Temat: Reakcje syntezy - zasady

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.  

III. Reakcje chemiczne. Uczeń:

2. podaje przykłady różnych typów reakcji (reakcja syntezy, reakcja analizy, reakcja wymiany); wskazuje substraty i produkty.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń zapisuje równania reakcji syntezy

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać, na czym polegają reakcje syntezy;

• wskazywać przykłady reakcji syntezy;

• zapisywać równania reakcji syntezy.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• zestawy do budowania modeli cząsteczek;

• metodnik lub kartki zielone, żółte i czerwone.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel przeprowadza - w formie pokazu - eksperyment, zgodnie z instrukcją zamieszczoną w abstrakcie (Doświadczenie 1: „Badanie reakcji magnezu z tlenem”). Zanim przystąpi do działania, prosi uczniów o sformułowanie pytania badawczego oraz hipotezy i zapisanie ich w formularzu w abstrakcie. Po przeprowadzonym eksperymencie następuje podsumowanie spostrzeżeń i wniosków, które także powinny znaleźć się w formularzu. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

2. Nauczyciel omawia przebieg przemiany chemicznej (reakcji magnezu z tlenem atmosferycznym), z uwzględnieniem substratów i produktów. Następnie zapisuje na tablicy równanie reakcji chemicznej z użyciem nazw pierwiastków i związku chemicznego oraz za pomocą symboli pierwiastków i wzoru związku chemicznego. Tłumaczy zasady, jakie obowiązują przy zapisywaniu równań reakcji chemicznych.

3. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, rozdaje zestawy do budowania modeli cząsteczek i prosi o ułożenie równania reakcji zachodzącej podczas pokazu. Monitoruje przebieg pracy uczniów, udziela rad i sprawdza poprawność wykonania zadania.

4. Uczniowie czytają fragment pt. „Jak nazywamy reakcję, w wyniku której substancje łączą się ze sobą, tworząc jeden związek chemiczny?” i definiują reakcję syntezy. Nauczyciel wyjaśnia, na czym polega reakcja analizy.

5. Prowadzący lekcję zapowiada film pt. „Badanie reakcji żelaza z siarką”. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel, nawiązując do obserwacji i wniosków, zachęca młodzież do dyskusji.

6. Chętny uczeń omawia przebieg przemiany chemicznej (reakcji żelaza z siarką), z uwzględnieniem substratów i produktów. Następnie przedstawia na tablicy równanie reakcji chemicznej z użyciem nazw pierwiastków i związku chemicznego oraz za pomocą symboli pierwiastków i wzoru związku chemicznego.

7. Uczniowie, pracując w grupach, ponownie korzystają z zestawów do budowania modeli cząsteczek - układają równanie reakcji przedstawionej w filmie.

8. Uczniowie, pracując indywidualnie lub w parach, wykonują ćwiczenia interaktywne sprawdzające i utrwalające wiadomości poznane w czasie lekcji. Wybrane osoby omawiają prawidłowe rozwiązania ćwiczeń interaktywnych. Prowadzący uzupełnia lub prostuje wypowiedzi podopiecznych.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane?
   Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

   • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

   • Co było łatwe, a co trudne?

   • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

   Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Synthesis reactions - principles

The course of chemical transformation, including substrates and products, can be described in words, for example: carbon reacts with oxygen and as a result of this reaction carbon dioxide is formed. Instead of a long description, one can use a reaction equation containing names of elements and chemical compounds:

$\text{carbon + oxygen → carbon dioxide}$

Although the above methods of presenting the course of chemical reactions are correct, it turns out to be of little use to chemists. In their work, they use equations of reactions in which they use symbols of elements and chemical formula. The chemical transformation discussed above is recorded using the following reaction equation:

${\text{C +O}}_{\text{2}}{\text{→ CO}}_{\text{2}}$

In order for the equation to be correctly written, the number of atoms of particular elements recorded on both sides of this equation must be identical. In the reaction equation presented above (${\text{C +O}}_{\text{2}}{\text{→ CO}}_{\text{2}}$) obtaining carbon dioxide from carbon and oxygen this condition is met.

The number of atoms of each element on both sides of the equation is the same. The reaction equation is written correctly. It is said that it is agreed or balanced. The activities that we have been doing since writing the equation of reactions using symbols and formulas to obtain its correct recording are called reconciliation (or balancing) of the reaction equation.

Look at the following reaction equations:

$\text{hydrogen + oxygen → water}$

${\text{2H}}_{\text{2}}{\text{+O}}_{\text{2}}{\text{→2H}}_{\text{2}}\text{O}$

$\text{carbon + oxygen → carbon dioxide}$

${\text{C +O}}_{\text{2}}{\text{→ CO}}_{\text{2}}$

$\text{hydrogen + chlorine →hydrogen chloride}$

${\text{H}}_{\text{2}}{\text{+Cl}}_{\text{2}}\text{→ 2HCl}$

Note that as a result of these transformations, one product is obtained from two elements. They can be described by the following equation:

${\text{substance}}_{\text{1}}{\text{+substance}}_{\text{2}}\text{→ product}$

Such conversions are said to be synthesis reactions or otherwise linking reactions.

• Equations of chemical reactions are recorded using symbols and chemical formulas. The number of atoms of individual chemical elements on both sides of the equation must be identical.

• Supplementing the equation of the reaction with stoichiometric coefficients is called reconciliation (balancing) the chemical reaction equation.