Temat: Sąd nad tasiemcem

Adresat

Uczeń klasy VI szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

7. Różnorodność i jedność świata zwierząt:

3) płazińce – uczeń:

a) przedstawia środowiska i tryb życia płazińców,

b) obserwuje przedstawicieli płazińców (zdjęcia, filmy, schematy itd.) i przedstawia cechy wspólne tej grupy zwierząt,

c) wykazuje związek budowy morfologicznej tasiemców z pasożytniczym trybem życia,

d) przedstawia drogi inwazji płazińców pasożytniczych i omawia sposoby profilaktyki chorób wywoływanych przez wybrane pasożyty (tasiemiec uzbrojony i tasiemiec nieuzbrojony),

e) wyjaśnia znaczenie płazińców w przyrodzie i dla człowieka.

Cel lekcji

Uczniowie opisują drogi inwazji tasiemców, ich czynności życiowe oraz znaczenie.

Kryteria sukcesu

• rozpoznasz na fotografii tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego oraz wymienisz ich czynności życiowe;

• wymienisz trzy sposoby uchronienia się przed zarażeniem tasiemcem.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pokaz, obserwacja zastępcza, praca z tekstem.

Praca indywidualna oraz praca w parach.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• kartki ze schematem układu pokarmowego człowieka do pokolorowania;

• kredki.

Fazy lekcji

Wstępna

Nauczyciel informuje uczniów, że podczas lekcji poznają budowę i cykl rozwojowy tasiemców. Podaje temat i cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prezentuje i omawia ilustrację interaktywną „Tasiemiec uzbrojony”. Następnie dzieli uczniów na grupy i każdej z nich poleca przeprowadzenie pogłębionej analizy jednego z punktów przedstawionych na schemacie w oparciu o dostępne źródła informacji (np. internet, atlas lub encyklopedię).Uczniowie prezentują wyniki pracy w grupach. Każdy zespół kończy swoją prezentację sformułowaniem wniosków.

2. Uczniowie sporządzają notatkę na temat możliwości zarażenia się tasiemcem oraz jego przystosowań do pasożytnictwa.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom kartki ze schematem układu pokarmowego człowieka oraz kredki. Uczniowie wskazują miejsca bytowania tasiemca w układzie pokarmowym człowieka, kolorują te odcinki i podpisują je (jelito cienkie, jelito grube, odbytnica).

4. Nauczyciel omawia sposoby uchronienia się przed zarażeniem tasiemcem.

5. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 1.

Podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów, żeby wymienili czynności życiowe tasiemca. Pyta, w jakiej sytuacji człowiek może stać się jego żywicielem pośrednim.

2. Nauczyciel pyta uczniów, jak oceniają zdobyte na lekcji umiejętności, co pomagało im w nauce podczas zajęć, a co przeszkadzało.

Zadanie domowe

Wykonaj polecenia nr 5.1 w abstrakcie.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Flatworms, tapeworms, parasitic worms

Research shows that 80% of people in Poland are hosts of at least one parasitic worm. Every seventh Pole has a human roundworm, and every twelfth – tapeworm. Undesirable tenants usually settle with the owners of dogs and cats.

Flatworms have elongated, wormlike body with a head barely distinguished from the body. They are bilaterally symmetrical and strongly flattened dorsoventrally. Among the flatworms, there may be species that are free‑living, such as a planarian, which is a predator that lives in fresh waters. The vast majority of flatworms representatives are internal parasites of animals, including humans. A parasite is an organism that uses the body of another organism, the so‑called host, as a living environment and a source of nutrition – it feeds on the food the host has digested. Being inside the host's body, it poisons the host with its excretory products. When parasites occur in large quantities, they can cause devastation and even death of the host. An example of internal parasites are tapeworms.

We currently know over 3 thousand species of tapeworms. All without exception live at the expense of other organisms in their interiors (at least periodically). They are perfectly adapted to the parasitic mode of life. At the front of the tapeworm body, on the scolex, there are clasping organs: bothridium (suckers) or hooks, or both. With them, the tapeworm anchors in the host's intestine. Just behind the scolex is a short section called neck. Its task is to produce proglottids, the essential elements of building the body of a flatworm. The further from the neck, the older the proglottids are. Mature proglottids are filled with eggs. Thanks to the dorsoventral flattening of the body, even a ten‑meter tapeworm can be housed in the host's intestine.

The tapeworms do not have a digestive system or a mouth. They do not need them because they are immersed in the nutrition filling the intestine and absorb nutrients with the entire surface of their body. They do not have respiratory organs, because they live in an oxygen‑poor environment, and their life energy comes mainly from anaerobic respiration. They are protected against the effects of digestive fluids by a thick cuticle.

Flatworms are most commonly hermaphrodites – animals of both sexes that produce both ovum and sperm. They usually undergo complex development in which the larval forms occur. A few hosts are needed for the development. Larvae live inside intermediate hosts, and adults in the body definitive host.

In the case of a pork tapeworm and a beef tapeworm, the definitive host is a human. The intermediate hosts for a pork tapeworm is – a pig, and for a beef tapeworm – a cow. Fertilization of tapeworm eggs occurs in the mature proglottids of the tapeworm that lives inside the human body. After detaching themselves from the rest of the tapeworm’s body, these proglottids escape to the external environment with the faeces of the definitive host. The intermediate host is infected by ingesting contaminated water or grass. Inside the host's body, a larva hatches from the egg, and goes from the intestine to the blood vessels, then flows in them to the muscles, where it settles, transforming into a cysticercus. It is a bubble with a diameter of a few millimeters, filled with the liquid in which the tapeworm’s scolex is located. A human gets infected by eating raw or undercooked meat containing cysticercus. In the human intestine, the cysticercus’ vesicular walls are digested, and the tapeworm’s scolex attaches itself to the intestinal wall and transforms into an adult tapeworm, adding further proglottids. Soon they are able to produce new eggs.

• Flatworms are worms with elongated, flattened dorsoventrally, segmented or non‑segmented body. These include internal animal parasites (tapeworms) and free‑living species.

• Flatworms undergo a complex development with a change of host. Larvae live inside the body of an intermediate host, and adult forms of parasites live in the definitive host.

• Adaptations of internal parasites to their mode of life consist, among others, in a very high fertility, reduction of sensory organs, immunity to digestive fluids, the ability to respirate anaerobically.