Temat: Otrzymywanie soli w reakcji kwasów z metalami

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

VII. Sole. Uczeń:

3) pisze równania reakcji otrzymywania soli (kwas + wodorotlenek (np. Ca(OH)Indeks dolny 2₂), kwas + tlenek metalu, kwas + metal (1 i 2 grupy układu okresowego), wodorotlenek (NaOH, KOH, Ca(OH)Indeks dolny 2₂) + tlenek niemetalu, tlenek metalu + tlenek niemetalu, metal + niemetal) w formie cząsteczkowej.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń poznaje otrzymywanie soli w reakcji kwas + metal

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• zapisywać słownie schemat równania reakcji: kwas + metal;

• zapisywać równania reakcji niektórych metali z kwasami prowadzące do powstania soli;

• tłumaczyć istotę reakcji między kwasem a metalem.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wykonuje pokaz doświadczenia opisanego w abstrakcie „Badanie reakcji metali z rozcieńczonym roztworem kwasu siarkowego(VI)”. Najpierw prosi uczniów o sformułowanie pytania badawczego i hipotez oraz zapisanie ich w formularzu w abstrakcie, po czym przeprowadza doświadczenie. Podsumowuje z uczniami obserwacje, prosi o zanotowanie ich w formularzu w abstrakcie. Zapisuje na tablicy równanie reakcji w formie cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej. Tłumaczy mechanizm tej reakcji. Nauczyciel prosi o sformułowanie wynikającego z tego doświadczenia wniosku i zanotowanie go w formularzu w abstrakcie.

2. Nauczyciel rozpoczyna projekcję filmu z eksperymentem „Badanie reakcji magnezu z kwasem chlorowodorowym”. Po wyświetleniu tytułu doświadczenia zatrzymuje film. Prosi uczniów o sformułowanie pytania badawczego i hipotez oraz zapisanie ich w formularzu w abstrakcie, po czym kontynuuje odtwarzanie nagrania. Podsumowuje obserwacje, formułuje wniosek wynikający z eksperymentu i prosi uczniów o zanotowanie ich w formularzu w abstrakcie. Chętny uczeń zapisuje równania reakcji na tablicy w formie cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej, wzorując się na schemacie poprzedniego równania reakcji chemicznej.

3. Nauczyciel prosi uczniów (praca w parach) o wykonanie ćwiczeń interaktywnych.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

2. Wskazany przez nauczyciela uczeń podsumowuje lekcję, opowiadając, czego się nauczył i jakie umiejętności ćwiczył.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

Komentarz metodyczny:

Uwaga do wykonania doświadczenia „Badanie reakcji tlenku miedzi(II) z kwasem siarkowym(VI)”

W momencie wrzucenia metalu do roztworu kwasu, należy wylot probówki zamknąć korkiem, by zebrać ulatniający się gaz (jest to wodór, gaz bardzo lekki, który od razu migruje do atmosfery), a w momencie przyłożenia palącego się łuczywka do wylotu probówki, korek wyciągnąć – będzie słychać charakterystyczny trzask, pyknięcie, szczeknięcie (różnie literatura podaje).

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Obtaining salts in reactions of acids with metals

Some metals, such as zinc, magnesium, aluminium and iron, react with hydrochloric acid. These reactions produce corresponding salts and give off hydrogen. We say that these metals displace hydrogen from acid. There are metals, such as copper, which do not react with hydrochloric acid.

Chemists have ordered metals according to their changing chemical activity. This order is called the activity series of metals. There are usually two ways of presenting metals in this collection: by their decreasing or increasing chemical activity. Hydrogen, which has been listed in this series, separates metals into those that displace it from acids and those that do not have such property.

The following example shows metals ordered by their decreasing chemical activity.

Based on the activity series of metals, we can conclude that, for example, sodium displaces hydrogen from acid (salt and hydrogen are created). The reaction of this metal with hydrochloric acid is described in the following equation:

$\text{2Na + 2HCl → 2NaCl + }{\text{H}}_{\text{2}}\text{↑}$

$\text{sodium + hydrochloric acid → sodium chloride + hydrogen}$

On the basis of the activity series, we can predict that copper, mercury, silver, gold and platinum will not displace hydrogen from acids. However, we cannot assess whether they will or will not react with nitric acid or sulfuric acid to produce products other than hydrogen.

• Some metals react with acids with hydrogen evolution. The second product of this reaction is salt.

• Copper does not displace hydrogen from acids.

• Based on the activity series of metals, we can assess whether a metal displaces hydrogen from acids.