Temat: Społeczności plemienne i tradycje rzymskie

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa V szkoły podstawowej (nowa podstawa programowa)

IV. Społeczeństwo i kultura średniowiecznej Europy. Uczeń:

1) przedstawia instytucje systemu lennego, (…) charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu;

2) opisuje warunki życia średniowiecznego miasta i wsi;

3) porównuje kulturę rycerską i kulturę miejską (…).

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają, czym charakteryzowało się społeczeństwo wczesnego średniowiecza

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• dlaczego doszło do upadku kultury i osiągnięć antyku;

• jak wytworzyły się warstwy nowego społeczeństwa;

• czym byłą drabina feudalna.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie powinni zapoznać się z filmem „Społeczeństwo średniowieczne” z e‑podręcznika.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom temat, cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel rozpoczyna burzę mózgów i prosi, aby uczniowie wypisali na kartkach 5 rzeczy, które kojarzą im się ze społeczeństwem i życiem w średniowieczu. Następnie tworzy listę skojarzeń, które podali uczniowie.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję, tłumacząc uczniom, jak wyglądały gospodarka i społeczeństwo wczesnego średniowiecza. Powinien wspomnieć o regresie gospodarczym, wyludnieniu Europy Zachodniej, upadku miast i handlu oraz zapomnieniu przez ówczesnych wielu osiągnięć nauki i techniki starożytności. Równocześnie powinien wymienić mieszanie się kultur rzymskiej i barbarzyńskiej, romanizację ludów germańskich i przejmowanie oraz dopasowywanie do swoich potrzeb wielu dokonań cesarstwa rzymskiego (np. prawa). Uczniowie zapoznają się z zapisami prawa i wykonują Polecenie 1 oraz Polecenie 2. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostayo poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

2. Następnie nauczyciel tłumaczy, w jaki sposób doszło do wykształcenia warstw społecznych, w szczególności możnowładztwa świeckiego i duchownego, oraz zależności panujących między nimi. Wyjaśnia uczniom, w jaki sposób doszło do powstania zależności lennych i dlaczego system ten był korzystny dla obu stron (seniora i wasala). Uczniowie oglądają ilustrację przedstawiającą drabinę feudalną (Polecenie 3), po czym w Ćwiczeniu 1 wskazują na zobowiązania wasala oraz seniora. Nauczyciel wraz z uczniami sprawdza poprawność wykonanych ćwiczeń, a następnie udziela słownej informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel charakteryzuje i tłumaczy rolę każdej z grup społecznych: niewolników – uczniowie wykonują Ćwiczenie 2; chłopów – uczniowie wykonują Ćwiczenie 3; duchowieństwa – uczniowie wykonują Polecenie 4; możnowładców – uczniowie wykonują Ćwiczenie 4. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel, zadając pytania uczniom do tematu lekcji, rekapituluje wraz z nimi najważniejsze jej treści dotyczące wyglądu i kształtowania się nowego społeczeństwa.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią oni własną pracę na lekcji, aktywność swoją oraz kolegów i koleżanek. Ocenią również jakie treści były dla nich interesujące, co im się podobało a co należałoby zmienić lub poprawić.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): Po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego zapomniano wiele osiągnięć kultury i nauki. Poszukaj, które z nich odkryto na nowo po stuleciach, najczęściej już po zakończeniu epoki średniowiecza .

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Tribal societies and Roman traditions

The collapse of the Roman Empire and the rise of numerous barbarian states contributed to the change in the situation of the people living in those areas. Migrations and wars, disasters, epidemics, destruction of many cities and villages led to a long‑term depopulation of many lands. This resulted in the collapse of the economy of these areas. The provisions of the law inherited from the Romans mixed and blurred with the barbarians laws. Ancient knowledge, as well as developments in trade and economy started to fade. The Barbarian Europe in many respects regressed for hundreds of years.

The dominant role in the societies of the Germanic tribes was played by a group of warriors focused around their leader. A new aristocracy developed as a result of numerous mixed marriages with the local Roman elite. With time, the increase of its importance led to a decline in the importance of the role of warriors, who became dependent on the upper class. In exchange for the care and protection of their future and their families, they pledged to serve their protectors. Thus, the feudal system was born. The very basis of it was the loyalty of the vassal (subordinate) to their seniors. The knights paid tribute to their mighty (Castellans), who swore allegiance to the counts and princes (landgraves), while they obeyed the supreme senior – the suzerain, most often the king. At the very bottom of this feudal pyramid were the peasants who had to work for everyone.

A separate group in the society of the early Middle Ages was the clergy. It was not a homogeneous group, as it was divided into monks, living and deepening their knowledge and spirituality in monasteries, and priests, who were closer to the common believers. Just like the rest of society, they had families and tried to provide security for their loved ones. This image of the Church changed only in the 11th century. At that time, the first attempts to reform the priesthood were made, that required from its members, among others, celibacy. The senior clergy – bishops, archbishops, as well as abbots (superiors of monasteries) – became the elite occupying the highest places in the hierarchy of the society. Often, as the most educated people, they were the officials of the rulers they served.