Temat: Krótka historia „Solidarności”

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

Uczeń klasy 8 szkoły podstawowej.

Podstawa programowa:

IV. Prawa człowieka.

Uczeń:

5) wymienia prawa i wolności polityczne zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; wykazuje, że dzięki nim człowiek może mieć wpływ na życie publiczne.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń ma podstawową wiedzę na temat praw i wolności obywatelskich.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia przyczyny utworzenia NSZZ „Solidarność”.

• analizuje rolę „Solidarności” w obaleniu reżimu komunistycznego.

• wyjaśnia, na czym polegała współpraca robotników i intelektualistów podczas strajków na Wybrzeżu.

• przedstawia znaczenie związków zawodowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• mapa myśli,

• dyskusja,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem osi czasu, ćwiczeń interaktywnych, galerii fotografii archiwalnych.

Formy pracy:

• indywidualna,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Poznacie historię NSZZ „Solidarność”, w szczególności rolę, jaką związek odegrał w obaleniu komunizmu w Polsce.

2. Nauczyciel informuje uczniów, że ich zadaniem będzie utworzenie mapy myśli, w której znajdą się informacje na temat NSZZ „Solidarność”. Uczniowie mogą wykorzystać jedynie własną wiedzę. Wyznaczony moderator zapisuje na tablicy propozycje uczniów. Po zakończeniu zadania nauczyciel informuje, że uczniowie będa mogli zweryfikować swoją wiedzę w dalszej części lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z historią wydarzeń na Wybrzeżu z wykorzystaniem osi czasu „Hot summer of 1980” z abstraktu „A short history of the “Solidarity” movement”. Oś zawiera opisy zdarzeń i archiwalne fotografie. Następnie uczniowie weryfikują i ewentualnie uzupełniają stworzoną przez siebie mapę myśli.

2. Nauczyciel pyta uczniów, ile i jakie postulaty ogłosili strajkujący w sierpniu 1980 roku. W razie potrzeby przypomina, że było ich 21. Prosi uczniów o odczytywanie postulatów zawartych w Ćwiczeniu 1, a chętni uczniowie wyjaśniają, dlaczego robotnicy domagali się takich zmian, a komunistyczne władze nie chciały się na nie zgodzić. Następnie uczniowie wykonują ćwiczenie, grupując postulaty do odpowiednich kategorii. Wspólnie z nauczycielem omawiają poprawne odpowiedzi.

3. Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób protestujący stoczniowcy porozumiewali się ze światem zewnętrznym i jak przekazywali informacje reszcie społeczeństwa. Uczniowie podają swoje propozycje. Nauczyciel prosi, by uczniowie obejrzeli galerię zdjęć, które przedstawiają hasła wywieszone na murach stoczni w 1980 r. Zadaniem uczniów jest wyjaśnienie, jaką wiadomość chcieli społeczeństwu przekazać strajkujący.

4. Nauczyciel pyta uczniów, jakie prawa mają obecnie w Polsce związki zawodowe i co je gwarantuje. Uczniowie podają swoje propozycje, a następnie wykonują Ćwiczenie 2 – uzupełniają tekst konstytucji mówiący o prawie do zrzeszania się i związkach zawodowych. Wspólnie z nauczycielem omawiają prawidłowe odpowiedzi. Następnie nauczyciel inicjuje krótką dyskusję o tym, jakie znaczenie dla demokracji ma zagwarantowanie takich praw i dlaczego zapisano je właśnie w konstytucji.

5. Nauczyciel zachęca do obejrzenia galerii zdjęć z Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku. Pyta uczniów, czy utworzenie centrum było potrzebne i jakie znaczenie ma to miejsce dla współczesnych. Uczniowie przedstawiają swoje opinie.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane?

Prawdopodobnie uczniowie wskażą: kluczowe daty i wydarzenia z dziejów NSZZ „Solidarność”, postulaty strajkujących z sierpnia 1980, prawa związków zawodowych współcześnie.

Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Znajdź w internecie informację nt. funkcjonujących współcześnie związków zawodowych. Wybierz jeden z nich i krótko opisz jego działalność – kogo zrzesza, jakie podejmuje działania, jakie są efekty tych działań.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

A short history of the “Solidarity” movement

In July 1980, price increases in meat and cured meat were announced, which triggered strikes in the largest production plants in Poland. On August 14, the strike began in the Gdańsk Shipyard, in which, apart from economic postulates, they demanded the reinstatement of Anna Walentynowicz and Lech Wałęsa, who had been dismissed for their activity in trade unions. At that time, the Inter‑Enterprise Strike Committee was formed, headed by Wałęsa. The Committee formulated 21 demands regarding, among others, the consent to the establishment of trade unions independent of the party, guaranteeing the right to strike, and the release of political prisoners. The authorities withdrew the price increases, but did not want to agree to political demands. Therefore, a general strike began throughout the entire Coast. Workers were supported by intellectuals, including Tadeusz Mazowiecki, Bronisław Geremek, Andrzej Wielowieyski. They advised the protesters on legal and economic issues, but all the important decisions were made by the striking workers.

Finally, on August 31, 1980, pressured by the strikes across the country, the deputy prime minister Mieczysław Jagielski, representing the authorities, and Lech Wałęsa, on behalf of the striking workers, signed an agreement ending strikes on the Coast.

The authorities have agreed to implement the 21 postulates, including the registration of the nationwide Independent Self‑Governing Trade Union “Solidarity” (NSZZ “Solidarność”).

The widget below presents the August 1980 events almost day by day. Find out what was happening on the Coast at that time

Striking shipyard workers did not have free access to the media, where they could present their postulates. That's why they hung them on the gate of the shipyard so that other citizens could read them and ... pass them on. They also ensured their will to fight in the slogans placed on the walls of the shipyard. Look at the archival photos and think about what the protesters wanted to convey in these slogans.

To commemorate August '80, the European Solidarity Center was established in Gdańsk. The photos and documents from that period collected in the center, include the original table with the 21 postulates. The center's mission is to promote the ideals of the Solidarity movement – democracy, an open and solidary society and a culture of dialogue.

Today the role of trade unions is much smaller, but still important. The two largest trade union centres are the NSZZ “Solidarność” and OPZZ (All‑Poland Alliance of Trade Unions). There are also hundreds of smaller organizations. Trade unions often effectively defend rights, jobs and sometimes privileges of their members.

Trade unions are non‑governmental organizations established to represent and defend employees in workplaces. According to the provisions of the Constitution of the Republic of Poland, they can organize protests, demonstrations, and even strikes.