisk, nazw miejscowych i nazw mieszkańców;

3) zna sposoby wzbogacania słownictwa.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji;

6) rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy;

7) rozwija nawyki systematycznego uczenia się;

8) rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń rozwija wiedzę dotycząca wyrażania wartości liczbowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• świadomość i ekspresja kulturalna.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa funkcje liczebnika w języku;

• rozróżnia rzeczowniki policzalne i niepoliczalne;

• wyraża wartości liczbowe na różne sposoby.

Metody/techniki kształcenia

• problemowa: rozmowa kierowana, dyskusja;

• programowane: z użyciem komputera i e‑podręcznika;

• praktyczna: ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność zbiorowa jednolita;

• aktywność w grupach.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć, którym jest pogłębienie wiedzy dotyczącej liczebników i umiejętności wyrażania wartości liczbowych. Wspólnie z uczniami opracowuje kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat, opowiadając uczniom o świecie liczb i ich związków z językiem. Prowadzący tak prowadzi rozmowę, żeby podsumować dotychczasową wiedzę uczniów o liczebnikach i stworzyć bazę pod kolejne wiadomości i umiejętności.

Faza realizacyjna

1. Jako rozgrzewkę przed ćwiczeniami nauczyciel proponuje uczniom zagadki matematyczne na czas (będzie to dobre ćwiczenie językowe). Dzieli klasę na 5 grup. Czyta zagadkę i udziela głosu grupie, która zgłosi się jako pierwsza (np. przez podniesienie ręki). Oto przykładowe zagadki:

• Mama i tata mają cztery córki. Każda córka ma jednego brata. Ile osób jest w rodzinie? (odpowiedź: 7)

• Cztery lata temu Olek był dwa razy starszy od Janka. Za cztery lata Janek będzie miał 3/4 wieku Olka. Ile lat ma Olek? (12)

• Ela ma 54 lata, a jej mama ma 80 lat. Ile lat temu mama Eli była trzy razy starsza od niej? (41)

• Cegła waży kilogram i pół cegły. Ile waży cegła? (2 kg)

• Ile dni jest w czterech latach? ((365 x 4) + 1 = 1461. Jeden rok jest przestępny)

• Jaką liczbę uzyszkasz, mnożąc przez siebie wszystkie cyfry z klawiatury telefonu? (0, ponieważ wszystkie cyfry pomnożone przez zero dają zero)

• W klasie jest 12 dzieci. 6 dzieci ma na nogach skarpetki, 4 ma na nogach buty, 3 dzieci ma na nogach obie te rzeczy. Ile dzieci jest boso? (5)

2. Uczniowie wykonując ćwiczenie 2 z e‑podręcznika, wykorzystują wiedzę z zakresu innych przedmiotów (fizyki, matematyki).

3. Nauczyciel zadaje pytanie: Na jakie trudności związane z jednostkami miar i wag narażony jest turysta w Anglii lub Stanach Zjednoczonych? Uczniowie opowiadają o swoich doświadczeniach, na koniec rozwiązują krzyżówkę w ćwiczeniu 3.

4. Nauczyciel pyta uczniów, które z części mowy w języku polskim odmieniają się przez liczby (jest to powtórzenie wiadomości z klas młodszych). Jeśli uczniowie nie pamiętają, odsyła ich do informacji zamieszczonych w e‑podręczniku.

5. Uczniowie wykonują ćwiczenie 4 – utrwalają wiadomości na temat rzeczowników policzalnych i niepoliczalnych. Następnie czytają informację zamieszczoną pod ćwiczeniem.

6. Uczniowie wykonują ćwiczenie 5 – utrwalają wiadomości dotyczące rzeczowników pluralia tantum i singularia tantum (podawanie terminów łacińskich nie jest konieczne, ale mogą one być dla uczniów interesujące). Następnie czytają ciekawostkę.

7. Na podstawie zamieszczonych w abstrakcie informacji uczniowie omawiają sposoby wrażania wartości liczbowych w języku polskim. Następnie wykonują ćwiczenia 7 i 8.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta uczniów, czego się dziś nauczyli, czy lekcja była dla nich ciekawa. Prosi ich o ocenę pracy własnej na lekcji. Może w tym celu posłużyć się przygotowaną wcześniej ankietą albo przeprowadzić ewaluację ustnie.

2. Pytania podsumowujące:

• O czym na mówi kategoria liczby?

• Podaj po trzy przykłady rzeczowników policzalnych i niepoliczalnych.

• CO to jest liczba podwójna? Podaj przykład.

Praca domowa

Znajdź angielskie powiedzenia, frazeologizmy, przysłowia lub złote myśli, w których pojawiają się słowa nawiązujące do świata liczb. Zapisz je w zeszycie. Wybierz trzy z nich i ułóż z nimi zdania.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

A linguistic world of numbers

Thanks to language, we not only describe the world, but also indicate numbers, measures and quantities. Specific mathematical values – written with numbers – are expressed by different numerals. These are words that define a set of things, objects, phenomena („pięć”, “pięcioro”), order („piąty”), and even portions written using traditional fractions („ćwierć”, “pół”, “półtora”). However, we are not always able to give specific figures for certain phenomena. Then we use approximate descriptive data, or more precisely, we use words that speak of the greatness or smallness, intensity or weakness of something.

Number is one of the most important categories that can be found in the variety of different parts of speech. In the Polish language, the following parts of speech inflect by number:

• nouns,

• adjectives,

• some pronouns,

• verbs.

Nouns that define sets consisting of one or more elements are countable. This is the majority of specific words:

• one house – two houses,

• one cat – one hundred cats.

However, it is not always possible to accurately indicate the numerical values of groups or sets. Those nouns, for which we are unable to indicate a numeral replacing a number, but only an approximate value, are uncountable: “concrete”, “air”, “furniture”.

Their size is often expressed in words: “mało”, “wiele”, “dużo” – which, although referring to the world of numbers, are adverbs and not numbers.

There is one more phenomenon connected with countability. Namely, in the Polish language we can find words that appear only in the singular („powietrze”, “magnez”, “radość”, “romantyzm”). These are usually nouns that name substances, indivisible forms or abstract concepts (mental, intellectual, artistic).

In the old Polish language, objects that appeared in pairs were described using the so‑called dual. It does not appear in contemporary language, but its traces can be found in expressions: “dwoje oczu”, “dwoje uszu” (’organs of vision and hearing’) or in the saying: “Mądrej głowie dość dwie słowie”. The history of the language has thus left its mark on grammar – because there are a few words that name objects that are only plural: “nożyce”, “skrzypce”, “spodnie”, “okulary”, also – “bakalie”. Some names also have only a plural form: “Karkonosze”, “Tatry”, “Himalaje”, “Ateny”, “Złotniki” etc.