Temat: Atom i jego budowa

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa

Szkoła podstawowa. Chemia.

I. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:
2) opisuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); na podstawie położenia pierwiastka w układzie okresowym określa liczbę powłok elektronowych w atomie oraz liczbę elektronów zewnętrznej powłoki elektronowej dla pierwiastków grup 1 i 2 i 13–18; określa położenie pierwiastka w układzie okresowym (numer grupy, numer okresu);
3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie na podstawie liczby atomowej i masowej; stosuje zapis Indeks górny A^AIndeks dolny Z_ZE.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia budowę atomu.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• nazywać poszczególne elementy atomu;

• określać przestrzeń, w której znajdują się elektrony, protony i neutrony;

• stosować pojęcia: nukleony, liczba masowa, liczba atomowa

• określać liczbę protonów, neutronów, elektronów na podstawie liczby atomowej i masowej.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • film;

  • ekspozycja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel odwołuje uczniów do abstraktu, e‑podręcznika, podręczników książkowych i internetu. Dzieli ich na grupy, rozdaje arkusze papieru i mazaki. Poleca im opracowanie zagadnienia właściwości atomu. Po wykonanej pracy liderzy grup referują efekty działań. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów, a najważniejsze właściwości atomu uczniowie zapisują w zeszytach.

2. Nauczyciel zapowiada animację pt. „Struktura atomu i jego ładunek”. Prosi uczniów, żeby podczas projekcji zwrócili uwagę na to, z czego składa się atom. Po obejrzeniu filmu uczniowie wypełniają formularz zamieszczony w abstrakcie .

3. Nauczyciel podkreśla, że aby opisać atom, należy podać liczby protonów (lub elektronów) i neutronów wchodzących w jego skład. Następnie uczniowie próbują przedstawić na różne sposoby atom helu, wykorzystując do tego szkicownik zamieszczony w abstrakcie (ćwiczenie 2). Po wykonaniu zadania uczniowie dyskutują i porównują swoje rysunki.

4. Prowadzący zajęcia omawia opisywanie atomu – wprowadza pojęcia: liczba atomowa (Z), liczba masowa (A). Wyświetla na tablicy multimedialnej tabelę zamieszczoną w abstrakcie i omawia jej zawartość. Następnie wyjaśnia, jak można obliczyć liczbę neutronów w jądrze każdego pierwiastka, mając podaną liczbę nukleonów i protonów.

5. Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Każdej z nich przydziela jeden pierwiastek i prosi, by uczniowie podali liczbę protonów, neutronów, elektronów oraz masę atomową i liczbę atomową dla każdego z nich. Wygrywa ta grupa, która pierwsza poda poprawną odpowiedź.

6. Uczniowie samodzielnie wykonują zamieszczone w abstrakcie ćwiczenia interaktywne sprawdzające stopień opanowania wiadomości poznanych w czasie lekcji. Nauczyciel inicjuje dyskusję, w trakcie której omówione zostają prawidłowe rozwiązania wszystkich ćwiczeń samodzielnie wykonanych przez uczniów.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane?
   Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

2. Nauczyciel wyświetla kryteria sukcesu i pyta uczniów, jak oceniają swoje umiejętności zdobyte na zajęciach.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Atom and its structure

The basic elements constructing the matter are atoms. The substances that create the material world are made up of different atoms. Atoms have mass, volume and shape. Each element consists of atoms of only one kind: iron – from atoms of iron, and gold - from atoms of gold. Individual atoms of iron and gold are made up of the same particles and only their amount is different. Therefore, these differences are sufficient and these create elements with different properties.

Each atom is an electrically neutral particle (it is not charged). In its interior, negative and positive charges are balanced. It means that the number of protons and electrons in each atom is the same.

The number of neutrons does not affect the atom's affiliation to a given element.

The negative charge of the electron and the positive charge of the proton have the same absolute value (these differ only in characters). It was found out that the negative charge of the electron is an elementary negative charge. Thus, the proton has an elementary positive charge.

To describe an atom, give the number of protons (or electrons) and neutrons included in it.

Atoms can be described with two numbers: atomic and mass. Atomic number ($\text{Z}$) is the number of protons in the nucleus, whereas mass number ($\text{A}$) is the number of nucleons (the sum of protons and neutrons). These numbers are ordered and located next to the symbol of the element. On the left side of the symbol in the upper index, the mass number $\text{A}$ is located, and in the lower index - atomic number $\text{Z:}{}_{\text{Z}}{}^{\text{A}}\text{E}$.

In the description of the mass of atoms, a value called atomic mass unit or unit which is marked with the symbol u is used. Its value is 0.00000000000000000000000166 g (1.66 · 10Indeks górny -24^-24 g)

The mass of the element's atom, which is expressed by this unit, is called the atomic mass.

The atomic mass of hydrogen is about 1 u, which means that the actual mass of the hydrogen atom is equal to one unit, i.e. 0.00000000000000000000000166 g (1.66 · 10Indeks górny -24^-24 g).

The mass of subatomic particles can also be expressed in atomic mass units. It turns out that the masses of the proton and neutron are equal to about 1 u. The mass of the electron is much smaller than the mass of the proton and neutron.

• The basic element of matter is the atom.

• The atom is made of a nucleus and electrons moving around it (negatively charged particles).

• The atomic nucleus is located in the centre of the atom and consists of nucleons, which are protons (particles with a positive charge) and neutrons (uncharged particles).

• Nearly the entire mass of the atom is concentrated in the atomic nucleus.

• The number of electrons and protons in the atom is the same.

• Atoms are described by mass number ($\text{A}$) and atomic number ($\text{Z}$) – ${}_{\text{Z}}{}^{\text{A}}\text{E}$.

• The atomic number is the number of protons in the atomic nucleus.

• The mass number is the sum of the number of protons and the number of neutrons in the nucleus of the atom.

• Unit of atomic mass is unit [u], and its value is 1.66 · 10Indeks górny -24^-24 g.