Temat: Samorząd terytorialny

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

Uczeń klasy 8 szkoły podstawowej

Podstawa programowa:

XI. Demokracja w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

4) wyjaśnia zasadę pluralizmu politycznego; wymienia partie polityczne, których przedstawiciele zasiadają w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej oraz w organach stanowiących samorządu terytorialnego; przedstawia cele działania partii politycznych oraz wykazuje, że konkurują one w życiu publicznym; znajduje informacje na temat działań wybranej partii (jej struktur regionalnych lub centralnych).

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń przedstawia zasady ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia istotę samorządu terytorialnego i analizuje jego znaczenie dla funkcjonowania państwa demokratycznego.

• przedstawia terytorialny podział państwa polskiego.

• analizuje sposób wyboru poszczególnych organów władz samorządu terytorialnego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• drama,

• metoda akwarium,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem interaktywnej osi czasu, ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• indywidualna,

• w parach,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Przeanalizujecie, jak wybierane są władze samorządowe i jakie jest znaczenie funkcjonowania samorządu terytorialnego dla demokracji.

2. Nauczyciel pyta kilku uczniów o ich miejsce zamieszkania/zameldowania – miejscowość, gminę, powiat i województwo. Informuje uczniów, że wspólnie będą poszukiwać odpowiedzi na pytania, a w czasie pracy mogą korzystać z treści abstraktu.

• W ilu różnych województwach mieszkamy?

• W ilu różnych powiatach?

• W ilu różnych gminach?

• Kto będzie decydował w wyborach samorządowych o tym, kto rządzi w danej gminie/powiecie/województwie? Czy rodzice ucznia A mieszkającego w gminie X będą decydować, kto będzie sprawował władzę w gminie Y, w której mieszka uczeń B (zadając pytanie, nauczyciel podaje konkretne przykłady gmin i uczniów)?

• Jaka jest zatem różnica w wyborach władz samorządowych i parlamentarnych w odniesieniu do tego, kto decyduje o składzie tych organów władzy? Czy ma to jakieś znaczenie? Jakie?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że ich zadaniem będzie przejęcie władzy samorządowej w wybranej gminie, powiecie i województwie. Oczywiście w ramach demokratycznych procedur! Zanim jednak to nastąpi, nauczyciel prosi uczniów, by zapoznali się z zasadami demokratycznych wyborów do organów samorządowych zawartych w abstrakcie („Election of local government legislative bodies”, „Election of local government executive bodies”).

Następnie, aby wykonać zadanie, uczniowie przygotują w grupach plan działania „Plan przejęcia władzy w gminie/powiecie/województwie X” – spiszą w punktach:

• W zależności od przydzielonego grupie szczebla władzy samorządowej – co dokładnie jest ich celem, tj. jakie organy władzy można „przejąć” odpowiednio w gminie, powiecie (mieście na prawach powiatu), województwie?

• Czyje poparcie będą musieli zdobyć, aby objąć stanowiska w określonych dla danej wspólnoty samorządowej organach władzy?

• Jak będzie przebiegał proces wyboru? Jakie warunki muszą spełnić kandydaci na poszczególne stanowiska?

• Jakie kompetencje zdobędą w związku z obejmowanymi stanowiskami? Na czym będzie polegała ich praca w organach władzy?

• Jak przekonają mieszkańców wspólnoty samorządowej

• aby poszli na wybory,

• aby zagłosowali na ich kandydatów?

(podać dwa najważniejsze argumenty).

Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup i przydziela zadania – dwie grupy przygotują plan przejęcia władzy w wybranej gminie (jedna w gminie wiejskiej, druga w gminie miejskiej lub miejsko‑wiejskiej), dwie – w wybranym powiecie (w tym jedna w powiecie ziemskim, a druga w mieście na prawach powiatu), dwie – w województwie. Nauczyciel informuje również uczniów, że powinni przygotować się do zaprezentowania planu metodą dramy i w razie potrzeby wyjaśnia tę metodę. Przedstawiciele grup (jedną grupę może reprezentować więcej niż jeden uczeń – grupa zadecyduje o podziale ról) przedstawią plan przejęcia władzy na spotkaniu komitetu wyborczego mieszkańców. Nauczyciel wyznacza czas na realizację zadania. Po jego upływie następują uczniowskie prezentacje. Po ich zakończeniu klasa decyduje, czy dana grupa przekonała ich do głosowania właśnie na nią i ma szanse na przejęcie władzy w danym organie. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej schemat „Legislative and executive bodies in different local government units” i podczas głosowania odznacza „przejęte” organy władzy przez poszczególne grupy.

W ramach podsumowania ćwiczenia nauczyciel prosi trzech uczniów, którzy byli mniej aktywni w trakcie prezentacji pracy grupowej, o podsumowanie organów władzy wybieranych na szczeblu gminy, powiatu i województwa.

2. Nauczyciel pyta uczniów, jak rozumieją znaczenie wyborów samorządowych i samorządności terytorialnej dla demokracji. Informuje, że przeprowadzą dyskusję na temat „Czy warto chodzić na wybory samorządowe?” metodą akwarium i w razie potrzeby wyjaśnia uczniom tę metodę.

Nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na dwie grupy. Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat.

Nauczyciel przypomina też zasady obowiązujące w czasie dyskusji, np. mówić zwięźle i na temat, nie obrażać innych, nie przerywać innym, nie podnosić głosu, słuchać uważnie wypowiedzi innych itp.

Nauczyciel wyjaśnia, że w tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.

Po zakończeniu debaty uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi wybranych/chętnych uczniów o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. kolegów z grupy dyskutującej.

3. Nauczyciel prosi uczniów, by przekonali się, czy potrafią nazwać wszystkie polskie województwa i określić siedziby ich władz. W tym celu uczniowie rozwiązują w parach Ćwiczenie 1. Po upływie czasu na realizację zadania nauczyciel wyświetla mapę z ćwiczenia na tablicy interaktywnej, a chętni/wybrani uczniowie podają swoje odpowiedzi. W razie potrzeby nauczyciel poprawia i uzupełnia odpowiedzi uczniów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania nauczyciel prosi uczniów, by każdy z nich, korzystając z generatora w abstrakcie, ułożył pytanie testowe jednokrotnego wyboru. Pytanie ma odnosić się do zagadnień poruszanych na lekcji. Następnie uczniowie wymieniają się zadaniami lub wspólnie rozwiązują kilka z nich. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Napisz krótką rozprawkę na temat „Samorządność terytorialna jest podstawą demokratycznych rządów w Polsce”. Pamiętaj, że w rozprawce należy uwzględnić zarówno argumenty, jak i kontrargumenty do przedstawionej tezy.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Local government

According to the Constitution the inhabitants of the units of basic territorial division form a self‑governing community in accordance with law. These inhabitants, directly or through the representatives they have chosen, manage the affairs of the community and carry out other tasks in the field of public administration, assigned to the local government by the legislator.

The local government reform was one of the most important in Poland after 1989.

Initially, the reform was limited to the level of the commune. The basis for the reform was the constitutional amendment of 8 March, 1990 and the statute on local government adopted on the same day. In 1998 the second stage of the reform was introduced, which included the reform of the territorial division of the country. Poviats were introduced and the number of voivodeships was reduced from 49 to 16. As of 1, January, 1999 there is a three‑level local government in Poland: commune – poviat – voivodeship.

Legislative and executive bodies in different local government units

Local government elections are held every four years. The inhabitants of each unit of the local government vote for their representatives to each legislative body (on the commune, poviat and voivodeship level), and choose a voit, town mayor or president of the city.

Election of local government legislative bodies

Election of local government executive bodies

In modern democratic states, the power is divided between the state and the local government authorities – representing the interests of the local community, elected and controlled by the community. From 1, January 1999, Poland has a three‑level territorial division of the state. Communes, poviat and cities with poviat rights are managed by the local government only, and at the voivodeship level the competences are divided between local government units (voivodeship sejmik and board) and government administration bodies (voivode).