Tytuł: Czy trudno znaleźć przyjaciela?

Opracowanie scenariusza: Magdalena Trysińska

Temat zajęć

Czy trudno znaleźć przyjaciela? Rozważania na temat przyjaźni.

Grupa docelowa

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji;

2) rozpoznaje fikcję literacką; rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach, ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, fantastycznonaukowej lub utworach fantasy;

5) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego;

7) opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność;

9) charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w czytanych utworach;

12) określa tematykę oraz problematykę utworu;

15) objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach;

17) przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia;

18) wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze;

19) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

3) określa temat i główną myśl tekstu;

4) dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie);

5) odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

5) opowiada o przeczytanym tekście;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

5) korzysta ze słowników ogólnych języka polskiego, także specjalnych, oraz słownika terminów literackich.

Ogólny cel kształcenia

Kształcenie umiejętności podejmowania rozmowy na tematy uniwersalne, w tym o wartościach.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa temat i główną myśl tekstu;

• wyodrębnia wydarzenia;

• odróżnia realizm od fantastyki;

• odkrywa i wyjaśnia morał wynikający z bajki;

• prezentuje własne zdanie i uzasadnia je.

Metody/techniki nauczania

• podająca: wyjaśnienie;

• problemowe: rozmowa kierowana;

• eksponujące: ekspozycja, film;

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika;

• praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe.

Formy pracy

• aktywność zbiorowa jednolita;

• aktywność grupowa jednolita i zróżnicowana;

• aktywność w parach;

• aktywność indywidualna.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć: rozważania na temat przyjaźni i sytuacji, które bywają dla niej „testem” w odniesieniu do doświadczeń życiowych uczniów oraz do tekstu z morałem.

2. Wyjaśnia, że dzieci będą pracować z gatunkiem literackim, jakim jest bajka. Podkreśla, że bajka jako tekst literacki niekoniecznie odpowiada potocznemu rozumieniu tego słowa, o czym uczniowie przekonają się podczas lekcji.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel i uczniowie uruchamiają lekcję “Is it hard to find a friend”. Uczniowie odsłuchują pierwszej części nagrania.

2. Następnie uczniowie przechodzą do lekcji „Czy trudno znaleźć przyjaciela” na epodreczniki.pl i wykonują zadanie 1: czytają komiks i opowiadają przedstawioną historyjkę. Należy pozwolić uczniom wymienić swoje spostrzeżenia w formie swobodnej rozmowy.

3. Uczniowie pozostają na stronie lekcji w języku polskim i odsłuchują nagrania recytacji bajki Ignacego Krasickiego pt. „Przyjaciele”. Konfrontują to, co usłyszeli, ze swoimi wersjami opowieści (zadanie 2).

4. Nauczyciel pyta o treść wiersza. Rozmowę należy ukierunkować pytaniami, np.: O czym opowiada ten wiersz? Kto jest jego głównym bohaterem? Co przydarzyło się zajączkowi?

5. Z uwagi na to, że bajka I. Krasickiego zawiera archaizmy oraz trudne słowa, konieczne jest wyjaśnienie niezrozumiałych słów z tekstu wiersza za pomocą przypisów oraz słowników języka polskiego.

6. Następnie uczniowie przechodzą do ćwiczeń interaktywnych w treści abstraktu. Wykonują zadania: 3, 4 i 5. Zadania dotyczą m.in. wskazywania wyrazów wyrażających cechy głównego bohatera i uzupełniania zdań; układania w odpowiedniej kolejności nazw zwierząt, które pojawiają się w tekście; wyszukiwania fragmentów przedstawiających odmawianie pomocy zajączkowi.

7. Rozmowa w parach lub grupach na temat sytuacji przedstawionej w utworze; nauczyciel może polecić uczniom odpowiedzi na pytania zawarte w ćwiczeniu 6 oraz inne, zaproponowane przez niego:

• Jak myślicie, dlaczego zwierzęta odmówiły pomocy zającowi?

• Jak powinni się zachować przyjaciele w podobnej sytuacji?

• Czy między zwierzętami była prawdziwa przyjaźń?

• Jak wy zachowalibyście się, będąc na miejscu zająca, a jak na miejscu innych zwierząt?

Rozmowa powinna prowadzić do porównania zdarzeń przedstawionych w tekście literackim z doświadczeniami życiowymi uczniów.

8. Nauczyciel pyta uczniów, dlaczego wiersz I. Krasickiego, ich zdaniem, można nazwać bajką. Być może w odpowiedziach pojawią się cechy gatunkowe bajki, które nauczyciel powinien w jakiś sposób podkreślić, np. notując na tablicy, np. bohater zwierzęcy, zwierzęta zachowują się jak ludzie (mówią), występuje nauka (morał).

9. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne 7: uzupełnienie definicji bajki. Następnie przepisują definicję do zeszytu.

10. Nauczyciel może skorzystać z trzech dodatkowych ćwiczeń leksykalnych (nr 8, 9 i 10): tworzenie przymiotników z pomieszanych liter oraz tworzenie zbioru skojarzeń do słowa „przyjaciel”, który wygeneruje bliską uczniom definicję tego wyrazu. W ostatnim zadaniu (10) uczniowie wymyślają zdania określające przyjaciela z użyciem trzech wybranych przymiotników z poprzednich ćwiczeń.

Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje lekcję oraz prosi uczniów, by zapisali w zeszytach odpowiedzi na pytania: Czego się dziś nauczyłem? Co było dla mnie łatwe? Co było dla mnie trudne?

Praca domowa

Opisz swojego najlepszego przyjaciela. Jak wygląda? Jaki jest? Co lubi? Za co go lubisz? Swoją pracę zapisz w zeszycie.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Is it hard to find a friend?

Some people have life‑long friends. They know and love each other since childhood and share not only their toys, but joys and sorrows as well. Still, “eternal” friendship may be ruined in one brief moment. A moment when it turns out that the whole life is not enough to get to know a real friend...