Temat: Z biegiem rzeki

Adresat

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie rozpoznają wybrane gatunki roślin i zwierząt żyjących w rzece oraz opisują ich przystosowania do środowiska życia.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• charakteryzować warunki panujące w poszczególnych odcinkach rzeki;

• opisywać przystosowania roślin i zwierząt do życia w poszczególnych odcinkach biegu rzeki;

• rozpoznawać niektóre rośliny i zwierzęta żyjące w rzekach.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• makiety wykonane na lekcji pt. „Nad brzegiem rzeki”;

• okazy rogatka.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi wybranego ucznia, żeby opisał bieg rzeki, wskazując na makiecie jej wszystkie odcinki, oraz wyjaśnił, co oznaczają poszczególne barwy makiety.

• Nauczyciel prosi uczniów, żeby przeczytali fragment pt. „Warunki życia w rzece”, a następnie sporządzili tabelę przedstawiającą warunki panujące w różnych odcinkach rzeki, uwzględniając następujące kategorie:

  • szybkość prądu

  • przezroczystość

  • natlenienie

  • temperaturę wody

  • rodzaj dna

  Wybrani uczniowie przedstawiają swoje tabele, nauczyciel koryguje ewentualne błędy..

• Nauczyciel prosi uczniów, żeby przeczytali fragment pt. „Rośliny i zwierzęta w rzekach” oraz uwzględnili w tabeli nazwy roślin i zwierząt żyjących w poszczególnych odcinkach biegu rzeki.

• Nauczyciel wyświetla fotografie przedstawiające wybrane organizmy górnego, środkowego i dolnego biegu rzeki, a ochotnicy omawiają ich przystosowania do warunków życia.

• Nauczyciel rozdaje uczniom okazy rogatka. Zadaniem uczniów jest wskazanie jego cech, pozwalających na życie w środkowym i dolnym odcinku rzeki.

• Nauczyciel wyświetla ilustrację interaktywną i wskazuje przystosowania strzałki wodnej do środowiska życia.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Along the river's course

Rivers create very diverse living conditions for organisms. These conditions depend on the climate, the river's size, the speed of the water in the river, the type of riverbed and other factors. In Polish environmental conditions, the following parts of each river can be differentiated: the source, three sections of the river's course, and the mouth. Each section creates different conditions for the plants and animals living in the river.

The river's upper course begins at the source and usually ends where the river leaves the mountains of highlands. The water is cold here, mostly very clear and well‑oxygenated. The stream's bed is stony, sometimes gravelly or sandy. The water's strong current creates difficult living conditions for plants and animals. Sand, gravel and stones are displaced, which makes it difficult for plants to keep hold. Almost no plants occur on the bed of this section, and fish have a streamlined shape to combat the strong current.

The river's middle course begins where the steepness of the terrain significantly decreases, which is why the speed at which the water flows decreases. Slowly transported sand carried from the upper course covers the riverbed in this section. The river's valley widens in this section of its course. The water in the river is warmer, less clear and contains less oxygen. The river's banks, and sometimes its bed, are dense with plants.

In the lower course water flows even more slowly. A thick layer of fine sand and silt covers the bed. The water is warm and muddy, as it is carrying large amounts of rocky matter, the remains of organisms, etc. There are almost no occurences of damage to the bed and banks.

Not many plants live in the upper course of most Polish rivers. Those that do occur are most commonly algae attached to stones, mosses clinging equally hard to the riverbed and a few others, predominantly microscopic plants. The animals which live in these sections of the rivers, do not, therefore, have access to rich sources of plant‑based food. Many animals which feed on dead parts of plants along the rivers live here, along with predatory animals, making use of the clean, oxygen‑rich water. Among invertebrates, freshwater shrimps and caddisfly larvae can be found there – caddisfly are land insects, but they reproduce in water. The typical vertebrates found in fast flowing rivers are fish which are efficient swimmers: trout and salmon.

In the middle and lowers courses, plants and animals don't have to battle against a strong water current, but the water here is no longer so clear. It allows less light through and contains less oxygen. Hornwort is an example of the plants typically found growing on the riverbed in the middle and lower courses. Yellow water‑lilies and common duckweed appear in the bends. Reeds and bulrushes can easily take root by the banks. There are numerous invertebrate animals. Among them, are insect larvae, leeches, snails and crayfish. Among the vertebrates living in the middle and lower courses, the following should be distinguished: frogs and many species of fish, for example perch, carp, roach, pike and bream, as well as the semi‑aquatic mammals which live in smaller rivers, for example beavers and otters.

• In the river's upper course, the water flows quickly, is cold, clean and oxygenated. Only animals which have adapted to the strong current live here; plants are small, and attached to rocks on the riverbed.

• In the river's middle course, the water flows slowly, is warmer, less well‑oxygenated and less clear than that of the upper course.

• In the river's lower course, the water flows very slowly, and covers the bottom with sediments; it is muddy and poorly oxygenated.

• A variety of plants live in the middle and lower courses. There are often slow swimming fish.