Temat: Jak powstaje nowotwór? Czynniki rakotwórcze, leczenie i zapobieganie

Autor: Leokadia Stalewicz

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

IV. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów biologicznych. Uczeń:

1) interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo‑skutkowe między zjawiskami, formułuje wnioski.

Wymagania szczegółowe:

IV Homeostaza. Uczeń:

2) przedstawia zdrowie jako stan równowagi środowiska wewnętrznego organizmu oraz choroby jako zaburzenia homeostazy;

V Genetyka. Uczeń:

10) określa, czym jest mutacja oraz wymienia możliwe przyczyny ich występowania (mutacje spontaniczne i wywołane przez czynniki mutagenne) i podaje przykłady czynników mutagennych (promieniowanie UV, promieniowanie X, składniki dymu tytoniowego, toksyny grzybów pleśniowych, wirus HPV);

Ogólny cel kształcenia

Uczeń dowiaduje się czym są choroby nowotworowe.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać, czym jest nowotwór;

• opisywać, jak rozwija się nowotwór;

• podawać przykłady chorób nowotworowych;

• wymieniać czynniki powodujące choroby nowotworowe;

• opisywać zasady profilaktyki nowotworowej.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

• Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat. Pyta uczniów:

  • Co wiecie o…?

  • Czy kiedykolwiek spotkaliście się z…?

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie przeczytali abstrakt, zwracając szczególną uwagę na grafiki.

• Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią przedstawioną na ilustracji interaktywnej. Następnie nauczyciel omawia z uczniami poznane zagadnienia.

• Pracując indywidualnie lub w parach uczniowie zapoznają się z fragmentem „Czynniki rakotwórcze”. Następnie nauczyciel wskazuje osoby, które wymienią i omówią czynniki rakotwórcze oraz zaproponują działania, jakie należy podjąć, aby nie narażać się na działanie czynników rakotwórczych.

• Nauczyciel dzieli uczniów na kilka grup i każdej z nich poleca zapoznanie się z lekcją „Leczenie i zapobieganie chorobom nowotworowym”. Każda grupa, w oparciu o materiały z tej i wcześniejszych lekcji w e‑podręczniku, przygotowuje pisemnie listę badań profilaktycznych, które warto zaproponować:

  • kobietom;

  • mężczyznom;

  • osobom palącym;

  • osobom narażonym na działanie promieniowania UV.

  Prowadzący wskazuje ucznia, który zreferuje temat. Jeśli odpowiedź ucznia jest niepełna, nauczyciel wyznacza osoby, które ją uzupełnią.

• Uczniowie, pracując indywidualnie lub w parach, wykonują ćwiczenia interaktywne sprawdzające i utrwalające wiadomości poznane w czasie lekcji. Wybrane osoby omawiają prawidłowe rozwiązania ćwiczeń interaktywnych. Prowadzący uzupełnia lub prostuje wypowiedzi podopiecznych.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel krótko przedstawia najważniejsze zagadnienia omówione na zajęciach. Odpowiada na dodatkowe pytania podopiecznych i wyjaśnia wszelkie ich wątpliwości. Uczniowie uzupełniają notatki.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

How neoplasm is created? Carcinogens, treatment and prevention

Healthy cells are divided, for example, to replace worn or damaged cells. Neoplastic cells arise as a result of disorders of cell division. Neoplasms develop in various tissues and organs. Due to their features, neoplasms are divided into benign and malignant tumors.

Benign tumors develop slowly and do not grow into nearby tissues and organs. Cells of such tumors are similar to the tissue from which they originate. They form a solid structure surrounded by a connective tissue membrane, which is separated from the rest of the organ. The development of such a tumor may be stopped for a long time. Benign tumors do not form metastases. They are not a threat to life and are usually completely curable. However, their development should be observed, as they can transform into malignant tumors under unfavorable conditions.

Malignant tumors develop rapidly and often without visible symptoms. They form irregular structures that penetrate neighboring tissues and organs. They surround themselves with blood vessels that provide them with nutrients. Their cells divide frequently, causing rapid growth of the tumor. Malignant tumor cells can roam the entire body and give rise to new tumors in distant organs – tumor metastasis. Such cancers are very dangerous to life.

Due to the origin of the tissue from which they arise, tumors are divided into epithelial and non‑epithelial. Cancer is a specific type of malignant disease originating from epithelial tissues.

Carcinogenic factors are environmental stimuli that contribute to the development of neoplasia. Some of them directly damage cell DNA, others do not damage DNA, but can accelerate the growth of neoplastic cells.

The highest risk associated with cancer is caused by smoking. There are about 70 tar substances in tobacco smoke, which are carcinogenic, mainly in the respiratory system. The second most common cause of cancer is poor nutrition. Alcohol abuse and the consumption of smoked, fried, salt‑rich foods and preservatives, increase the likelihood of developing gastrointestinal cancers. Carcinogenic agents are also viruses. Untreated HBV and HCV infections can lead to liver cancer. HPV is the cause of cervical cancer.

Excessive skin exposure to UV radiation can cause melanoma. Chemical substances contained in automotive exhaust fumes, plant protection chemicals, adhesives and varnishes used, among others for the production of furniture or asbestos, until recently used for roofing, also have carcinogenic properties.

Cancer is not a hereditary disease, but in the family may be inherited a tendency to such diseases. If you inherit from your parents a trait that is responsible for the ease of converting healthy cells into cancer cells, then the risk of getting sick increases.

Cancer diseases are a serious social problem. The obvious way to prevent deaths from cancer is to prevent cancer development and to effectively treat these diseases. Oncology uses several methods to fight cancer. The most common is surgical treatment, consisting in the removal of the tumor with the surrounding tissues. Other means are radiotherapy, i.e. irradiation of cancer cells with a strong dose of ionizing radiation, and chemotherapy – using synthetic chemical compounds that inhibit the development of cancer cells.

The research results indicate that the risk of cancer is clearly lower if contact with carcinogens is avoided. It is also important to undergo periodic control tests, the aim of which is to detect even the earliest cancerous changes. These include, for example, self‑examination of the skin, breasts and testicles, and for people who smoke tobacco – annual chest X‑rays. If there have been cases of a specific type of cancer in the family, e.g. breast, urinary bladder, pancreas, its members are in the high risk group and should perform regular tests. The risk group is also people of a certain age in whom a given type of cancer is most common. An example are people over 50 - women at risk of breast cancer and men at risk of prostate cancer.

Pap smears are based on a microscopic evaluation of smear taken from the cervix. It is necessary to have one for the first time after 3 years from the beginning of sexual intercourse and to do it every year. Early detection of lesions enables diagnosis of pre‑cancerous cervical disease and rapid treatment. The main cause of cervical cancer is infection with some strains of human papillomavirus – HPV. The disease can be asymptomatic for many years without causing pain. The risk of cervical cancer is reduced by the HPV vaccine. It is most effective if the vaccination takes place before sexual intercourse. In Poland, it is recommended for girls and young women aged 13‑26.

Disturbing symptoms with which to report to the doctor:

• change of voice, persistent hoarseness, cough lasting longer than a month, recurrent infections of the lower respiratory tract, feeling of breathlessness and chest pain;

• epigastric pain, loss of appetite, weight loss, vomiting, difficulty swallowing;

• alternating diarrhea and constipation, blood in the stool;

• headaches, balance disorders, visual disturbances, limb paresis;

• enlarged lymph nodes, liver, spleen, night sweats;

• change in size, color and shape of birthmarks and warts combined with itching, bleeding or unusual discharge;

• changes in the shape and color of the breast nipple (also in men!), non‑healing skin ulcers in the breast.

• Neoplasm is a group of cells that multiply in an uncontrolled way to form a tumor.

• Neoplasm can be benign and malignant.

• The most dangerous carcinogens include tobacco smoke, UV radiation and some viruses.

• All disturbing symptoms of a health disorder should be consulted with a physician.

• Early diagnosis of cancer gives you a chance of a complete cure.