Temat: Jakie czynniki wpływają na wielkość opadów?

Adresat

Uczeń liceum/technikum (zakres podstawowy)

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

3. Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).

4. Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.

III. Atmosfera: czynniki klimatotwórcze, rozkład temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego i opadów, ogólna cyrkulacja atmosferyczna, mapa synoptyczna, strefy klimatyczne i typy klimatów.

Uczeń:

3) wyjaśnia mechanizm cyrkulacji atmosferycznej i rozkład opadów atmosferycznych na Ziemi.

Cel lekcji

Uczeń dowie się, od jakich czynników zależy wielkość opadów atmosferycznych.

Kryteria sukcesu

• scharakteryzujesz główne czynniki, od których zależy wielkość opadów na Ziemi;

• dla wybranego miejsca na Ziemi odczytasz średnią sumę opadów (roczną, półroczną, miesięczną itp.) z mapy przedstawiającej rozkład sum opadów atmosferycznych;

• wyjaśnisz przyczyny zróżnicowania wielkości rocznej sumy opadów w różnych rejonach Ziemi.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Środki dydaktyczne

• komputery z dostępem do internetu, ewentualnie tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w lekcji „Jakie czynniki wpływają na wielkość opadów?” w e‑podręczniku;

• ogólnogeograficzna mapa świata (ścienna, w atlasie lub w wersji elektronicznej);

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Metody/formy pracy

• metody problemowe: burza mózgów, dyskusja dydaktyczna;

• metody eksponujące: prezentacja;

• metody programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika;

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, studium przypadku;

• praca indywidualna, w grupie i zbiorowa.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Na zajęciach nauczyciel określa cel lekcji, informuje uczniów o jej planowanym przebiegu.

2. Nauczyciel wymienia i zapisuje na tablicy czynniki wpływające na wielkość opadów na Ziemi, takie jak:

• ciśnienie atmosferyczne;

• odległość od zbiorników wodnych;

• wysokość nad poziomem morza;

• ukształtowanie powierzchni;

• prądy morskie.

Realizacyjna

1. Prowadzący inicjuje burzę mózgów, której celem jest ustalenie, dlaczego i w jaki sposób wymienione czynniki wpływają na wielkość opadów. Nauczyciel ustosunkowuje się do propozycji uczniów, wskazując te, które prawidłowo określają wpływ danego czynnika na wielkość opadów.

2. Prowadzący dzieli klasę na grupy (maksymalnie 4‑5 osób w grupie). Każda grupa na podstawie map rozkładu sum opadów oraz mapy hipsometrycznej Polski znajdujących się w galerii w abstrakcie ma za zadanie określić jakie główne czynniki wpływają na wielkość sumy opadów w jednej ze wskazanych przez nauczyciela miejscowości. Na zakończenie tej części lekcji jedna osoba z każdej grupy przedstawia wypracowane wnioski na forum klasy.

3. Nauczyciel podsumowuje tę część lekcji i wspólnie z uczniami szacuje przedział, w jakim mieszczą się sumy opadów w miejscowościach znajdujących się na terytorium Polski.

4. Prowadzący prezentuje mapę rozkładu rocznych sum opadów atmosferycznych na Ziemi i krótko ją omawia. Następnie prosi uczniów o porównanie wielkości sum opadów w Polsce z sumami opadów w wybranych miejscach na Ziemi. Klasa analizuje potencjalne przyczyny zaistniałych różnic.

5. Uczniowie indywidualnie lub w parach wykonują polecenie z lekcji: „Jakie czynniki wpływają na wielkość opadów?” w e‑podręczniku oraz ćwiczenie interaktywne. Przy wykonywaniu tych zadań uczniowie korzystają z mapy omówionej uprzednio przez nauczyciela. W przypadku ćwiczenia interaktywnego mogą w razie potrzeby korzystać również z mapy ogólnogeograficznej świata. Nauczyciel na bieżąco sprawdza rozwiązania i pomaga uczniom, którzy mają trudności z zadaniami.

6. Nauczyciel prezentuje ciekawostki dołączone do lekcji w e‑podręczniku i inicjuje dyskusję na forum klasy dotyczącą zróżnicowania wilgotności bezwzględnej na Ziemi.

Podsumowująca

Następuje podsumowanie lekcji, w trakcie którego uczniowie mogą zadawać pytania i uzupełnić notatki.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

What factors affect the amount of precipitation?

Spatial differentiation of absolute humidity on Earth depends on many geographical factors. Absolute humidity decreases as the latitude increases, which is a result of lower air temperature. The same way humidity decreases with altitude. There is extreme low humidity in the Tropics. It is related to how atmosphere circulates there. In addition, air humidity decreases the further away we are from the large water reservoirs. The amount of atmospheric precipitation in a given area is proportionally dependent on air humidity. However, there are also other important factors affecting the diversity of precipitation on Earth.

Factors affecting the amount of precipitation on Earth:

• atmospheric pressure and the related air circulation – higher precipitation is associated with low pressure systems;

• distance from water reservoirs – the amount of precipitation decreases the further from the sea;

• height above the sea level – higher altitude means more precipitation – however, it applies only up to a certain height, then the precipitation begins to decrease (precipitation inversion);

• terrain– windward slopes usually receive more precipitation than leeward ones, less precipitation occurs in the valleys of the hills (rain shadow);

• sea currents – coast with warm sea currents are characterized by heavy precipitation, and those with cold sea currents are very dry.

As a result, the highest precipitation occurs in the equatorial zone, in Southeast Asia and on the southern slopes of the Himalayas. The least rainfall is recorded in the Tropics, the Antarctic and Arctic Circle and within continents, e.g. in central Asia.

The lowest annual amount of precipitation is recorded in the Atacama Desert in Chile. This area is characterized by a very small amount of precipitation, less than 50 mm per year, and in many regions below 10 and even 1 mm (around the city of Arica). The central part of Atacama is called a true desert, since no precipitation has ever been recorded since the measurements started.

• Geographical factors affect the variability of the amount of precipitation in different places around the world,

• the amount of precipitation on Earth is influenced by such factors as: atmospheric pressure, distance from water reservoirs, height above the sea level, terrain, sea currents.