Temat: Eten i alkeny – węglowodory o wielokrotnych wiązaniach między atomami węgla

Adresat

Uczeń ośmioletniej szkoły podstawowej

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.  

VIII. Związki węgla z wodorem – węglowodory. Uczeń:

5) tworzy wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów (na podstawie wzorów kolejnych alkenów i alkinów); zapisuje wzór sumaryczny alkenu i alkinu o podanej liczbie atomów węgla; tworzy nazwy alkenów i alkinów na podstawie nazw odpowiednich alkanów; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe) alkenów i alkinów o łańcuchach prostych do pięciu atomów węgla w cząsteczce.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń zdobywa wiedzę i umiejętności na temat zagadnień poruszanych na zajęciach

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• co oznaczają terminy: alkeny, węglowodory nienasycone

• rysować wzory strukturalne i półstrukturalne alkenów oraz alkinów;

• zapisywać wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel, nawiązując do pojęcia węglowodorów nasyconych, prosi uczniów o jego wyjaśnienie. Uzupełnia wypowiedzi i przekazuje wiadomości o węglowodorach nienasyconych oraz alkenach.

2. Nauczyciel tłumaczy zasady nazewnictwa alkenów i zapisuje regułę na tablicy. Następnie prosi chętnych/wybranych uczniów o podanie nazw związków do 10 atomów węgla w cząsteczce. Pozostali uczniowie weryfikują odpowiedzi kolegów.

3. Nauczyciel prezentuje film z abstraktu „Badanie nienasyconego charakteru etenu”. Zanim to nastąpi, poleca uczniom sformułowanie i zapisanie w dzienniku obserwacji pytania badawczego oraz hipotez. Obserwacje, wnioski i podsumowanie obejrzanego eksperymentu także powinni zanotować w dziennikach.

4. Nauczyciel prosi uczniów, by przeanalizowali model cząsteczki etenu, a następnie narysowali model propenu (polecenie 1).

5. Praca indywidualna. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne dotyczące nazewnictwa i wzorów aklenów. Wspólnie z nauczycielem omawiają odpowiedzi.

6. Na zakończenie tej części zajęć nauczyciel dzieli klasę na grupy i zapisuje na tablicy wzory sumaryczne kilku alkenów (od 5 do 10 atomów węgla w cząsteczce). Informuje, że zadaniem każdej grupy będzie podanie nazwy i narysowanie wzoru strukturalnego wybranego związku. Wygrywa grupa, która pierwsza przedstawi prawidłowe rozwiązanie.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

   • Dziś nauczyłem się…

   • Zrozumiałem, że…

   • Zaskoczyło mnie…

   • Dowiedziałem się…

   W celu przeprowadzenia podsumowania może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Eten and alkenes - hydrocarbons with multiple bonds between carbon atoms

While working on the oil composition, chemists – apart from saturated hydrocarbons – separated a different group of organic compounds, alkenes. Alkenes are hydrocarbons in which molecules between carbon atoms have one double bond (multiple). The remaining bonds are single.

Hydrocarbons with at least one multiple bond (double or triple), are called unsaturated.

Unsaturated hydrocarbons, like saturated ones (alkanes), form a homologous series. The name of alkene is formed from the name of an alkane with the same number of carbon atoms in the molecule, adding the ending - ene instead of - ane. The table contains alkenes arranged according to the increasing number of carbon atoms – a homologous series of alkenes.

All alkene molecules in the homologous series have twice more hydrogen atoms than carbon atoms. Thus, the general formula of alkenes is:

${\text{C}}_n{\text{H}}_{2n}$

$\text{n}$ ≥ 2 number of carbon atoms in the molecule.

The simplest representative of alkenes is ethene, a compound commonly known as ethylene. Its molecule is composed of two carbon atoms and four hydrogen atoms.

Based on the location of the carbon in the periodic table, we predict that its atom has four valence electrons. Therefore, it is always tetravalent in organic compounds – it can create up to four bonds. In the ethene molecule, the carbon atoms are connected to each other by a double bond (multiple bond). Each of the carbon atoms is connected to two hydrogen atoms.

• Unsaturated hydrocarbons are hydrocarbons in which molecules between carbon atoms in addition to single bonds there is one double bond (alkenes), and hydrocarbons in which molecules between carbon atoms have one triple bond (alkynes).

• Alkenes form a homologous series with the general formula of ${\text{C}}_{\text{n}}{\text{H}}_{\text{2n}}$.

• In the ethene molecule, the carbon atoms are connected to each other by a double bond (multiple). Each of the carbon atoms is linked to two hydrogen atoms.

• In unsaturated hydrocarbon molecules, multiple bonds can be located between different carbon atoms. This phenomenon is called position isomerism.