Temat: Wielka zmiana. Chrystianizacja Europy

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

I. Cywilizacje starożytne. Uczeń:

6) umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny oraz rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń dowie się, w jaki sposób doszło do chrystianizacji Europy.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać w jaki sposób postępowała chrystianizacja Europy;

• opowiadać kim byli św. Cyryl i św. Metody;

• charakteryzować jaki wpływ na Słowian wywarli Apostołowie Słowian;

• dlaczego przyjęcie chrześcijaństwa było również ważnym aspektem politycznym.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie powinni przypomnieć sobie, jak doszło do powstania religii chrześcijańskiej oraz jakie były jej losy w pierwszych wiekach istnienia. Powinni wykorzystać wiedzę z poprzednich tematów lekcji.

Faza wstępna

1. Prowadzący podaje uczniom temat, cele lekcji i kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prosi, by uczniowie obejrzeli film „Chrześcijańskie korzenie Europy” z e‑podręcznika i zwrócili uwagę na mapę zasięgu religii w V wieku. Następnie, nawiązując do zadania domowego, pyta uczniów, jak to się stało, że chrześcijaństwu udało zdobyć się taką popularność na tak ogromnym terenie.

3. Zanim nauczyciel rozpocznie główną część lekcji, prosi, by uczniowie, na rozgrzewkę, wykonali Ćwiczenie 1. Następnie nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozpoczyna wykład nauczający na temat chrześcijańskiej Europy. Wspomina o dwóch jego nurtach – arianizmie i nurcie ortodoksyjnym – oraz wyjaśnia, dlaczego wyznanie ortodoksyjne okazało się „zwycięskie”.

2. Następnie przedstawia wybrane kulty nie‑chrześcijańskie (pogańskie), jakie funkcjonowały na ziemiach europejskich. Pyta uczniów, rozpoczynając dyskusję, dlaczego większość z nich miało odniesienie do sił i zjawisk natury?.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, a następnie prosi, by każda z nich przygotowała krótką prezentację, w jaki sposób „ich lud” przyjął chrześcijaństwo. Nauczyciel decyduje na ile grup podzielić klasę. Może dokonać podziału ze względu na plemiona i ludy, np.: Słowian (Zachodnich, Wschodnich, Południowych), mieszkańców Bałkanów, Germanów (Wschodnich, Zachodnich, zamieszkujących Skandynawię) lub ze względu na położenie geograficzne – Europa Zachodnia, Północna, Centralna i Wschodnia. Uczniowie w swoich prezentacjach powinni wymienić: „od kogo” ludy przyjęły chrześcijaństwo; czy była to misja chrystianizacyjna, czy decyzja władcy oraz kiedy miało to miejsce.

4. Uczniowie prezentują swoją pracę i omawiają ją razem z nauczycielem.

5. Nauczyciel przedstawia bliżej (podczas prezentacji grup powinni oni pojawić się kontekście chrystianizacji Słowian Wschodnich i Południowych) postacie świętych Cyryla i Metodego, których papież Jan Paweł drugi uczynił patronami Europy. Uczniowie wykonują Polecenie 1, a następnie nauczyciel uzupełnia wiedzę uczniów.

Faza podsumowująca

1. Podsumowując temat nauczyciel jeszcze raz wyjaśnia znaczenie chrystianizacji oraz podkreśla, że obok dziedzictwa grecko‑rzymskiego antyku stała się ona jednym z filarów kultury i tożsamości Europy.

2. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 2. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

Praca domowa

1. Chrystianizacja w imieniu papieża prowadzona przez jego wysłanników często nie podobała się cesarzom. Przeciwnikiem takich działań był sam cesarz rzymski Karol Wielki. Zastanów się, jakie mogły być tego przyczyny?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Great Change. The Christianization of Europe.

Today, the inhabitants of Europe view Christianity as something obvious and widespread. However, its development not only lasted a long time (until the fourteenth century), but also had two centers – Rome and Constantinople. In the end, it became one of the elements that shaped the European culture, and enjoys a considerable influence on its existence and development even today.

The Germanic peoples that inhabited the territory of the Roman Empire were the first barbarians that came into contact with the followers of Christ. Since the fourth century, Christian prisoners from the Empire lived among the Goths; their religion gained ever more support. As time passed, it proved an ideal means to unify a people consisting of many different tribes. The Arian Bishop, Wulfila, played a great role in this undertaking, translating the Bible into the Gothic language. The Germanic peoples adopted Christianity as their religion in numerous different ways, owing to two of its branches with little sympathy towards each other – Arianism and Orthodoxy. As time passed, the Orthodox variant dominated over the Arian one in Western Europe. One of the first to assume Orthodox (Catholic) Christianity was the ruler of the Franks, Clovis I, who did so in 496. Owing to this, Christianity started spreading among other Germanic peoples.

The person to have played the greatest role in the christianization of the Germanic tribes was the papal representative, Winfrid‑Boniface, who preached the word of God among the tribes living in the basin of Rhine. This was not exactly aligned with the wishes of the Frank rulers. They feared the growth of the papacy’s significance and the loss of influence among the new Christian peoples. Charlemagne was expressly opposed to that as well, declaring that the mission of preaching the divine truths should be carried by the Emperor. The process of christianization lasted for a very long time, especially among the inhabitants of Scandinavia, finally yielding success after almost two centuries of attempts (at the beginning of the eleventh century).

The Eastern Church undertook the mission of christianization as well. The Byzantine clergymen’s activities were concentrated mainly in the Balkans and among the Slavic tribes. Owing to them, the Christian family was joined by Bulgaria in 866, with the baptism of the Khan (King), Boris I. The last area to be christianized were the Slavic territories. The missionaries to play the greatest role in it were two brothers from Thessaloniki – Cyril and Methodius (second half of the ninth century). By developing a special script (the Glagolitic script), and subsequently translating the Bible into it, they initiated the Southern- and Eastern Slavic culture that survives until today. Thanks to their mission, Christian Europe was joined by Prince Rastislav’s Great Moravia and by Kievan Ruthenia. Their activity is, even today, considered an example of missionary activity free of national hubris and based on feelings.

In the subsequent ages, other nations to undergo christianization were the Czechs (925), the state of Mieszko I (the Poles) and, in 974, the Hungarians. The last country to be baptized, by the end of the fourteenth century, was Lithuania, owing to the actions of Władysław Jagiełło.