Temat: Gleba – skład i właściwości

Adresat

Uczniowie liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa:

Nowa podstawa programowa

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres podstawowy:

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

1) tłumaczy, na czym polegają sorpcyjne właściwości gleby w uprawie roślin i ochronie środowiska; opisuje wpływ pH gleby na wzrost wybranych roślin; planuje i przeprowadza badanie kwasowości gleby oraz badanie właściwości sorpcyjnych gleby.

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres rozszerzony:

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

1) tłumaczy, na czym polegają sorpcyjne właściwości gleby w uprawie roślin i ochronie środowiska; opisuje wpływ pH gleby na wzrost wybranych roślin; planuje i przeprowadza badanie kwasowości gleby oraz badanie właściwości sorpcyjnych gleby.

Stara podstawa programowa

Liceum ogólnokształcące i technikum. Chemia – zakres podstawowy:

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

1) tłumaczy, na czym polegają sorpcyjne właściwości gleby w uprawie roślin i ochronie środowiska; opisuje wpływ pH gleby na wzrost wybranych roślin; planuje i przeprowadza badanie kwasowości gleby oraz badanie właściwości sorpcyjnych gleby.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia skład i właściwości gleby.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• definiować pojęcie gleby;

• opisywać skład gleby;

• wyjaśniać, na czym polegają właściwości sorpcyjne gleby i wskazywać czynniki wpływające na właściwości sorpcyjne gleby;

• wyjaśniać, jak pH gleby może wpływać na wzrost i rozwój roślin;

• podawać przykłady roślin i ich wymagań co do pH gleby;

• planować i przeprowadzać badanie kwasowości gleby oraz badać właściwości sorpcyjne gleby.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wykorzystuje tekst abstraktu do pracy indywidualnej lub w parach według następujących kroków: 1) pobieżne przejrzenie tekstu, 2) postawienie pytań, 3) dokładne czytanie, 4) streszczenie poszczególnych części tekstu, 5) powtórzenie treści lub przeczytanie całego tekstu.

2. Nauczyciel prezentuje i omawia galerię zdjęć w abstrakcie. Uczniowie analizują ilustracje i odpowiadają na pytania nauczyciela.

3. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Co jakiś czas zatrzymuje je, prosząc uczniów, by opowiedzieli własnymi słowami to, co przed chwilą usłyszeli.

4. Nauczyciel zapowiada eksperyment „Właściwości gleby”. Uczniowie formułują hipotezę i pytanie badawcze w formularzu w abstrakcie. Po wykonanym eksperymencie uczniowie wspólnie omawiają obserwacje i wnioski, które następnie zapisują w formularzu w abstrakcie..

5. Nauczyciel zapowiada eksperyment „Właściwości sorpcyjne”. Uczniowie formułują hipotezę i pytanie badawcze w formularzu w abstrakcie. Po wykonanym eksperymencie uczniowie wspólnie omawiają obserwacje i wnioski, które następnie zapisują w formularzu w abstrakcie..

6. Nauczyciel zapowiada eksperyment „Odczyn gleby”. Uczniowie formułują hipotezę i pytanie badawcze w formularzu w abstrakcie. Po wykonanym eksperymencie uczniowie wspólnie omawiają obserwacje i wnioski, które następnie zapisują w formularzu w abstrakcie..

7. Uczniowie samodzielnie wykonują zamieszczone w abstrakcie ćwiczenia interaktywne sprawdzające stopień opanowania wiadomości poznanych w czasie lekcji. Nauczyciel inicjuje dyskusję, w trakcie której omówione zostają prawidłowe rozwiązania wszystkich ćwiczeń samodzielnie wykonanych przez uczniów.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie utrwalają zdobyte informacje, omawiając je ze swoimi najbliższymi sąsiadami (metoda „powiedz sąsiadowi”).

2. Nauczyciel wyświetla kryteria sukcesu i pyta uczniów, jak oceniają swoje umiejętności zdobyte na zajęciach.

Praca domowa

1. Wykonaj polecenie nr 6.1.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Soil – composition and properties

The composition of soil depends on the type of rock being the substrate and undergoing (physical and chemical) soil formation processes, the amount of humus and the diversity of organisms living in it. Approx. 45% of the soil volume is made of mineral substances, approx. 25% of gases, 25% – of water and 5% – of organic substances.

Soil formation is a continuous process including:

• weathering of minerals in the rock substrate under the soil layer: physical weathering – the breakdown of rocks caused by water, wind and temperature fluctuations, chemical weathering – reactions of minerals that make rocks with water and carbon dioxide, leading to the formation of simpler, water‑soluble compounds;

• biological weathering – transformation of biological matter, mainly plant matter, reactions involving microorganisms leading to the formation of humus (organic matter formed resulting from incomplete decomposition of plants and animals).

The following types of sorption can be distinguished:

• mechanical sorption, which consists in the retention in the open spaces of the soil of particles and microorganisms contained in soil solutions and suspensions;

• physical sorption – the process of retaining water and gases (carbon dioxide and nitrogen oxides) by fragmented solid components of soil;

• chemical sorption – the process of retaining ions contained in the soil solution by way of the reaction of digestion and precipitation of sparingly soluble salts.

Plants have different degrees of tolerance of soil acidity. Soil with pH close to neutral (6.6 to 7.2) or slightly acidic pH (5.6–6.5) is best for crops. It was found that the decrease in soil pH in the arable layer below 5 results in a decrease in crop yields. Forest plants grow normally in soils with a pH of 4.5 – 5.5.
In Poland, over 80% of arable soils are acid soils that require liming, i.e. fertilization with alkaline calcium compounds (calcium fertilizers).

• Soil formation is a continuous process including among others, weathering of minerals in the in the rock substrate under the soil layer, reactions involving microorganisms, metabolism of biological matter, mainly plants.

• Weathering of minerals is a set of physical, chemical and biological processes occurring with the participation of living organisms. An important role in the course of these processes is played by water flowing through the soil and dissolving mineral components. The weathering processes take place in the environment with low acidity.

• Soil has strong sorption properties, i.e. the ability to absorb gases and vapors from the air, particles or ions from solutions as well as microorganisms and fine particles from suspensions in the soil.

• Most plants thrive on soils with neutral or slightly acidic pH.