Temat: Jak powstaje burza?

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Adresat:

Uczniowie klasy IV oraz klasy VIII (fizyka) szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa VIII – fizyka
VI. Elektryczność. Uczeń:

1. opisuje sposoby elektryzowania ciał przez potarcie i dotyk; wskazuje, że zjawiska te polegają na przemieszczaniu elektronów;
2. doświadczalnie:
a) demonstruje zjawiska elektryzowania przez potarcie lub dotyk,
b) demonstruje wzajemne oddziaływanie ciał naelektryzowanych.

Klasa IV
III. Pogoda, składniki pogody, obserwacje pogody. Uczeń:
7) opisuje zasady bezpiecznego zachowania się podczas występowania niebezpiecznych zjawisk pogodowych (burzy, huraganu, zamieci śnieżnej)

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie omawiają przykłady zjawisk elektrycznych w przyrodzie oraz zasady zachowania się podczas burzy.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać, jak powstaje piorun;

• wyjaśniać, czym jest wyładowanie atmosferyczne;

• wymieniać sposoby elektryzowania ciał i podawać przykłady tego zjawiska.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• balony;

• przedmioty potrzebne do wykonania”Doświadczenia 2”: bursztyn lub linijka, kartka papieru, kawałek bawełnianej tkaniny.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

Faza realizacyjna

• Prowadzący lekcję zapowiada Polecenie 1. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie uczniowie wykonują doświadczenie, odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

• Nauczyciel prosi uczniów, żeby na podstawie abstraktu sformułowali definicję elektryzowania się ciał i zapisali ją w zeszytach.

• Uczniowie samodzielnie wykonują „Doświadczenie 2”, a jego wynik dokumentują za pomocą rysunku, na którym opisują ładunki elektryczne. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów i sprawdza poprawność wykonania zadania.

• Uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenie nr 2.

• Nauczyciel poleca uczniom, żeby przeczytali fragment „Jak powstaje piorun?”, a następnie rozwiązali ćwiczenie interaktywne nr 3.

• Nauczyciel prezentuje ilustracje zamieszczone w „Galerii 1” instruujące, jak należy zachować się w czasie burzy. Ochotnicy lub uczniowie wskazani przez nauczyciela wyjaśniają, dlaczego należy zastosować się do przedstawionych wskazówek.

• Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 1.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wyświetla kryteria sukcesu i pyta uczniów, jak oceniają swoje umiejętności zdobyte na zajęciach.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

How is a storm created?

The hair becomes electrified when it is rubbed with a comb or brush. Similarly, when we quickly remove the sweater, we hear crackling, and if it is dark, we can see sparks jumping. These phenomena are generally called static electricity. Let's conduct a simple experiment. We can use a piece of real amber for it, and if we do not have it, just a simple plastic ruler.

Electric charges are easily caused by rubbing one object with another.This charge does not move like in an electric wire, but stays in one place, which is why it is called electrostatic. These charges appear, among others, when combing hair or rubbing woolen clothes. The electric charge is most easily caused by rubbing an object with another one that is already electrified, or close by these bodies. You can also rub two non‑electrified objects against each other – then the charges appear on each of them.

Where does lightning come from? What in the clouds could generate electric charges?

Lightning strikes when there is a phenomenon of electrification in the cloud. The favorable conditions prevail only in storm clouds. The hot air rises, at the same time carrying water molecules with each other at high altitudes, where drops of water and ice crystals form. They collect electric charges in the air and dust. After all, the amount of charges generated is so large that there is a powerful electric discharge. This is called lightning.

Lightning, or more accurately atmospheric discharges, it is an extremely spectacular phenomenon, but very dangerous. Why? Atmospheric discharge is very powerful – it can generate a voltage up to several hundred million volts! So how should one behave to avoid being struck by lightning?

Lightning carries enormous energy. Its impact can damage homes and electrical appliances, cause fires. It carries a significant electric charge, which is why it is very dangerous for a human being. How to avoid a lightning strike? It must be remembered that lightning travels along the shortest path connecting the cloud to the ground, so that it can be discharged as soon as possible. Operating electrical devices or large metal structures can attract lightning because they are good electrical conductors. Fortunately, the sounds of thunder can be heard from a distance, so we have time to get ready.

• By rubbing your objects against each other, you can generate electric charges on their surface.

• One of the effects of electrifying bodies is the accumulation of electric charges in storm clouds and lightning strikes.

• During a storm, be careful and follow specific rules.